Ο φόβος οδηγεί τους περισσότερους ανθρώπους να ενοχλούνται ελάχιστα ή καθόλου που το κράτος παραβιάζει μαζικά την ελευθερία τους.
Του Phillip Bagus
Οι τελευταίες ημέρες και εβδομάδες της επιδημίας του κοροναϊού αποκαλύπτουν μια ενδιαφέρουσα πτυχή του ανθρώπινου ψυχισμού. Στοιχειώδεις ελευθερίες περιορίζονται σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία ή η ιδιωτική ιδιοκτησία. Ωστόσο, οι περισσότεροι αποδέχονται αυτούς τους περιορισμούς χωρίς την παραμικρή αντίδραση, καθώς το κράτος λέει πως είναι αναγκαίοι.
Ένα χρονικό των γεγονότων στη Μαδρίτη
Την Κυριακή 8 Μαρτίου διεξήχθη μια μεγάλη διαδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας κατά της υποτιθέμενης εξουσιαστικής πατριαρχίας. 120.000 άτομα πήραν μέρος μεταξύ των οποίων και μέλη της κυβέρνησης. Η ίδια η κυβέρνηση είχε κάνει έκκληση για μαζική συμμετοχή. Μόλις μία ημέρα αργότερα ανακοινώθηκε ότι από την Τετάρτη 11 Μαρτίου θα κλείσουν τα νηπιαγωγεία, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια στη Μαδρίτη. Από την Κυριακή, στις 14 Μαρτίου, ισχύει απαγόρευση της κυκλοφορίας, η οποία επιβάλλεται από την αστυνομία και τον στρατό. Οι ποδηλάτες και όσοι κάνουν τζόκινγκ τιμωρούνται με βαριά πρόστιμα. Οι Ισπανοί δεν επιτρέπεται πλέον να βρίσκονται σε ιδιωτικούς κήπους στα συγκροτήματα διαμερισμάτων που μένουν, ακόμη και αν οι οικογένειες βρίσκονται εκεί με τη σειρά τηρώντας αποστάσεις. Εν ολίγοις, δεν έχουμε πλέον τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε τους κήπους μας. Έχουν προσωρινά απαλλοτριωθεί.
Οι περισσότεροι άνθρωποι ενοχλούνται ελάχιστα που το κράτος παραβιάζει μαζικά την ελευθερία τους. Το θεωρούν αναγκαίο και καλό. Δεν αμφισβητούν ούτε στο ελάχιστο την εξουσία του κράτους στο να περιορίζει την ελευθερία τους. Αντιθέτως, καταγγέλλουν όσους θέλουν να κινούνται ελεύθερα και να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας τους. Δύο αδέλφια που έγιναν αντιληπτά να παίζουν ποδόσφαιρο στον κήπο ενός συγκροτήματος διαμερισμάτων, καταδόθηκαν στην αστυνομία.
Οι άνθρωποι καταδίδουν παιδιά στην αστυνομία, θεωρώντας τα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία, και τοποθετούν παντού αφίσες που διατάζουν «Quédate en casa» (μείνετε σπίτι). Πρόκειται για νοοτροπία του Blockwart της ναζιστικής Γερμανίας. Το πιο ανησυχητικό είναι ο μεγάλος αριθμός των πρόθυμων δοσίλογων. Οι παραλληλισμοί με το παρελθόν περνούν απαρατήρητοι και κανείς δεν φαίνεται να νοιάζεται για αυτό που συμβαίνει.
Όταν οι άνθρωποι τρομοκρατούνται, αποδέχονται μια (προσωρινή) δικτατορία αδιαμαρτύρητα. Παραδίδουν την ελευθερία τους με την ελπίδα πως θα τους σώσουν οι ηγέτες του κράτους με τις συμβουλές σοφών ειδικών. Ο φόβος κάνει τους ανθρώπους ελέγξιμους. Αντί να διαμαρτύρονται για την παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας τους, βαράνε παλαμάκια καθημερινά στις 8 μ.μ. στην Ισπανία. Αρχικά, τα χειροκροτήματα ήταν κυρίως για να δείξουν υποστήριξη τους στους γιατρούς και τους νοσοκόμους, αλλά πλέον χειροκροτούν και την αστυνομία.
Οι κρατικοί άρχοντες παραβιάζουν την ελευθερία με κεντρικό σχεδιασμό. Δεν έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για να δώσουν μια ορθολογική απάντηση στο πρόβλημα της κρίσης του κοροναϊού. Λαμβάνουν υπόψη τα οφέλη της απαγόρευσης της κυκλοφορίας και του οικονομικού αποκλεισμού, αλλά όχι τα κόστη, καθώς αυτά αυτά δεν μπορούν να προσδιοριστούν ποσοτικά.
Ένα από τα άμεσα κόστη, είναι η απώλεια μιας ταχύτερης ανοσοποίησης του πληθυσμού. Αλλά υπάρχουν και άλλα κόστη για την υγεία. Ο περιορισμός σε τέσσερις τοίχους, με την αντίστοιχη έλλειψη σωματικής άσκησης, θα οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε αυξημένες καρδιαγγειακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικά επεισόδια και θρομβώσεις. Η ψυχολογική επιβάρυνση είναι ιδιαίτερα έντονη. Η ψυχολογική ένταση μπορεί να προκαλέσει διαζύγια, διάλυση οικογενειών και κατάθλιψη.
Η οικονομική κατάρρευση που πυροδοτήθηκε με τις πολιτικές επιλογές ενάντια στον κοροναϊό, θα έχει τα δικά της κόστη για την υγεία, όπως επιχειρηματίες που θα υποστούν καρδιακές παθήσεις και άνεργους που θα πέσουν σε κατάθλιψη, στο αλκοόλ ή σε άλλες ουσίες.
Και, επιπλέον, υπάρχει το οικονομικό κόστος με τη στενότερη έννοια. Το βιοτικό επίπεδο θα υποβαθμιστεί, ίσως σημαντικά. Αυτό εξαρτάται από το πόσο θα παραμείνει απενεργοποιημένη η οικονομική ζωή. Αργά ή γρήγορα, οι εφοδιαστικές αλυσίδες θα τεθούν σε κίνδυνο, ακόμη και για βασικά φάρμακα και τρόφιμα. Ήδη αυτή τη στιγμή το εύρος των προϊόντων στα ισπανικά σούπερ μάρκετ μειώνεται. Και αυτό μπορεί να κοστίσει ζωές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μείωση του βιοτικού επιπέδου θα πλήξει ιδιαίτερα τους φτωχότερους ανθρώπους, για τους οποίους θα μειωθεί σημαντικά η διαθεσιμότητα τροφίμων και φαρμάκων.
Καθώς τα κόστη και τα οφέλη δεν μπορούν να προσδιοριστούν ποσοτικά, βασιζόμαστε στον κεντρικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19 καταλήγοντας σε αποφάσεις που παραλύουν ολόκληρες χώρες – ακόμη και ολόκληρες ηπείρους (για να μην αναφερθούμε στην παραβίαση και στέρηση της ελευθερίας). Δυστυχώς, οι τρομοκρατημένοι άνθρωποι φαίνεται να απασχολούνται ελάχιστα για την ελευθερία. Υπάρχει μια σύντομη παράκαμψη για τη δουλεία και ονομάζεται φόβος.
***
Ο Philipp Bagus είναι καθηγητής οικονομικών στο Universidad Rey Juan Carlos της Μαδρίτης. Είναι συνεργάτης του Ινστιτούτου Ludwig von Mises, μελετητής του IREF, και συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises
