Όσο αδιανόητος κι αν φάνταζε ο «νέος σοβιετικός άνθρωπος», οι αριστεροί απολογητές στη δύση επικρότησαν το σοβιετικό πείραμα.
Της Wendy McElroy
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής
Ο «νέος άνθρωπος» του κομμουνισμού
Στο Foundations of Leninism, ο Στάλιν διακήρυξε: «Για την ανατροπή της μπουρζουαζίας, πρέπει να έχουμε μαζί μας και τις προσπάθειες των προλετάριων πολλών προηγμένων χωρών». Αυτό που εξασφάλισε αντ’ αυτού, ήταν η δουλοπρεπής αφοσίωση των δυτικών διανοουμένων που ισχυρίζονταν ότι εκπροσωπούσαν το προλεταριάτο: τους αριστερούς διανοούμενους. Με κάποιες εξαιρέσεις, οι συγκεκριμένοι απολογητές είτε αγνόησαν είτε αρνήθηκαν απερίφραστα τις αγριότητες του σταλινισμού. Με αυτόν τον τρόπο έγιναν συνεργάτες στο λουτρό αίματος του σοβιετικού κομμουνισμού – δηλαδή, του εκλαϊκευμένου υπό τον Λένιν μαρξισμού.
Η σφαγή ήταν αναπόφευκτη. Ο σοβιετικός κομμουνισμός υποστήριζε ανοιχτά τη χρήση βίας για να δημιουργήσει τον «νέο σοβιετικό άνθρωπο» – ένα εξελιγμένο ανθρώπινο πλάσμα, του οποίου η φύση θα προσαρμόζεται σε ένα κολεκτιβιστικό ιδεώδες. Αυτός ο άνθρωπος, πολλαπλασιαζόμενος σε εκατομμύρια, θα αποτελούσε μια γενναία νέα κοινωνία αφιερωμένη σε έναν κοινό στόχο και θα ενεργούσε σαν να κατευθύνεται από μία και μόνη βούληση. Εν ολίγοις, οι σοβιετικοί κομμουνιστές ήθελαν να επαναπρογραμματίσουν την ανθρώπινη φύση.
Αλλά πως; Ο Μαρξ υποστήριξε ότι ένας άνθρωπος που είχε μεγαλώσει μεμονωμένα δεν θα ήταν άνθρωπος. Αντίθετα, ένα άτομο που ναυάγησε μόνο του θα παρέμενε άνθρωπος λόγω της προηγούμενης κοινωνικοποίησης του. Θα είχε ήδη γνωρίσει τη γλώσσα, τη συλλογιστική, την τέχνη … όλους τους παράγοντες που δημιουργούν την «ανθρωπότητα». Στην ουσία, ο Μαρξ υποστήριξε ότι τα ανθρώπινα όντα είναι κοινωνικές κατασκευές. Ο Ludwig von Mises περιγράφει την μαρξιστική άποψη για τον μεμονωμένο άνθρωπο:
«Η έννοια ενός μεμονωμένου ατόμου, λένε οι επικριτές, είναι μια κενή αφηρημάδα. Για να καλυφθεί αυτή η αφηρημάδα, για να διαμορφωθεί σε έναν ιδανικό άνθρωπο, ήταν απαραίτητο να ελεγχθεί απολύτως η κοινωνία που θα τον ορίζει. Εάν αντιστεκόταν στον επαναπροσδιορισμό, θα μπορούσε να εξαλειφθεί».
