Τα μέτρα στη Δανία έλαβαν αμφίπλευρη, σχεδόν ομόφωνη, υποστήριξη από την άκρα αριστερά ως την άκρα δεξιά τα συνδικάτα και τους εργοδότες.
Του Aayush Priyank
Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής
Η συνεχιζόμενη πανδημία του κορωνοϊού έχει βάλει λουκέτο στις οικονομίες σε ολόκληρο τον κόσμο. Με διάφορες χώρες σε κατάσταση καραντίνας και με εταιρείες να μην είναι σε θέση να συνεχίσουν την παραγωγή, η οικονομική ύφεση είναι αναπόφευκτη. Υπό το πρίσμα αυτό, η κυβέρνηση της Δανίας έχει καταρτίσει μια στρατηγική για να αποφύγει την ύφεση – με το να καταβάλλει το 75% των μισθών των ιδιωτικών υπαλλήλων.
Εφ’ όσον οι επιχειρήσεις δεν απολύσουν κανέναν, η κυβέρνηση διατίθεται να καταβάλλει το 75% των μισθών των εργαζομένων, μέχρι και 3.288 δολάρια τον μήνα για κάθε εργαζόμενο. Για να λάβει μια επιχείρηση αυτή την υποστήριξη, πρέπει να ειδοποιήσει επίσημα ότι είναι αναγκασμένη να αποδεσμεύσει το 30% των εργαζομένων της ή ότι είναι αναγκασμένη να απολύσει τουλάχιστον πενήντα άτομα. Πέρα από αυτό, η κυβέρνηση εγγυάται τα τραπεζικά δάνεια στις εταιρείες, καθώς και την αποζημίωσή τους για πάγια έξοδα. Το συνολικό κόστος αυτού του εγχειρήματος ανέρχεται σε 287 δισεκατομμύρια δανέζικες κορώνες (41 δισεκατομμύρια δολάρια) – περίπου το 13% του ΑΕΠ της χώρας.
Θα αποτρέψουν την ύφεση αυτά τα μέτρα;
Υπάρχουν ισχυρισμοί πως αυτά τα μέτρα θα φέρουν οφέλη, ωστόσο, όταν εξεταστούν, πολλοί εξ αυτών των ισχυρισμών φαίνονται σαθροί. Ένα υποτιθέμενο όφελος από τα μέτρα, για παράδειγμα, είναι ότι θα βοηθήσει στην αποφυγή της ύφεσης. Οι θέσεις εργασίας δεν θα χαθούν, οι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να πληρώνονται κι έτσι η κυβέρνηση θα σώσει τους πολίτες της από την ύφεση.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι τα σχεδιασμένα αυτά μέτρα δεν μπορούν να αποτρέψουν την ύφεση. Ο πλούτος ενός έθνους, όπως έχει επισημάνει ο Adam Smith από πολύ παλιά, ενυπάρχει μόνο στα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγει αυτό το έθνος. Η διακοπή της παραγωγής έχει αναπόφευκτα αντίκτυπο στα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγονται και καμία ποσότητα νέου χρήματος δεν μπορεί να αποτρέψει μια ύφεση.
Όμως, η κυβέρνηση δεν επιδοτεί μόνο τις πληρωμές μισθών, αλλά θέτει και την προϋπόθεση ότι οι αμειβόμενοι δεν πρέπει να εργάζονται. Η κυβέρνηση, κυριολεκτικά, πληρώνει τους ανθρώπους για να μην κάνουν τίποτα. Και παρόλο που τα paychecks τα οποία θα εισπραχθούν θα ικανοποιήσουν τους παραλήπτες, οι οικονομικές επιπτώσεις τέτοιων πολιτικών τελικά και αναπόφευκτα θα εκδηλωθούν.
Θα επιταχύνουν την ανάκαμψη αυτά τα μέτρα;
Ένα άλλο υποτιθέμενο όφελος των μέτρων, είναι ότι θα βοηθήσουν την οικονομία να ανακάμψει ταχύτερα. Υπό κανονικές συνθήκες, οι επιχειρήσεις θα έπρεπε να απολύσουν τους εργαζομένους τους και στη συνέχεια θα έπρεπε να ξεκινήσουν νέους γύρους προσλήψεων και στελέχωσης μετά την κρίση. Το κόστος και ο χρόνος που ενέχονται σε μια τέτοια διαδικασία, θα καθυστερούσαν την ανάκαμψη της οικονομίας.
Ωστόσο, εφόσον η κυβέρνηση μπορεί και εντοπίζει το κόστος που συνεπάγεται η διαδικασία των προσλήψεων σε χρόνο και χρήμα, ασφαλώς μπορούν να το εντοπίσουν και οι επιχειρήσεις. Θα ήταν συνεπώς λογικό οι επιχειρήσεις να συνάψουν συμφωνίες με τους υπαλλήλους τους για να τους επαναπροσλάβουν μετά την κρίση, εξοικονομώντας έτσι τις δαπάνες που ενέχονται στις διαδικασίες νέων προσλήψεων. Με το κίνητρο του κέρδους να τις κατευθύνει, οι εταιρείες είναι οι οργανισμοί που κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να ελαχιστοποιήσουν τη σπατάλη πόρων, είτε πρόκειται για ανεκμετάλλευτο χρόνο, είτε για χρήμα.
Επιπλέον, τα χρήματα που διανέμονται σήμερα, βασίζονται σε μελλοντικά προϊόντα. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι θα πληρωθούν χωρίς να παράγουν, η αξία του κυκλοφορούντος χρήματος θα υπερβεί την αξία των διαθέσιμων αγαθών. Ο πληθωρισμός των τιμών, λοιπόν, είναι αναπόφευκτος. Τα μέτρα όχι μόνο θα διογκώσουν τις τρέχουσες τιμές των αγαθών, αλλά θα μειώσουν και τις αποταμιεύσεις των ανθρώπων που τις απέκτησαν με κόπο.
Τι σημαίνουν αυτά από πολιτικής απόψεως;
Το σκεπτικό της κυβέρνησης για αυτές τις δαπάνες, είναι ότι τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα αν δεν κάνει κάτι και αυτό της παρέχει ισχυρή δικαιολόγηση. Ανεξάρτητα από το μέγεθος της βλάβης που θα προκαλέσουν τα μέτρα στην οικονομία, η κυβέρνηση μπορεί να ισχυριστεί ότι τα πράγματα θα ήταν χειρότερα αν δεν είχε κάνει όσα έκανε.
Επιπλέον, τα μέτρα έλαβαν αμφίπλευρη, σχεδόν ομόφωνη, υποστήριξη από την άκρα αριστερά ως την άκρα δεξιά. Επιπλέον, υποστηρίζονται από τα συνδικάτα και τις ενώσεις εργοδοτών. Με μια τέτοια συναίνεση, ακόμη και όταν οι πολιτικές αποτύχουν, ίσως κανείς να μην δώσει έκταση στο θέμα. Οι ίδιοι οι πολίτες είναι πεπεισμένοι ότι αυτό είναι το σωστό και πως έτσι πρέπει να γίνει. Θα μπορέσει η επερχόμενη οικονομική καταστροφή να τους πείσει για το αντίθετο, απομακρύνοντας τους από τις κεϋνσιανές πολιτικές και τα μεγαλεπήβολα κυβερνητικά bailouts; Μόνο ο χρόνος θα δείξει.
***
Ο Aayush Priyank είναι σπουδαστής οικονομικών και υποστηρικτής των ελευθέρων αγορών από το Νέο Δελχί
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises
