Εάν η Κίνα θέλει να αποφύγει μια τεράστια οικονομική κρίση, η οποία θα εκκαθαρίσει το σύστημα και θα επανεκκινήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά παράλληλα θα δημιουργήσει σημαντικές κοινωνικές προκλήσεις, θα πρέπει να αποδεχτεί στασιμότητα υψηλού χρέους τύπου ζόμπι, όπως κατέληξαν η Ευρώπη, η Βραζιλία ή η Ιαπωνία.
Του Daniel Lacalle
Τα τελευταία στοιχεία της κινεζικής οικονομίας, δείχνουν αύξηση του ΑΕΠ κατά 6,8% στο τρίτο τρίμηνο και ταυτίζονται ύποπτα με τις κυβερνητικές εκτιμήσεις. Ωστόσο, δεν είναι η παρουσίαση αυτή per se που προκαλεί ανησυχία. Είναι τα εμφανή στοιχεία κορεσμού του χρέους και των μειωμένων αποδόσεων του κεντρικά σχεδιασμένου μοντέλου.
Το συνολικό χρέος της Κίνας ξεπέρασε το 300% . Κατά τους πρώτους εννέα μήνες του έτους, η προσφορά χρήματος αυξήθηκε κατά 9,2%, σημαντικά πάνω από τις εκτιμήσεις.
Η Κίνα έχει προσθέσει περισσότερο χρέος κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2017 από ο, τι οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η ΕΕ μαζί.
Η αύξηση του χρέους του ιδιωτικού τομέα προκαλεί την μεγαλύτερη ανησυχία. Η συντριπτική πλειοψηφία των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών (c60% του δείκτη Hang Seng) δημοσίευσαν αποτελέσματα με απόδοση πολύ χαμηλότερη από το κόστος κεφαλαίου τους, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Bloomberg. Σύμφωνα με τους Financial Times, οι εταιρείες ζόμπι έχουν αυξηθεί σημαντικά, καθώς η ανάπτυξη αποτυγχάνει να καλύψει το χρέος και τις αυξήσεις των τόκων.
Επιπλέον, σε μια κατάσταση που θυμίζει την ριψοκίνδυνη και μαζική διεθνή απόκτηση μετοχών ευρωπαϊκών ομίλων στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα αποτελέσματα των ξένων κεφαλαιακών επενδύσεων σε γελοιωδώς υψηλά πολλαπλάσια, έχουν προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις για τις κινεζικές πολυεθνικές. Η λεγεώνα των επιχειρήσεων ζόμπι της κεντρικής κυβέρνησης (των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδα των τόκων με τα λειτουργικά τους κέρδη), αποτελείται από 2.041 μεγάλες εταιρείες με περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 450 δισ. Δολαρίων.
Επανάληψη των περιπτώσεων Ιαπωνίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης
Οι ανησυχίες σχετικά με το βουνό του χρέους, είναι συγκρίσιμες μόνο με τις φρικτές αποδόσεις μιας φερόμενης ως ταχέως αναπτυσσόμενης οικονομίας. Μια ματιά στον δείκτη Hang Seng δείχνει μόχλευση 122% (συνολικό χρέος προς ίδια κεφάλαια) και 17,5x χρέους προς περιουσιακά στοιχεία, με εξαιρετικά κακή απόδοση περιουσιακών στοιχείων 1,33% και απόδοση κεφαλαίου 4,5%.
Η κατάσταση δεν βελτιώνεται σημαντικά ανά τομείς. Ακόμα κι αν κοιτάξουμε την αισιόδοξα αναφερόμενη ως «νέα οικονομία», οι κινεζικές εταιρείες αναδεικνύουν έναν παρόμοιο συνδυασμό αδύναμων θεμελιωδών και κακής κατανομής κεφαλαίων. Η «νέα οικονομία», που κατευθύνεται από τους τομείς υψηλής παραγωγικότητας, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ισχυρές κεφαλαιαγορές, προκειμένου να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη μέσω ομολόγων και μετοχών. Η επίσημα αναφερόμενη, εκπληκτικά χαμηλή, αναλογία μη εξυπηρετούμενων δανείων στο 1,74%, αμφισβητείται ευρέως. Ο οίκος Fitch, για παράδειγμα, εκτιμά ότι ο πραγματικός αριθμός είναι δέκα φορές μεγαλύτερος από τον επίσημο. Η ασθενέστερη χρηματιστηριακή αγορά και το φαινόμενο μετάδοσης-μόλυνσης των αυξανόμενων μη εξυπηρετούμενων δανείων, επηρεάζουν τους αδύναμους και απαρχαιωμένους οικονομικούς δεινόσαυρους αλλά και τον αναδυόμενο, αναπτυσσόμενο τομέα. Το είδαμε να συμβαίνει στην Ταϊβάν, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μπορείτε να φανταστείτε τι θα συμβεί σε αυτές τις εξαιρετικά χαμηλές αποδόσεις, εάν η ανάπτυξη μειωθεί σε ένα πιο βιώσιμο 4%; Πλήρης κατάρρευση της οικονομίας. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους – παρά τα δημοσίως αναφερόμενα που υποδηλώνουν το αντίθετο – η κυβέρνηση δεν μπορεί και δεν θα θέσει πιθανώς την απο-μόχλευση ως προτεραιότητα.
