Μακροπρόθεσμα, εάν συνεχίσουμε αυτή τη στρατηγική του λουκέτου στις οικονομίες και τις κοινωνίες, θα χαθούν περισσότερες ζωές.
Του Frank Hollenbeck
Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής
Εισαγωγή
Η τρέχουσα στρατηγική των περισσότερων κυβερνήσεων κατά του κορωνοϊού είναι μια συνταγή για μια παγκόσμια οικονομική καταστροφή. Σε πολλές χώρες, η στρατηγική του εγκλεισμού και το υποχρεωτικό λουκέτο των καταστημάτων είναι ένας σίγουρος δρόμος για μια μεγάλης κλίμακας καταστροφή των επιχειρήσεων. Ο καταιγισμός των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών επιπτώσεων που θα προκύψουν είναι πιθανό να οδηγήσει σε ένα νέο Μεγάλο Κραχ.
Το κόστος της επιμήκυνσης της κρίσης
Η Ιταλία, για παράδειγμα, είχε ήδη μια αναλογία χρέους προς ΑΕΠ στο 135% πριν από την κρίση. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα μπορέσει να δανειστεί περισσότερα χωρίς μια δέσμευση από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να είναι από κοινού εγγυήτριες για ένα ακόμα μεγαλύτερο ιταλικό χρέος – κάτι στο οποίο οι βορειοευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να αντιτίθενται έντονα. Η ΕΚΤ ήδη εκτυπώνει χρήματα σαν τρελή, και μια νέα, δεύτερη κατάσταση που θυμίζει την κατάσταση της Ελλάδας στο παρελθόν θα την κάνει να αυξήσει ακόμη περισσότερο την ένταση στο νομισματοκοπείο. Έχουμε πάρει αυτόν τον δρόμο πολλές φορές στο παρελθόν, εκεί όπου η θεραπεία αποδεικνύεται σαφώς πολύ χειρότερη από την ασθένεια. Ο γερμανικός υπερπληθωρισμός του 1921-1923 δημιούργησε μια δυσφορούσα, φτωχή μεσαία τάξη που τελικά οδήγησε στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
Ο κορωνοϊός (SARS-CoV-2) που προέρχεται από την Κίνα είναι εξαιρετικά μεταδοτικός. Περισσότερο από το 80% των ασθενών παρουσιάζουν μόνο ήπια γριππώδη συμπτώματα, αλλά για το υπόλοιπο 20%, κυρίως για τους ηλικιωμένους ή για τα άτομα με προϋπάρχουσες νόσους, ο ιός μπορεί να αποδειχθεί απειλητικός για τη ζωή τους. Για να σωθούν ζωές βραχυπρόθεσμα, ολόκληρος ο πληθυσμός στην Ευρώπη κρατείται επί του παρόντος σε κατ ‘οίκον περιορισμό και πολλές επιχειρήσεις έχουν τεθεί σε κατάσταση προ-εκκαθάρισης, ανίκανες πλέον να πραγματοποιήσουν κέρδη λόγω της υποχρεωτικής αδράνειας.
Η τρέχουσα στρατηγική δεν είναι να σταματήσει ο ιός στο ξεκίνημά του, αλλά να επιμεριστεί χρονικά η μόλυνση, έτσι ώστε η αιχμή της να βρεθεί σε ένα επίπεδο πιο διαχειρίσιμο για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Οι κυβερνήσεις ακολούθησαν τις υποκειμενικές συμβουλές των επαγγελματιών του τομέα υγείας χωρίς να ζυγίσουν πραγματικά όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Αυτή η παρατεταμένη χρονική περίοδος, ωστόσο, θα έχει ένα βαθύ οικονομικό και ανθρώπινο κόστος.
Η ανεργία συσχετίζεται με τους θανάτους
Μακροπρόθεσμα, εάν συνεχίσουμε αυτή τη στρατηγική, θα χαθούν περισσότερες ζωές. Πόσα θύματα της οικονομικής καταστροφής θα αποφασίσουν να τερματίσουν τη ζωή τους; Στη σύγχρονη εποχή, για κάθε 1% αύξηση του ποσοστού ανεργίας, σημειώνεται συνήθως αύξηση κατά περίπου 1% στον αριθμό των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με μία μελέτη του καθηγητή Brenner το 1971, διαπιστώθηκε ότι για κάθε 10% αύξηση του ποσοστού ανεργίας, η θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 1,2%, οι καρδιαγγειακές νόσοι κατά 1,7%, η κίρρωση του ήπατος κατά 1,3%, οι αυτοκτονίες κατά 1,7%, οι συλλήψεις κατά 4% και οι καταγεγραμμένες επιθέσεις κατά 0,8% (βλ. εδώ). Πόσες χαμένες ζωές από τα 300 εκατομμύρια των ανθρώπων στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν τα ποσοστά ανεργίας 10%, 15%, και 20%;
Η αξιοποίηση της ελεύθερης αγοράς προσφέρει μια άλλη στρατηγική για τον έλεγχο της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Για παράδειγμα, τώρα έχουμε ισχυρές ενδείξεις από μελέτες στη Γαλλία και την Κίνα ότι στο 75% των περιπτώσεων ένας συνδυασμός δύο εξαιρετικά γνωστών φαρμάκων κατά της ελονοσίας (υδροξυχλωροκίνη σε συνδυασμό με το αντιβιοτικό αζιθρομυκίνη) μπορεί να μειώσει το ιϊκό φορτίο σχεδόν στο μηδέν μέσα σε μόλις έξι ημέρες (οι επιπλοκές συνήθως παρατηρούνται μετά την 6η ημέρα). Αυτά τα φάρμακα θα μπορούσαν να κάνουν τις λανθάνουσες επιπτώσεις του ιού Wuhan τόσο ήπιες για το άτυχο 20 τοις εκατό, όπως συμβαίνει και για το άλλο 80 τοις εκατό, και πρόσφατα εγκρίθηκαν προς χρήση.
