Ο σοσιαλιστικός ολοκληρωτισμός αξίωνε να επεκταθεί η κρατική γραφειοκρατία στο υψηλότερο επίπεδο σε όλους τους τομείς. Η κριτική για την κακή λειτουργία της δημόσιας διοίκησης επιτρέπεται, αλλά δεν θα επιτρέπεται η μείωση του αριθμού του προσωπικού ούτε η κανονική λειτουργία της γραφειοκρατίας.
Του Ευθύμη Μαραμή
Πέρασαν σχεδόν 70 χρόνια από τότε που οι οδηγίες της NKVD για την Ανατολική Ευρώπη, ανακαλύφθηκαν και δημοσιεύθηκαν στην Πολωνία το 1981. Τις έγραψε ο Lavrentiy Beria, τότε επικεφαλής του προδρόμου της KGB, ακολουθώντας οδηγίες του Στάλιν. Οι οδηγίες – γραμμένες κυρίως για την Πολωνία , με παρόμοιες εκδοχές για τη Ρουμανία, την Τσεχοσλοβακία και τη Βουλγαρία – σχεδιάστηκαν για να ενισχύσουν τον έλεγχο των κατεχόμενων ανατολικοευρωπαϊκών εθνών από τις σοβιετικές δυνάμεις μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Προέβλεπαν κυρίως τον έλεγχο βασικών διοικητικών θέσεων και την υπονόμευση στρατηγικών τομέων όπως οι μεταφορές, η υγεία και η εκπαίδευση.
Το περιεχόμενο και ο τόνος των οδηγιών δεν προκαλούν έκπληξη, δεδομένης της γνωστής εκείνη την εποχή συμμετοχής των μυστικών υπηρεσιών της ΕΣΣΔ στη «σοβιετοποίηση» του ανατολικού μπλοκ. Ο ίδιος ο Beria, (ο Χίμλερ της Ρωσίας όπως τον σύστηνε ο Στάλιν κατά τη διάσκεψη της Γιάλτας το 1945), είναι γνωστός για τον κεντρικό ρόλο του στην ανάληψη αυτής της επιχείρησης. Είναι επίσης γνωστός για τον εξίσου κεντρικό ρόλο του στην επέκταση των στρατοπέδων εργασίας Gulag και στην δολοφονία των Πολωνών αιχμαλώτων πολέμου στο Κατίν.
Τέλος, όσον αφορά τους Έλληνες, είναι γνωστός για την επιχείρηση «dekulakization» η οποία εκτόπισε 15.000 Έλληνες της μαύρης θάλασσας στη Σιβηρία. Κατατοπιστικό είναι το βιβλίο της Ευτυχίας Βουτυρά: The ‘Right to Return’ and the Meaning of ‘Home’
Ωστόσο, κάτι που μπορεί να μας ανησυχήσει σε σχέση με το παρόν, είναι κάποιες οδηγίες οι οποίες – όπως είχαν γραφτεί τότε – θυμίζουν τα αποτελέσματα και μερικές φορές το σκοπό, διαφόρων σύγχρονων πολιτικών προτάσεων και πρακτικών. Αφορούν την εκπαίδευση, την ελευθερία του λόγου, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και τις εμπορικές σχέσεις. Συνοπτικά, την ανάπτυξη του γραφειοκρατικού συστήματος ως μέσου παρεμπόδισης της αποτελεσματικότητας των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Σοσιαλιστικός ολοκληρωτισμός. Οι σοβιετικές ντιρεκτίβες
(α) Η πολιτική έναντι του μικρού οικογενειακού αγροκτήματος θα επιδιώξει να το καταστήσει μη κερδοφόρο. Στη συνέχεια, πρέπει να ξεκινήσει η κολεκτιβοποίηση. Εάν αντιμετωπίσουμε αντίσταση από τους αγρότες, τα μέσα παραγωγής τους πρέπει να μειωθούν, αυξάνοντας ταυτόχρονα την κρατική τους ποσόστωση (υποχρεώσεις προς το κράτος).
