Όλα τα αγαθά επιλέγονται από μεμονωμένα άτομα σε μια οικονομία. Η συνάθροιση των επιλογών αυτών των ατόμων, καθορίζει το τι θα παράγεται εδώ στην Ελλάδα και τι θα εισάγεται από το εξωτερικό.
Σχολιασμός: Ευθύμης Μαραμής
Παρά τα όσα ακούμε από τους mainstream οικονομολόγους, η μελέτη των οικονομικών αφορά γενικά τον μεμονωμένο άνθρωπο όπως εξηγεί η Brittany Hunter σε άρθρο της στο CfI.
Κάθε φορά που παρακολουθούμε τους οικονομολόγους στα mainstream μέσα μαζικής ενημέρωσης, βομβαρδιζόμαστε με γραφήματα, δείκτες και υπερβολικά περίπλοκους όρους, γεγονός που μας κάνει να νιώθουμε ότι χρειαζόμαστε αυτούς τους «ειδικούς» για να κατανοήσουμε οικονομικές έννοιες όπως η παραγωγή, η κατανάλωση και η μεταφορά πλούτου. Αλλά αυτό δεν ισχύει. Κι ενώ αυτοί οι «ειδικοί» συχνά θα μας κάνουν να νιώσουμε ότι θα πέσει ο ουρανός στα κεφάλια μας, αν δεν ακολουθήσουμε τις συμβουλές τους, ένα μεγάλο μέρος αυτής της συμπεριφοράς είναι απλώς σημάδι ελιτισμού και υποδηλώνει αγάπη προς τον κεντρικό σχεδιασμό.
Όπως γράφει ο Hunter Hastings:
«Μαθαίνουμε στο σχολείο ότι τα οικονομικά αφορούν μεγάλες συγκεντρωτικές στατιστικές όπως το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, το επίπεδο απασχόλησης και ο ρυθμός πληθωρισμού και πως ο κυβερνητικός σχεδιασμός και η εφαρμογή πολιτικών επηρεάζει αυτά τα μεγέθη. Αυτό αποτελεί απλώς δικαιολογία για κυβερνητική παρέμβαση, κανονιστική ρύθμιση, φορολογία και συνεχιζόμενη απασχόληση οικονομολόγων ως συμβούλων πολιτικής».
Στην πραγματικότητα, εξηγεί η Brittany Hunter, τα οικονομικά δεν αφορούν ή τουλάχιστον δεν πρέπει να αφορούν, τον κεντρικό σχεδιασμό ή την πολιτική που εξυπηρετεί το υποτιθέμενο «συλλογικό καλό», διότι αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, δεν υπάρχει τρόπος να προσδιοριστούν οι επιθυμίες και οι ανάγκες ομάδων ανθρώπων. Μπορούμε μόνο να εντοπίσουμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες κάθε επιμέρους δρώντα, γι ‘αυτό και όλες οι οικονομικές αποφάσεις πρέπει να αρχίζουν με το μεμονωμένο άτομο – μια έννοια που εξαλείφεται σε πολλούς κρατικούς φορείς.
Δυστυχώς, πολλοί οικονομολόγοι κάνουν το λάθος να εξετάζουν τα οικονομικά από την κολεκτιβιστική άποψη, ξεχνώντας ότι το άτομο είναι η βάση που καθιστά δυνατά όλα τα πράγματα. Και πως οι ομάδες ανθρώπων, στην πραγματικότητα, δεν αποτελούν μια απτή μονάδα μέτρησης.
Μεθοδολογικός ατομικισμός
Τα οικονομικά είναι κατά πολύ μια κοινωνική επιστήμη που εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι παραγωγοί και οι καταναλωτές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους για να ανταποκριθούν καλύτερα ο ένας στις ανάγκες του άλλου. Αλλά αυτές οι αλληλεπιδράσεις συμβαίνουν σε ατομικό επίπεδο. Και αν δεν ξεκινήσουμε παρατηρώντας τον ρόλο του ατόμου σε αυτή τη διαδικασία, δεν μπορούμε να ελπίζουμε πως θα κατανοήσουμε την οικονομία στο σύνολό της.
Προκειμένου οι παραγωγοί να προσδιορίσουν επαρκώς τις ανάγκες του καταναλωτή, πρέπει πρώτα να κατανοήσουν τις επιθυμίες και τις ανάγκες του μεμονωμένου καταναλωτή. Εξάλλου, δεν μπορεί να υπάρξει συλλογικότητα χωρίς τις επιμέρους μονάδες από τις οποίες αυτή αποτελείται.
Από οικονομική άποψη, αυτό περιγράφεται ως μεθοδολογικός ατομικισμός: η θεωρία η οποία εξηγεί ότι «τα κοινωνικά και οικονομικά φαινόμενα μπορούν να εξηγηθούν με αναφορά στις ατομικές δράσεις και όχι σε ομάδες ή σε συλλογικότητες».
Στην ιστοσελίδα Libertarianism.org εξηγείται ότι αυτή η θεωρία:
«… δεν ισχυρίζεται ότι μόνο ο μεμονωμένος άνθρωπος είναι πραγματικός ή ότι δεν υπάρχουν κοινωνικά φαινόμενα. Απλώς θεωρεί ότι μόνο το μεμονωμένο άτομο μπορεί να σκέφτεται, να αισθάνεται και να δρα. Μπορούμε να καταλογίσουμε ενέργειες, σκοπούς και αξίες μόνο στα μεμονωμένα άτομα. Όταν εφαρμόζουμε αυτούς τους όρους στην κοινωνία, μπαίνουμε στον τομέα της λογικής μεταφοράς.»
Ενώ αυτή η θεωρία αναπτύχθηκε από τον Joseph Schumpeter, ήταν ο προκάτοχός του, ο Carl Menger, ο οποίος ίδρυσε την αυστριακή σχολή οικονομικών, από την οποία προέκυψε πραγματικά αυτή η ιδέα. Το 1889, έγραψε: «Δεν υπάρχει κανένα οικονομικό φαινόμενο που δεν θα βρει την τελική του προέλευση και το μέτρο του στον οικονομικά δρώντα άνθρωπο και στις οικονομικές του αξιολογήσεις».
Πολιτικές υγειονομικής περίθαλψης
Δεν υπάρχει, ίσως, κανένα καλύτερο παράδειγμα για το πόσο επιζήμια είναι η οικονομική πολιτική από την άποψη της συλλογικότητας και όχι του μεμονωμένου ατόμου, από την υγειονομική περίθαλψη. Όλες οι εκδοχές καθολικής ιατρικής περίθαλψης βασίζονται στην υπόθεση ότι το συλλογικό καλό είναι πιο σημαντικό από το ατομικό.
Αλλά, στον πραγματικό κόσμο, αυτό το «συλλογικό καλό» δεν είναι υπαρκτό. Και υποθέτοντας ότι οι καλύτερες πολιτικές για την υγειονομική περίθαλψη πρέπει να παραχθούν με βάση το τι είναι καλό για ομάδες ανθρώπων αντί για το τι θέλει και χρειάζεται κάθε επιμέρους καταναλωτής υγειονομικής περίθαλψης, δεν μπορούμε λογικά να ελπίζουμε πως θα σημειώσουμε κάποια πρόοδο στον τομέα αυτό.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι πολιτικές αυτές είναι τόσο αποτυχημένες. Το κράτος υποθέτει ότι το κόστος είναι το σημαντικότερο για τους καταναλωτές της υγειονομικής περίθαλψης και έτσι λειτουργεί σε αυτό το πλαίσιο. Το κόστος είναι ένα στοιχείο της ιεραρχίας των αναγκών ενός ατόμου, αλλά υπάρχουν πολλά άλλα στοιχεία, ειδικά όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη για φροντίδα. Η εστίαση αποκλειστικά στο κόστος, καταργεί τελείως τις υποκειμενικές επιθυμίες κάθε ατόμου. Κανένας κρατικός μηχανισμός δεν μπορεί καθορίσει κάτι τέτοιο για τη συλλογικότητα. Μόνο ο παραγωγός, εργαζόμενος μαζί με τον καταναλωτή, μπορεί να δημιουργήσει επιλογές που ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες του.
Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε δει την ανάδυση υπηρεσιών direct pay, όπου οι γιατροί αποφεύγουν τους μεσάζοντες, είτε πρόκειται για ένα φορέα ασφάλισης, το κράτος ή και τα δύο μαζί και αντί αυτών εργάζονται με πραγματικούς ασθενείς ώστε να συμφωνήσουν σχετικά με το κόστος της περίθαλψης και με το ποιες υπηρεσίες αποτιμώνται περισσότερο. Μόλις οι παραγωγοί συνεργάζονται με μεμονωμένους καταναλωτές για να κατανοήσουν καλύτερα αυτές τις επιθυμίες, αυτή η έννοια μπορεί να επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει περισσότερα άτομα. Αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ακόμη και μεγάλες ομάδες ανθρώπων είναι στην πραγματικότητα απλώς μερικές μεμονωμένες μονάδες.