Κίνδυνος κοινωνικής κατάρρευσης
«Η Κίνα χρειάζεται 6,5 μονάδες κεφαλαίου για να δημιουργήσει μια μονάδα αύξησης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, διπλάσια αναλογία από αυτήν της προηγούμενης δεκαετίας», σύμφωνα με την UBS και τους Financial Times.
Η κατάσταση επιδεινώνεται με τα νοικοκυριά. Το χρέος των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ πολλαπλασιάστηκε επί τέσσερα κατά τα τελευταία δέκα χρόνια. Η Κίνα, που κάποτε υποστηριζόταν από τις ισχυρές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών, βρίσκεται πια σε κατάσταση πιστωτικής κραιπάλης. Μέχρι το 2020, η αναλογία πληρωμών τόκων και υποθηκών ως προς το διαθέσιμο εισόδημα στην Κίνα, θα φτάσει στο ανώτατο επίπεδο της ανάλογης των ΗΠΑ πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007.
Αυτός είναι ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η Κίνα δεν μπορεί να θέσει ως προτεραιότητα την απο-μόχλευση. Η κινεζική οικονομία δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια κοινωνική κρίση, αν οι τιμές των κατοικιών μετριαστούν – πόσο μάλλον πέσουν – και σκάσουν τη στεγαστική φούσκα. Η Κίνα δεν διαθέτει σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που θα επέτρεπε ένα κοινωνικό μαξιλάρι, σε περίπτωση που ξεκινήσει ένα ντόμινο πτωχεύσεων στον τομέα των νοικοκυριών. Η κοινωνική κρίση, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστεί.
Αυτοί οι παράγοντες καθιστούν αδύνατη την απο-μόχλευση στην Κίνα. Στην καλύτερη περίπτωση, θα δούμε μια τεράστια αύξηση δημόσιου χρέους, όταν ο ιδιωτικός τομέας σταματήσει τη στρατηγική του «τρεξίματος σε στάση». Ωστόσο, το δημόσιο χρέος δεν είναι μικρό. Στο «οπτικά» χαμηλό επίπεδο του 46,2%, πρέπει να προστεθούν οι εταιρείες του δημόσιου τομέα. Αυτές, θέτουν τις υποχρεώσεις του δημόσιου τομέα σε σχεδόν διπλάσιες από αυτό που δείχνει το επίσημο χρέος προς το ΑΕΠ.
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις
Η Κίνα έχει ελάχιστες επιλογές. Οι περισσότερες από αυτές τις ανισορροπίες και υποχρεώσεις, χρηματοδοτούνται σε τοπικό νόμισμα από τις τοπικές τράπεζες και η κυβέρνηση θα μπορούσε να υποτιμήσει δραματικά το νόμισμα, αλλά αυτό θα έπληττε την οικονομική της ανάπτυξη, στέλνοντας έναν αμφισβητούμενο χαμηλό πληθωρισμό (εκτιμάται κι αυτός ότι είναι τρεις φορές υψηλότερος, από τους επίσημα αναφερόμενους ρυθμούς) σε επίπεδα μη ανεκτά από την κοινωνία. Η Κίνα παρουσιάζει επίσης ισχυρό δείκτη αποταμίευσης, στο 39%, αλλά ο μύθος για τις υψηλές αποταμιεύσεις της χώρας, εκτίθεται από την έκταση του χρέους της και τη σύνδεση με τις κερδοσκοπικές φούσκες και τις χαμηλές αποδόσεις. Εάν η Κίνα αποφασίσει να αντιμετωπίσει τις ανισορροπίες της, αξιοποιώντας αυτές τις αποταμιεύσεις μέσω οικονομικής καταστολής -όπως έπραξε η Ιαπωνία-, θα επηρεάσει μαζικά την ανάπτυξη, την κατανάλωσή και θα οδηγήσει τη χώρα σε στασιμότητα.
Και αυτό είναι το θετικό αποτέλεσμα. Η Κίνα μπορεί να αντέξει το τέλος του φαύλου κύκλου της κακής κατανομής κεφαλαίων, υψηλού χρέους και αυξανόμενων ανισορροπιών, μέσω στασιμότητας, αποφεύγοντας έτσι μια κοινωνική κατάρρευση και μια μαζική αύξηση του δημοσίου χρέους. Αλλά αυτό είναι το μόνο που μπορεί να κάνει. Εάν θέλει να αποφύγει μια τεράστια οικονομική κρίση, η οποία θα εκκαθαρίσει το σύστημα και θα επανεκκινήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά παράλληλα θα δημιουργήσει σημαντικές κοινωνικές προκλήσεις, θα πρέπει να αποδεχτεί στασιμότητα υψηλού χρέους τύπου ζόμπι, όπως κατέληξαν η Ευρώπη, η Βραζιλία ή η Ιαπωνία. Δεν υπάρχει καμία μαγική λύση που θα επιλύσει αυτές τις τεράστιες ανισορροπίες, ενώ παράλληλα θα επιτρέπει στην Κίνα να οδηγεί την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
***
Ο Daniel Lacalle είναι κάτοχος διδακτορικού στα οικονομικά και είναι συγγραφέας των: Escape from the Central Bank Trap, Life In The Financial Markets και The Energy World Is Flat.
- Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην ιστοσελίδα του ινστιτούτου Mises
- Μετάφραση: «Ελεύθερη Αγορά»
Δείτε σχετικά
Ελεύθερη Αγορά
