Murray N. Rothbard: Το μαρξιστικό δόγμα για την «ιδεολογία»

Από
Συντακτική Ομάδα
-
0
2284

ενώ όλοι οι κλάδοι των οικονομικών της «μπουρζουαζίας» και όλοι οι άλλοι κλάδοι σκέψης ερμηνεύτηκαν από τον Μαρξ ως εξ ορισμού εσφαλμένοι ως «ιδεολογικοί» εξορθολογισμοί του ταξικού συμφέροντος της «μπουρζουαζίας», ο μαρξισμός – με έναν μαγικό τρόπο – δεν αποτελεί ταξική ιδεολογία.

Του Murray N. Rothbard

Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής

Ακόμη και ο Μαρξ θα έπρεπε να αναγνωρίσει αμυδρά ότι ούτε οι «υλικές παραγωγικές δυνάμεις», ούτε καν οι «τάξεις», δρουν στον πραγματικό κόσμο, παρά μόνο η ατομική συνείδηση ​​και η ατομική επιλογή. Ακόμη και στην ανάλυση του Μαρξ, κάθε τάξη ή οι άνθρωποι εντός αυτής, πρέπει να συνειδητοποιήσουν τα «αληθινά» ταξικά της συμφέροντα προκειμένου να δράσουν για την επιδίωξη ή την επίτευξη τους.

Για τον Μαρξ, η σκέψη του κάθε ατόμου, οι αξίες και οι θεωρίες του, δεν καθορίζονται από το προσωπικό του συμφέρον, αλλά από το συμφέρον της τάξης στην οποία υποτίθεται ότι ανήκει. Αυτό είναι το πρώτο μοιραίο σφάλμα σε αυτό το επιχείρημα. Γιατί στο καλό, ο κάθε άνθρωπος διατηρεί την «τάξη» του ψηλότερα από τον εαυτό του; Δεύτερον, σύμφωνα με τον Μαρξ, αυτό το ταξικό συμφέρον καθορίζει τις σκέψεις και τις απόψεις του και αυτό ισχύει απαραίτητα, επειδή κάθε άτομο είναι ικανό μόνο για «ιδεολογία» ή ψευδή συνείδηση ​​σχετικά με το συμφέρον της τάξης του. Δεν είναι ικανό για ανεπηρέαστη, αντικειμενική αναζήτηση της αλήθειας, ούτε για την επιδίωξη του δικού του συμφέροντος ή του συμφέροντος ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Αλλά, όπως επεσήμανε ο von Mises, το δόγμα του Μαρξ προσποιείται ότι αποτελεί μια καθάρια, μη ιδεολογική επιστήμη κι όμως έχει γραφτεί ρητά για να προωθήσει το ταξικό συμφέρον του προλεταριάτου. Όμως, ενώ όλοι οι κλάδοι των οικονομικών της «μπουρζουαζίας» και όλοι οι άλλοι κλάδοι σκέψης ερμηνεύτηκαν από τον Μαρξ ως εξ ορισμού εσφαλμένοι ως «ιδεολογικοί» εξορθολογισμοί του ταξικού συμφέροντος της «μπουρζουαζίας», οι μαρξιστές σύμφωνα με τον von Mises:

Δεν ήταν αρκετά συνεπείς ώστε να αναθέσουν στα δικά τους δόγματα απλώς ιδεολογικό χαρακτήρα. Οι μαρξιστικές αρχές, υπονοούσαν, δεν είναι ιδεολογίες. Πρόκειται για μια πρόγευση της γνώσης της μελλοντικής αταξικής κοινωνίας η οποία, απελευθερωμένη από τα δεσμά των ταξικών συγκρούσεων, θα είναι σε θέση να συλλάβει την άσπιλη γνώση, απαλλαγμένη από ιδεολογικές ατέλειες.1

Ο David Gordon συνοψίζει εύστοχα αυτό το σημείο:

Αν κάθε σκέψη για τα κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα καθορίζεται από την ταξική θέση, τι ισχύει για το ίδιο το μαρξιστικό σύστημα; Αν, όπως με περηφάνια διακήρυξε ο Μαρξ, είχε ως στόχο να παράσχει μια επιστήμη για την εργατική τάξη, γιατί θα πρέπει όλες οι απόψεις του να γίνουν αποδεκτές ως αληθινές; Ο von Mises ορθώς επισημαίνει ότι η άποψη του Μαρξ είναι αυτοαναιρούμενη: αν κάθε κοινωνική σκέψη είναι ιδεολογική, τότε αυτή η ίδια πρόταση είναι ιδεολογική και αμέσως υπονομεύεται η βάση της για να γίνει πιστευτή. Στις θεωρίες του για την «υπεραξία», ο Μαρξ δεν μπορεί να συγκρατήσει την περιφρόνηση του για τους διάφορους «μπουρζουάδες» – απολογητές της τάξης τους – οικονομολόγους. Δεν συνειδητοποίησε ότι με τον συνεχή χλευασμό προς την, φερόμενη, ταξική προκατάληψη των συναδέλφων του οικονομολόγων, έσκαβε απλά τον τάφο του δικού του γιγαντιαίου έργου προπαγάνδας για λογαριασμό του προλεταριάτου.2

 

Ο Von Mises εγείρει επίσης το σημείο ότι είναι παράλογο να πιστεύουμε ότι τα συμφέροντα οποιασδήποτε τάξης, συμπεριλαμβανομένης της καπιταλιστικής, θα μπορούσαν ποτέ να εξυπηρετηθούν καλύτερα από ένα εσφαλμένο παρά από ένα σωστό δόγμα.3