β) Η κρατική γραφειοκρατία πρέπει να επεκταθεί στο υψηλότερο επίπεδο σε όλους τους τομείς. Η κριτική για την κακή λειτουργία της δημόσιας διοίκησης επιτρέπεται, αλλά δεν θα επιτρέπεται η μείωση του αριθμού του προσωπικού ούτε η κανονική λειτουργία της γραφειοκρατίας.
γ) Πρέπει να ασκείται συνεχής πίεση στις δημόσιες υπηρεσίες, ώστε να μην γνωστοποιούνται έγγραφα που αποδεικνύουν την ιδιοκτησία της γης. Τα μόνα διαθέσιμα έγγραφα θα είναι εκείνα που αποδεικνύουν την ποιότητα της γης, αλλά ποτέ τον κάτοχο της περιουσίας.
δ) Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις εκκλησίες. Η πολιτιστική-εκπαιδευτική δραστηριότητα πρέπει να διεξάγεται έτσι ώστε να οδηγεί σε γενική αντιπάθεια προς τις εκκλησίες.
ε) Όλοι οι δάσκαλοι από τα δημοτικά σχολεία, τα κολλέγια και τα πανεπιστήμια πρέπει να απομακρυνθούν, ιδίως όσοι απολαμβάνουν δημοτικότητα. Οι θέσεις τους πρέπει να αντικατασταθούν από άτομα διορισμένα από εμάς, με ένα αδύναμο ή μέτριο επίπεδο εκπαίδευσης. Οι διαφορές μεταξύ των κλάδων πρέπει να αναλυθούν προκειμένου να μειωθεί το μέγεθος του υλικού τεκμηρίωσης. Τα γυμνάσια θα σταματήσουν να διδάσκουν λατινικά και αρχαία Ελληνικά, φιλοσοφία, λογική και γενετική. Τα εγχειρίδια της Ιστορίας δεν πρέπει να αναφέρουν κυβερνήτες που υπηρετούσαν ή ήθελαν να υπηρετήσουν προς το καλύτερο το συμφέρον της χώρας. Θα επιμείνουν στην απληστία και την κακία οποιουδήποτε βασιλιά, στην αρνητική επίδραση της μοναρχίας και στον αγώνα των καταπιεσμένων κλάσεων. Στα εξειδικευμένα σχολεία, η εξειδίκευση θα περιοριστεί.
(στ) Οι μόνοι αξιωματούχοι που θα προωθούνται στην ιεραρχία, θα είναι αυτοί που εκτελούν άψογα όλες τις εντολές που τους δίνονται, χωρίς να αμφισβητούν τίποτα.
Οφείλουμε διαρκή επαγρύπνηση απέναντι στον σοσιαλισμό
Αν και δεν αποτελούν πλέον μέρος μιας μεγάλης κλίμακας συνωμοτικής ανάληψης της εξουσίας εκ μέρους πολιτικών καθεστώτων, τα θέματα αυτά συνεχίζουν να προκύπτουν και σήμερα. Αυτό συμβαίνει λόγω των ίδιων ριζικά προβληματικών ιδεών του σοσιαλισμού, τις οποίες δεν έχουμε αποδυναμώσει ικανοποιητικά στη μάχη των ιδεών. Πολλές από αυτές τις επιπτώσεις επιτυγχάνονται τώρα (ίσως άθελα) όχι μέσω της άμεσης κρατικής ιδιοκτησίας και κατανομής των πόρων, αλλά μέσω πολύ λεπτότερων δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών, εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και εσωτερικής λειτουργίας των γραφειοκρατικών οργανισμών, τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο. Η τραγική τους επανάληψη επιβεβαιώνει μόνο την άποψη του von Mises ότι στο τέλος, «μόνο οι ιδέες μπορούν να νικήσουν τις ιδέες».
***
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
Δείτε σχετικά:
- Ο λάθος ταξικός εχθρός
- Δυο οράματα για την Ευρώπη. Η τραγωδία του ευρώ
- Ένα μάτσο σοσιαλιστές. Στο μυαλό του von Mises