Υπάρχουν πολλοί άλλοι πιθανοί συνδυασμοί φαρμάκων που μπορεί να προσφέρουν παρόμοια αποτελέσματα, αλλά οι κανονισμοί της FDA και του EMA, που απαιτούν μακροχρόνιες δοκιμές, καθιστούν πολύ πιο δύσκολο το να είναι αυτά τα φάρμακα διαθέσιμα εγκαίρως για τη θεραπεία του ιού. Ωστόσο, εδώ διακυβεύεται η παγκόσμια οικονομία, και δεν μπορούμε να καθόμαστε και να συζητάμε για την ποιότητα του νερού, ενώ το σπίτι μας καίγεται.
Μια προφανώς καλύτερη λύση από το να βυθιστεί η παγκόσμια οικονομία σε μια μεγάλη ύφεση είναι η μεγαλύτερη χρήση του «laissez-faire». Η τρέχουσα στρατηγική του υποχρεωτικού λουκέτου είναι μια ζοφερή επιλογή υπέρ (υποτίθεται) λιγότερων βραχυπρόθεσμων θανάτων, έναντι μιας μακροπρόθεσμα πολύ μεγαλύτερης λίστας θανάτων. Πρέπει να επιστρέψουμε το συντομότερο δυνατόν σε μια κατάσταση κανονικότητας. Πρέπει να απελευθερώσουμε την παραγωγή φαρμάκων από τους ασφυκτικούς κανονισμούς και να τα κάνουμε ευρέως διαθέσιμα (με κατάλληλες δοσολογίες και προειδοποιήσεις) παντού σε τιμές αγοράς χωρίς την υποχρέωση συνταγογράφησης. Χρειαζόμαστε οι αγορές να είναι ελεύθερες, έτσι ώστε να μπορούν να μας παρέχουν μια ευρεία επιλογή φαρμάκων.
Μια στρατηγική προσανατολισμένη στην αγορά
Δεν επιχειρηματολογούμε υπέρ της απουσίας κάποιας στρατηγικής, αλλά υπέρ του να επιτραπεί στις αγορές να καθορίσουν τη στρατηγική. Για παράδειγμα, οι ηλικιωμένοι μπορεί να εξετάσουν το ενδεχόμενο της προληπτικής χρήσης χλωροκίνης. που έχει μια μακρά ιστορία στην πρόληψη της ελονοσίας στην Αφρική. Είναι αφελές να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να ενημερωθούν και να λάβουν τις κατάλληλες ενέργειες για τα οφέλη στην δική τους υγεία.
Είναι επίσης αφελές να πιστεύουμε ότι οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποι δεν θα προσαρμοστούν στην απειλή που αισθάνονται. Τα εστιατόρια μπορούν να καθίζουν τους πελάτες τους σε αποστάσεις ασφαλείας. Οι σερβιτόροι και οι σεφ μπορούν να φορούν μάσκες και γάντια. Υπάρχει ένας άπειρος αριθμός καινοτόμων τρόπων προσαρμογής των ανθρώπων. Το ότι απλά δεν μπορούμε να φανταστούμε μια εθελούσια λύση από την αγορά, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Η Νότια Κορέα είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση. Αντί να φυλακίσει αυταρχικά τους πολίτες της, ακολούθησε μια πολύ πιο φιλελεύθερη προσέγγιση στο πρόβλημα, και ήδη παρουσιάζει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα.
Αυτή η προσανατολισμένη προς την αγορά στρατηγική προφανώς δεν είναι χωρίς κινδύνους, αλλά πρέπει να απομακρυνθούμε από την εφαρμοζόμενη αμυντική νοοτροπία των οχυρωμάτων του 16ου αιώνα και να εξετάσουμε λιγότερο καταστροφικές οικονομικά εναλλακτικές λύσεις.
***
Ο Frank Hollenbeck είναι οικονομικός σύμβουλος που εργάστηκε στο State Department ως βασικός οικονομολόγος, στην εταιρεία Caterpillar ως επικεφαλής οικονομολόγος και στη Banque Eduard Constant στη Γενεύη ως διευθυντής έρευνας.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο FEE