Για τον Μαρξ, το νόημα της φιλοσοφίας ήταν μόνο η επίτευξη κάποιου πρακτικού στόχου. Αλλά αν, όπως στον πραγματισμό, η αλήθεια είναι μόνο «ο,τι λειτουργεί», τότε σίγουρα τα συμφέροντα της «μπουρζουαζίας» δεν εξυπηρετούνται από την προσκόλληση σε μια εσφαλμένη κοινωνική θεωρία. Εφόσον η απάντηση του Μαρξ ισχυρίζεται, όπως και κάνει, πως η εσφαλμένη θεωρία είναι απαραίτητη για να δικαιολογήσει την ύπαρξη της καπιταλιστικής κυριαρχίας, τότε, όπως τονίζει ο von Mises, υπό την ίδια την άποψη του Μαρξ, η θεωρία δεν θα πρέπει να είναι απαραίτητη. Δεδομένου ότι κάθε τάξη επιδιώκει αδυσώπητα το δικό της συμφέρον, δεν είναι απαραίτητο οι καπιταλιστές να δικαιολογήσουν την κυριαρχία τους και την εικαζόμενη εκμετάλλευσή τους στους εαυτούς τους.

Δεν χρειάζεται, επίσης, να χρησιμοποιήσουν αυτά τα ψευδή δόγματα για να διατηρήσουν το προλεταριάτο υπόδουλο, εφόσον για τους μαρξιστές, η κυριαρχία ή η ανατροπή ενός δεδομένου κοινωνικού συστήματος εξαρτάται από τις υλικές παραγωγικές δυνάμεις και δεν υπάρχει κανένας τρόπος με τον οποίο η συνείδηση ​​μπορεί να καθυστερήσει ή να επιταχύνει αυτή την εξέλιξη. Ή, αν υπάρχουν τέτοιοι τρόποι, κάτι που οι Μαρξιστές συχνά υπονοούν εμμέσως, τότε υπάρχει ένα σοβαρό και αυτοκαταστροφικό ελάττωμα στον πυρήνα της ίδιας της μαρξιστικής θεωρίας.

Μια άλλη γνωστή ειρωνεία και ένα ακόμα βαθύ ελάττωμα στο μαρξιστικό σύστημα είναι πως, για όλη την μαρξιστική εξύψωση του προλεταριάτου και του «προλεταριακού νου», όλοι οι μαρξιστές ηγέτες, ξεκινώντας από τον Μαρξ και τον Ένγκελς, ήταν εμφατικά οι ίδιοι «μπουρζουάδες». Ο Μαρξ ήταν γιος ενός πλούσιου δικηγόρου, η σύζυγός του ήταν μέλος της πρωσικής αριστοκρατίας και ο κουνιάδος του υπουργός εσωτερικών της Πρωσίας. Ο Friedrich Engels, ο διακεκριμένος ευεργέτης και συνεργάτης του Μαρξ, ήταν ο γιος ενός πλούσιου κατασκευαστή όπως ήταν και ο ίδιος. Γιατί οι απόψεις και τα δόγματα τους δεν καθορίζονταν από τα αστικά ταξικά τους συμφέροντα; Τι επέτρεψε στη συνείδησή τους να ανυψωθεί πάνω από ένα σύστημα τόσο ισχυρό ώστε να καθορίζει τις απόψεις όλων των άλλων;

Με αυτό τον τρόπο, κάθε ντετερμινιστικό σύστημα επιχειρεί να παράσχει μια καταπακτή διαφυγής για τους δικούς του πιστούς, οι οποίοι κατά κάποιον τρόπο μπορούν να ξεφύγουν από τους ντετερμινιστικούς νόμους που πλήττουν τους άλλους. Αδιαμφισβήτητα, αυτά τα συστήματα γίνονται με αυτό τον τρόπο αντιφατικά και αυτοαναιρούνται. Τον 20ο αιώνα, μαρξιστές όπως ο Γερμανός κοινωνιολόγος Karl Mannheim προσπάθησαν να ανυψώσουν αυτήν την καταπακτή διαφυγής σε κάποια ανώτερη θεωρία: ότι με κάποιο τρόπο, οι «διανοούμενοι» είναι σε θέση να «αιωρούνται ελεύθεροι», μετέωροι πάνω από τους νόμους που καθορίζουν όλες τις άλλες τάξεις.

***

 

Το άρθρο αποτελεί απόσπασμα από τον τόμο 2, κεφάλαιο 12 του βιβλίου An Austrian Perspective on the History of Economic Thought  (1995).

Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.





Διαβάστε περισσότερα:

Σημειώσεις:

  1. Ludwig von Mises, Theory and History (1957, Auburn, Ala.: Mises Institute, 1985), σελ. 126.
  2. David Gordon, «Mises Contra Marx,» Free Market, 5 (July 1987), σσ. 2–3.
  3. Για την κατάρριψη ενός άλλου, ανάλογου, σημείου στο δόγμα περί ιδεολογίας του Μαρξ, ότι κάθε οικονομική τάξη έχει μια διαφορετική λογική δομή του νου («πολυλογισμός»), βλ. Ludwig von Mises, Human Action (New Haven, Conn .: Yale University Press , 1949), σελ. 72-91.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