Η προσπάθεια επιτάχυνσης και καθορισμού της εξέλιξης ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Μάταια, οι κλασσικοί φιλελεύθεροι είχαν εξηγήσει ότι ένας άνθρωπος που αναπτύχθηκε μεμονωμένα θα παρέμενε άνθρωπος με ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, θα είχε κλίμακα προτιμήσεων και θα ενεργούσε για να ικανοποιήσει πρώτα την υψηλότερη. Είναι αλήθεια ότι χωρίς κοινωνική αλληλεπίδραση, μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων του δεν θα είχε αναπτυχθεί ποτέ. Για παράδειγμα, θα ήταν απίθανο να αναπτύξει γλωσσικές δεξιότητες. Αν τοποθετούταν σε μια κοινωνία, ωστόσο, αυτές οι δυνατότητες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν. Αλλά αν συνέβαινε αυτό, η ανάπτυξη θα ήταν δυνατή μόνο λόγω της εγγενούς φύσης του ως ανθρώπινου όντος. Όχι επειδή μια κολεκτίβα όρισε την ύπαρξη τους. Έτσι, αντί να εξελίξουν ένα νέο άνθρωπο ώστε να ταιριάζει σε ένα πολιτικό ιδεώδες, οι κλασικοί φιλελεύθεροι υιοθέτησαν μια πολιτική προσέγγιση (τα φυσικά δικαιώματα) που ταίριαζε με την ανθρώπινη φύση. Η ιδανική κοινωνία για τους κλασικούς φιλελεύθερους χρειαζόταν ελάχιστους ελέγχους.
Απολογητές διανοούμενοι
Όσο αδιανόητος κι αν φάνταζε ο «νέος σοβιετικός άνθρωπος», οι ριζοσπαστικοί αριστεροί στη δύση επικρότησαν το σοβιετικό πείραμα. Πίστευαν ξεκάθαρα στην περιγραφή του Τρότσκι στο Literature and Revolution: ο «μέσος ανθρώπινος τύπος» υπό τον κομμουνισμό, θα είναι ίσος με τον Αριστοτέλη και «πάνω από αυτή την κορυφογραμμή νέες κορυφές» θα εγείρονταν για την ανθρωπότητα. Μεταξύ των πιο λαλίστατων απολογητών, ήταν οι εξέχοντες Βρετανοί ουτοπικοί σοσιαλιστές, Sidney και Beatrice Webb.
Το 1932, το ζεύγος Webb ταξίδεψε στη Ρωσία. Το ίδιο έτος, ο Στάλιν διηύθυνε την εκστρατεία γενοκτονίας των κουλάκων – τα εκατομμύρια των αγροτών, κυρίως Ουκρανών, που αρνήθηκαν να κολεκτιβοποιηθούν. Όταν οι εκτελέσεις αποδείχτηκαν πολύ αργές, ο Στάλιν σχεδίασε και εφάρμοσε μαζική λιμοκτονία κλείνοντας δρόμους και σιδηροδρομικές γραμμές. Στη συνέχεια, αφαιρέθηκαν από τους κουλάκους όλα τα τρόφιμα, τα καύσιμα, τα ζώα εκτροφής και οι σπόροι προς φύτευση. Ο αριθμός των δολοφονημένων υπολογίζεται από 6 έως 10 εκατομμύρια.
Το ζεύγος Webb περιόδευσε στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της αποκορύφωσης της λιμοκτονίας (1932-1933), παίρνοντας συνεντεύξεις από Σοβιετικούς αξιωματούχους κατά τη διαδρομή. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι αντι-κομμουνιστές είχαν εφεύρει τον λιμό. Στο δύο τόμων βιβλίο Soviet Communism: A New Civilization (1935), το ζεύγος Webb επανέλαβε τον ισχυρισμό: δεν υπήρξε καμία λιμοκτονία είτε σχεδιασμένη είτε αλλιώς.
Ο Malcolm Muggeridge, ένας ανταποκριτής του Manchester Guardian, περιόδευσε επίσης την Ουκρανία το 1932-1933, αλλά απέφυγε το προκατασκευασμένο σοβιετικό αφήγημα. Αποκάλεσε τον λιμό ως «το πιο τρομερό πράγμα που έχω δει ποτέ» και ισχυρίστηκε ότι «όλοι οι ανταποκριτές στη Μόσχα διαστρεβλώνουν την αλήθεια». Περιέγραψε επίσης και την αντίδραση του ζεύγους Webb. «Οι Webbs εξαγριώθηκαν, η κ. Webb στο ημερολόγιό της λέει:
«Ο Malcolm επέστρεψε λέγοντας ιστορίες για έναν τρομερό λιμό στην ΕΣΣΔ και έσπευσα να συναντήσω τον κ. Maisky (τον Σοβιετικό πρεσβευτή στη Βρετανία). Συνειδητοποίησα ότι έκανε μεγάλο λάθος.»
Μπορεί κανείς να φανταστεί πως ο Maisky θα έλεγε: «φυσικά, έχει δίκιο»;
Ο Muggeridge συνεχίζει: «Η θεία της συζύγου μου ήταν η Beatrice Webb. Έτσι υπήρχε αυτόπτης μάρτυρας που έβλεπε από κοντά το πόσα γνώριζε το ζεύγος Webb για το καθεστώς που επικρατούσε στην ΕΣΣΔ. Γνώριζε τα πάντα για την Cheka (τη μυστική αστυνομία) και όλα τα υπόλοιπα και τους άρεσαν. Θυμάμαι την κυρία Webb, η οποία εξάλλου ήταν μία πολύ καλλιεργημένη ανώτερη γυναίκα, πρώιμο μέλος της Φαμπιανής σοσιαλιστικής κοινότητας και ούτω καθεξής, να μου λέει: «Ναι, είναι αλήθεια ότι εξαφανίζονται άνθρωποι στη Ρωσία». Το είπε με τόσο μεγάλη ικανοποίηση, που δεν μπορούσα να να μην σκεφτώ ότι υπήρχαν πολλοί άνθρωποι στην Αγγλία τους οποίους θα ήθελε να εξαφανίσει». Το ζεύγος Webb υποστήριξε σθεναρά τον Στάλιν και τις εκκαθαρίσεις του, τις δίκες παρωδία, ακόμη και το σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν.
Επιλεκτική αμνησία για την πιο αιματοβαμμένη ιστορική περίοδο
Υπάρχουν κάποια διδάγματα για τον κόσμο από την πρώην ΕΣΣΔ, τα οποία κινδυνεύουν να χαθούν. Οι αντικειμενικές ιστορίες που θα έπρεπε να έχουν γραφτεί, παραμένουν κενές σελίδες. Ο τοίχος άρνησης από την αριστερά εξακολουθεί να υφίσταται. Για παράδειγμα, ο Walter Duranty, ανταποκριτής των New York Times που κέρδισε το βραβείο Pulitzer για τις εκθέσεις του για τη Ρωσία, απέρριψε επίσης τον λιμό ως προπαγάνδα. Μέχρι σήμερα, οι Times δεν εξέδωσαν κάποια ανάκληση.
Δεν είναι περίεργο που ο σοβιετικός κομμουνισμός απειλεί να ανακτήσει τη δημοτικότητα μεταξύ του ρωσικού λαού. Οι αριστεροί έχουν προδώσει τους εργαζόμενους αρνούμενοι να αντιμετωπίσουν την αποτυχία του «σοβιετικού πειράματος». Μερικοί από αυτούς το κάνουν σιωπηλά, άλλοι ξεστομίζοντας ψεύδη. Και στις δύο περιπτώσεις αρνούνται στους νεκρούς το δικαίωμα να θρηνηθούν. Και στους ζωντανούς, την ανάγκη να μην λησμονήσουν.
***
- H Wendy McElroy είναι συγγραφέας. Είναι Καναδή ατομικίστρια, φεμινίστρια και υποστηρίζει τον αναρχοκαπιταλισμό. Υπήρξε συνιδρυτής μαζί με τον Carl Watner και τον George H. Smith του περιοδικού Voluntaryist το 1982 και είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων μεταξύ των οποίων τα National Identification Systems: Essays in Opposition, Debates of Liberty: An Overview of Individualist Anarchism, 1881–1908, Liberty for Women: Freedom and Feminism in the Twenty-First Century, Sexual Correctness: The Gender-Feminist Attack on Women κ.α.
Δημοσιεύτηκε στο Ludwig von Mises Institute: The Free Market 18, no. 2 (February 2000)