Τα «εθνικά ταμεία» και η «εθνική οικονομία»
Άλλος ένας τομέας όπου μπορούμε να εξετάσουμε τις πλάνες των συλλογικών οικονομικών είναι η αποκαλούμενη «εθνική οικονομία». Στο κοινότυπο αφήγημα που ασπάζεται η μεγάλη πλειοψηφία, οι εξαγωγές θεωρούνται ως κάτι καλό και οι εισαγωγές ως κάτι κακό για την «εθνική οικονομία». Ωστόσο, δεν υπάρχει τέτοια συλλογική έννοια όπως η «εθνική οικονομία».
Ας υποθέσουμε πως ένας αγρότης παραγωγός γάλακτος, φεύγει από την Ελλάδα λόγω του δυσμενέστατου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, μεταφέροντας τα ζώα και το υπόλοιπο κεφάλαιο της επιχείρησης του, για παράδειγμα, στη Βουλγαρία. Εκεί, λόγω των χαμηλότερων φορολογικών συντελεστών, των πιο ελάχιστων κανονιστικών ρυθμίσεων, του χαμηλότερου εργατικού και ενεργειακού κόστους, παράγει το κιλό του γάλακτος με κόστος 10 λεπτά του ευρώ, αντί για 30 λεπτά που θα ίσχυε στην Ελλάδα. Πουλάει τώρα το Γάλα του στην Ελλάδα, όπου το αγοράζουν Ελληνικές οικογένειες, ως επί το πλείστον χαμηλών ή μεσαίων εισοδημάτων. Πως είναι δυνατόν να θεωρείται ότι η «εισαγωγή» του φτηνού γάλακτος, «βλάπτει» την οικονομία; Κάθε άλλο, ευνοούνται τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα στην Ελλάδα, τα οποία πλήττονται από τα κρατικά μέτρα και τα μνημόνια εδώ και 8 χρόνια. Μας αφορά αν ο παραγωγός βρίσκεται στην Ελλάδα ή όχι; Ή μας αφορά η εξυπηρέτηση των Ελλήνων καταναλωτών, εργαζομένων και, ειδικότερα, αυτών με χαμηλά εισοδήματα;
-
Δείτε σχετικά: O μύθος της «εθνικής οικονομίας»
Το ίδιο σκεπτικό μπορεί να εφαρμοστεί για τα φασόλια Μεξικού, τα κρέατα Ολλανδίας, τα κινητά τηλέφωνα Κίνας, τα σκόρδα Ταϊλάνδης και τα ραβιόλια Καναδά. Όλα τα αγαθά επιλέγονται από μεμονωμένα άτομα σε μια οικονομία. Η συνάθροιση των επιλογών αυτών των ατόμων, καθορίζει το τι θα παράγεται εδώ στην Ελλάδα και τι θα εισάγεται από το εξωτερικό. Οι επιχειρήσεις που δεν καταφέρνουν να είναι ανταγωνιστικές, είτε θα βελτιώσουν τις παραγωγικές τους μεθόδους είτε θα δραστηριοποιηθούν σε άλλο τομέα είτε θα κλείσουν και οι ιδιοκτήτες τους θα απασχοληθούν από άλλους επιχειρηματίες ή καπιταλιστές.
Σε κάθε περίπτωση, τα μεμονωμένα άτομα με τις καταναλωτικές τους επιλογές, καθοδηγούν την παγκόσμια οικονομία όταν δεν παρεμποδίζεται το διεθνές εμπόριο. Τα όποια προβλήματα παρουσιάζει η παραγωγικότητα μιας συγκεκριμένης περιοχής/χώρας, μπορούν πάντα και μόνο να εντοπιστούν στις κρατικές παρεμβάσεις στην συγκεκριμένη περιοχή. Όσοι χρησιμοποιούν τον όρο «εθνικά ταμεία» πέραν της παραδοχής πως είναι οικονομικά αναλφάβητοι, επιδεικνύουν επίσης την πεποίθηση τους πως τα κρατικά ταμεία αποτελούν με κάποιο τρόπο μέρος των εσόδων των νοικοκυριών. Αυτό είναι αλήθεια μόνο για όσους σιτίζονται από τον οργανισμό λεηλασίας που αποκαλείται κράτος.
Συμπέρασμα
Η ιδέα ότι ως συλλογικότητα σκεφτόμαστε και ενεργούμε ως «ένα», δεν είναι απλά λάθος, αλλά στρεβλώνει σε μεγάλο βαθμό τη διαδικασία της αγοράς. Δεν υπάρχει συλλογικότητα, υπάρχουν μόνο άτομα και όταν οι οικονομολόγοι αγνοούν αυτό το σημαντικότατο γεγονός, θέτουν σε κίνδυνο τον ίδιο τους τον κλάδο.
Όπως έχει δηλώσει ο κοινωνιολόγος Georg Simmel, «ψάχνοντας για κάτι απτό, βρήκαμε μόνο άτομα και μεταξύ τους τίποτα άλλο παρά κενό διάστημα».
***
