Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα χρήματα είναι μόνο ένα μέσο που διευκολύνει τις συναλλαγές και δεν μπορούμε να επανεκκινήσουμε την οικονομία με αυτά.
Αρχική δημοσίευση: 22 Απριλίου 2020
Του Frank Shostak
Απόδοση στα Εληνικά: Νίκος Μαρής
Η επιβολή λουκέτων για να αντιμετωπιστεί η εξάπλωση της λοίμωξης από τον κορωνοϊό είναι πιθανό να βλάψει σοβαρά την πραγματική οικονομία. Ως αποτέλεσμα αυτών των λουκέτων, οι οικονομίες έχουν παύσει εντελώς. Η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών έχει σταματήσει, ενώ παράλληλα τερματίστηκε επίσης η ενίσχυση και η βελτίωση της παραγωγικής υποδομής.
Έχει νόημα να αντισταθμίζουμε τη ζημιά που προκαλείται από τον ιό σταματώντας την οικονομία; Είναι παρόμοιο με το να προσπαθούμε να θεραπεύσουμε τον πονοκέφαλο κάποιου κόβοντας το κεφάλι του.
Οι υποστηρικτές του εγκλεισμού του συνόλου του πληθυσμού είναι της άποψης ότι αυτό θα μειώσει τον αριθμό των λοιμώξεων και θα «ισοπεδώσει την καμπύλη», μειώνοντας κατά συνέπεια τον αριθμό των θανάτων από τον ιό.
Αυτοί οι περιορισμοί του πληθυσμού μοιάζει να είναι μια φυσική αντίδραση εκ μέρους των κυβερνήσεων για τη μείωση του αριθμού των ατόμων που πεθαίνουν, και οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν απόλυτα με τέτοια κυβερνητικά διατάγματα.
Ωστόσο, οι περισσότεροι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι οι πληροφορίες που έχουμε σχετικά με τη φύση του ιού είναι ελλιπείς και συζητήσιμης αξίας. Ακόμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επέκρινε τις αντιφατικές συμβουλές πολιτικής των ιατρικών αρχών σε διαφορετικές χώρες. Ορισμένες χώρες έχουν ενθαρρύνει την διενέργεια ιατρικών τεστ και την απομόνωση των φορέων, ενώ άλλες έχουν επιβάλει λουκέτα. Ακόμη και στο επίπεδο των στατιστικών δεδομένων για τα κρούσματα και τους θανάτους – όσο αναξιόπιστα είναι – υπάρχει αντικρουόμενη γνώμη ως προς το ποιες προσεγγίσεις έχουν λειτουργήσει καλύτερα. Έτσι, φαίνεται ότι οι κυβερνήσεις παγκοσμίως βασίζουν τις ενέργειές τους, στην καλύτερη περίπτωση, σε συγκρουόμενες απόψεις τόσο για τον ίδιο τον ιό, όσο και για την κατάλληλη αντίδραση.
Οι πολιτικές εφαρμόζονται επομένως σε ένα πολύ ασαφές, ακόμη και αμφισβητούμενο περιβάλλον. Προφανώς, υπάρχει ο πραγματικός κίνδυνος οι πολιτικές που έχουν εφαρμόσει οι κυβερνήσεις, παρά τις καλές τους προθέσεις, να καταλήξουν σε καταστροφή.
Η πλήρης διακοπή της οικονομίας για να αντιμετωπιστεί αυτή η ιογενής λοίμωξη είναι πιθανό να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη ζημιά στη ζωή και την ευημερία των ανθρώπων. Υπάρχει επίσης ο «ηθικός κίνδυνος» της παραχώρησης μεγαλύτερης εξουσίας στις κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, που τους επιτρέπει να ελέγχουν την οικονομία και τις ατομικές ελευθερίες σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό.
Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, ο τρέχων κορωνοϊός (SARS-CoV-2) είναι από πολλές απόψεις παρόμοιος με τον ιό της γρίπης σε όρους εποχικότητας. Εάν συμβαίνει αυτό, τότε όταν φτάσει το καλοκαίρι, ο κορωνοϊός είναι πιθανό να εξαφανιστεί για αρκετούς μήνες πριν εμφανιστεί ξανά το χειμώνα. Θα πρέπει να επιβάλλουμε ξανά λουκέτα για να αντιμετωπίσουμε την ιογενή απειλή; Κάποιοι μπορεί να ελπίζουν ότι μέχρι τότε θα έχουμε ανακαλύψει ένα εμβόλιο ή κάποια αποτελεσματική θεραπεία κατά του ιού.
Υπάρχει, φυσικά, πάντα η πιθανότητα ότι, λόγω των άγνωστων χαρακτηριστικών του, ενδέχεται να μην μπορέσουμε να βρούμε μια αποτελεσματική θεραπεία για τον ιό. Τι γίνεται τότε;
Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, που λειτουργούν υπό αυστηρούς κανονισμούς, δεν έχουν την απαραίτητη ευελιξία για να βρουν αποτελεσματικές λύσεις. Επίσης, αυτοί οι γραφειοκράτες δεν έχουν καν το κίνητρο να τις αναζητήσουν. Εδώ μπορεί να βοηθήσει μια οικονομία της ελεύθερης αγοράς.
Σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς, ο βασικός παράγοντας που καθοδηγεί τις επιχειρήσεις είναι η ευκαιρία να αποκομίσουν κέρδη. Το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξει κέρδος αποτελεί επαρκές κίνητρο για τους επιχειρηματίες για να εισέλθουν σε μια συγκεκριμένη αγορά. Οι επιχειρηματίες θα ανακαλύψουν τους τρόπους και τα μέσα για να μας παρέχουν τις απαραίτητες θεραπείες για την εξάλειψη του κορωνοϊού.
Οι επιχειρηματίες θα είναι επίσης πηγή καθοδήγησης για το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει η οικονομία εν μέσω της κρίσης. Θα μας παρέχουν ένα πλαίσιο για συνυπάρξουμε με τον ιό.
Ορισμένες ασιατικές χώρες, όπως η Νότια Κορέα, είχαν σχετική επιτυχία στην καταπολέμηση του κορωνοϊού, διενεργώντας τεστ μεγάλης κλίμακας στους πληθυσμούς τους, προκειμένου να εντοπίσουν τα άτομα που θα μπορούσαν ίσως να μεταδώσουν την λοίμωξη.
Δεδομένου ότι οι μόνες αντιδράσεις που είχαμε μέχρι στιγμής ήταν τα λουκέτα και η κοινωνική αποστασιοποίηση, ο εντοπισμός των ατόμων που ενδεχομένως να μεταδώσουν την ασθένεια, θα μπορούσε τουλάχιστον να μας επιτρέψει να απομονωθούν αποκλειστικά εκείνοι, και όχι ολόκληρος ο πληθυσμός.
Επιπλέον, εάν επιτρεπόταν στους επιχειρηματίες να αναλάβουν την καταπολέμηση του κορωνοϊού, η ποιότητα των πληροφοριών που απαιτούνται για αποτελεσματικές αντιδράσεις θα ήταν πολύ καλύτερη. Είναι προς το συμφέρον των ατόμων που αναζητούν κέρδος να αποκτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Αυτό θα επέτρεπε στους επιστήμονες να βρουν καλύτερες απαντήσεις για τον τρόπο καταπολέμησης του κορωνοϊού.
Οι επιχειρηματίες γνωρίζουν πώς να κινητοποιήσουν τους απαραίτητους πόρους για την δημιουργία θεραπειών για τον ιό. Προκειμένου να μπορέσουν να συνεχίσουν να εργάζονται για να βρουν αυτές τις θεραπείες, οι επιχειρηματίες χρειάζονται ένα ελεύθερο περιβάλλον.
Εάν οι κυβερνήσεις ήταν σοβαρές μιλώντας για την αύξηση των επιλογών και των πόρων για τους πολίτες, θα μεριμνούσαν ώστε να αρθούν πλήρως οι διάφοροι κανονισμοί που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της οικονομίας της αγοράς.
Οι περισσότεροι άνθρωποι θα δυσκολευτούν να το αποδεχτούν, γιατί δεν είχαμε ποτέ μια ελεύθερη οικονομία της αγοράς. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που ζουν σε καθεστώς δικτατορίας μπορεί να δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι η ελεύθερη αγορά μπορεί να τους παρέχει τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, καθώς είναι συνηθισμένοι να τους παρέχει τέτοιες υπηρεσίες μόνο το κράτος. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό είναι απολύτως εσφαλμένο.
Ως αποτέλεσμα της προβλέψιμης μαζικής μείωσης της παραγωγής πλούτου μετά τα λουκέτα, οι κυβερνήσεις παντού στον κόσμο είναι απασχολημένες με την παροχή οικονομικής υποστήριξης σε όλες τις επιχειρήσεις που έχουν αποδεκατιστεί από τις πολιτικές τους για την «ισοπέδωση της καμπύλης» χωρίς να γνωρίζουν τη φύση του ιού .
Δεν μπορούμε να «επανεκκινήσουμε» την οικονομία από εκεί που σταματήσαμε
Υπάρχουν ενδείξεις ότι σε ορισμένες χώρες η «καμπύλη» γίνεται πιο επίπεδη, και ως αποτέλεσμα, οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν μια σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομίας. Ορισμένοι σχολιαστές είναι της άποψης ότι αυτή η επανεκκίνηση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Αυτό, ωστόσο, θα μπορούσε να είναι απλά ευσεβής πόθος. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξει μια χαοτική μεταβατική περίοδος καθώς οι τιμές διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών θα αναδιαμορφώνονται.
Ορισμένοι σχολιαστές είναι της άποψης ότι η μαζική νομισματική επέκταση από τις κεντρικές τράπεζες έχει ανακουφίσει τις ζημίες που προκλήθηκαν από το λουκέτο.
Δυστυχώς, η νομισματική επέκταση δεν μπορεί να πετύχει τέτοια πράγματα. Το μόνο που μπορεί να κάνει η νομισματική επέκταση είναι να προκαλέσει νέες ζημίες στην πραγματική οικονομία αποδυναμώνοντας τη διαδικασία δημιουργίας πραγματικού πλούτου.
Εκείνοι που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η νομισματική επέκταση είναι απαραίτητη σε περιόδους έκτακτης ανάγκης όπως αυτή που βιώνουμε τώρα, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα χρήματα είναι μόνο ένα μέσο που διευκολύνει τις συναλλαγές. Δεν παράγει τίποτε αυτό καθ’ εαυτό. Η νομισματική επέκταση προκαλεί μόνο ζημιά στη διαδικασία δημιουργίας πραγματικού πλούτου, καθιστώντας την οικονομία πιο ευάλωτη σε διάφορα σοκ, όπως το σοκ του κορωνοϊού.
***
Ο Frank Shostak, είναι οικονομικός σύμβουλος και η εταιρεία του παρέχει σε βάθος αξιολογήσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών και των παγκόσμιων οικονομιών, εφαρμόζοντας τις αρχές της Αυστριακής Σχολής Οικονομικής σκέψης.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises
