Εφαρμοσμένος στη μεγαλύτερη κλίμακα που μπορούσε να συμβεί, ο μιλιταριστικός κεϋνσιανισμός δημιούργησε μόνο καταστροφή.
Του Julian Adorney
Πολλοί Αμερικανοί, όπως η Glenview State Bank του Σικάγο και η συγγραφέας Ellen Brown, υποθέτουν ότι το ναζιστικό οικονομικό καθεστώς ήταν επιτυχημένο. Όμως, μια πιο προσεκτική εξέταση, μας δείχνει μια εντελώς διαφορετική ιστορία με κουπόνια διανομής, μεγάλες ελλείψεις σε αγαθά και λιμοκτονία. Μαθαίνοντας το γιατί η οικονομία των ναζί απέτυχε, μπορεί να μας διδάξει να αποφύγουμε την ίδια μοίρα.
Υπόβαθρο
Ο μύθος αναφέρει ότι αφού ο Χίτλερ κληρονόμησε μια κατεστραμμένη χώρα από τη Μεγάλη Ύφεση το 1933, οι επιθετικές πολιτικές του γύρισαν την κατάσταση και δημιούργησαν μια οικονομική δύναμη. Αλλά η αλήθεια, όπως αναδεικνύει και ο Καθηγητής Evans του Πανεπιστημίου του Cambridge στην εμπεριστατωμένη του ιστορική εργασία: Η Τριλογία του Τρίτου Ράιχ, είναι πολύ διαφορετική.1 Ο Evans, οπαδός ο ίδιος του Κέινς και της κρατικής παρεμβατικότητας, μας λέει μια ιστορία σχετικά με διανομές κουπονιών, ελλείψεων και δυστυχίας στο Τρίτο Ράιχ.
Η Reichsnährstand, ελεγχόμενη από το ναζιστικό κράτος επιχείρηση και υπεύθυνη για τη γεωργική παραγωγή, δεν κατάφερε να τροφοδοτεί επαρκώς τον λαό της Γερμανίας. Η γεωργική παραγωγή σπάνια ξεπέρασε τα επίπεδα του 1913, παρά τα 20 χρόνια διαφοράς τεχνολογικής προόδου. Η ζήτηση ξεπέρασε την προσφορά κατά 30% σε βασικά τρόφιμα όπως το χοιρινό, τα φρούτα και τα λίπη. Αυτό σήμαινε ότι για κάθε δέκα γερμανούς εργάτες που βρίσκονταν στην ουρά για να αγοράσουν κρέας από τις κρατικής ιδιοκτησίας αποθήκες εφοδιασμού, τρεις γυρνούσαν πεινασμένοι και με άδεια χέρια στο σπίτι τους.2
Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται στα αυτοκίνητα, τα ρούχα και το σίδηρο. Τα νέα σπίτια έπρεπε να κατασκευαστούν με ξύλινα υδραυλικά, επειδή ο σίδηρος ήταν πολύ σπάνιος. Οι κρατικοποιημένες αποθήκες σιδήρου δεν μπορούσαν ήδη να παράγουν αρκετό σίδηρο για τον στρατό, πόσο μάλλον για τους πολίτες. Τα ρούχα διανεμόταν με κουπόνια. Η έλλειψη καυσίμων και λάστιχου οδήγησε σε δραστικούς περιορισμούς στη χρήση των οχημάτων.3 Φυσικά, καθώς το μιλιταριστικό κράτος υπαγόρευε ποια μοντέλα αυτοκινήτων και φορτηγών μπορούσαν να παραχθούν, δεν χρειάζεται μαντικές ικανότητες για να καταλάβουμε πως περιορίστηκαν τα πολιτικά οχήματα.
Η συνολική ιστορία είναι μια ιστορία δυστυχίας για τον μέσο Γερμανό πολίτη. Ας δούμε λοιπόν γιατί οι Ναζί έβλαψαν έτσι τους ανθρώπους της χώρας και ποια μαθήματα μπορούμε να πάρουμε.
Μάθημα πρώτο: Ο μιλιταριστικός Κεϋνσιανισμός παράγει λιτότητα
Το πρόγραμμα ανασυγκρότησης του Χίτλερ βασιζόταν σε τεράστιο μιλιταριστικό κεϋνσιανισμό. Ο Hermann Goering, οικονομικός διαχειριστής του Χίτλερ, έριξε κάθε διαθέσιμο πόρο στην κατασκευή αεροπλάνων, τεθωρακισμένων και όπλων. Το 1933 οι γερμανικές στρατιωτικές δαπάνες αποτελούταν από 750 εκατομμύρια Reichsmarks. Μέχρι το 1938 είχαν ανέλθει στα 17 δισεκατομμύρια, ενώ το 21% του ΑΕΠ απορροφούνταν από στρατιωτικές δαπάνες. Οι κυβερνητικές δαπάνες αποτελούσαν το 35% του ΑΕΠ της Γερμανίας.
Πολλοί σοσιαλδημοκράτες, ειδικά ο Paul Krugman, υποστηρίζουν συνήθως ότι τα προγράμματα τόνωσης στην Αμερική δεν είναι αρκετά μεγάλα, οπότε όταν αποτυγχάνουν, δεν ευθύνεται ο κεϋνσιανισμός. Δίκαιο. Αλλά κανείς δεν μπορεί να πει ότι το πρόγραμμα ανασυγκρότησης του Χίτλερ ήταν μικρό. Οι οικονομολόγοι ανέμεναν ότι θα δημιουργήσει ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και θα εκκινήσει μια εντυπωσιακή αναπτυξιακή οικονομία. Αντ ‘αυτού, παρήγαγε στρατιωτικό πλούτο, ενώ οι μέσοι ιδιώτες πεινούσαν και υπέφεραν από ελλείψεις. Εφαρμοσμένος στη μεγαλύτερη κλίμακα που μπορούσε να συμβεί, ο μιλιταριστικός κεϋνσιανισμός δημιούργησε μόνο καταστροφή.
Μάθημα δεύτερο: Παραγωγή, όχι απασχόληση
Η οικονομολόγος Joan Robinson έγραψε ότι «ο Χίτλερ βρήκε τη θεραπεία για την ανεργία πριν ολοκληρώσει ο Keynes την δική του ανάλυση στο θέμα». Και πράγματι, η ανασυγκρότηση και η κρατικοποιημένη βιομηχανία έδωσαν απασχόληση σε κάθε διαθέσιμο Γερμανό. Υπήρχε τόση πολλή δουλειά, που οι Ναζί παραπονιόταν για έλλειψη εργατικού δυναμικού και επέτρεψαν στις γυναίκες να εργαστούν, παρόλο που ήταν ιδεολογικά αντίθετοι σε αυτό. Η ανεργία είχε θεραπευτεί. Και όμως, οι άνθρωποι συχνότατα υπέφεραν από ελλείψεις σε βασικά αγαθά.
Το ξύλο για πολιτική χρήση και ο σίδηρος διατίθεντο με κρατικά κουπόνια. Οι μικρές επιχειρήσεις, από τεχνίτες, υφαντουργούς, μέχρι ξυλουργούς, υπέφεραν και χρεοκοπούσαν. Οι πολίτες σπάνια μπορούσαν να αγοράσουν χοιρινό, και η αγορά λιπαρών για μια πολυτέλεια ανάλογη μιας τούρτας ήταν αδύνατη. Η διανομή με κουπόνια και οι μακριές ανθρώπινες ουρές αναμονής στις κεντρικές αποθήκες εφοδιασμού του κράτους των Ναζί, έγιναν ο κανόνας.
Η ναζιστική Γερμανία αποδεικνύει ότι η θεραπεία της ανεργίας δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι θέσεις εργασίας είναι σημαντικές. Αλλά είναι σημαντικές για αυτό που παράγουν, όχι μόνο κατ’ ευφημισμό της λέξης «εργασία». Η πραγματική ανάπτυξη σημαίνει παραγωγή όσων αγαθών και υπηρεσιών απαιτούν οι άνθρωποι και όχι το κράτος. Πόσο μάλλον ένα μιλιταριστικό κράτος. Σημαίνει την κατασκευή αυτοκινήτων, την καλλιέργεια τροφίμων, την κατασκευή φορητών υπολογιστών ή εμπορικών αεροπλάνων. Η ιδιωτική παραγωγή αυξάνει την οικονομική πίτα και βοηθά τους πάντες να ευημερούν. Χωρίς παραγωγή, το μόνο που κάνει η αντιπαραγωγική απασχόληση, είναι να μετατρέψει έναν πεινασμένο άνεργο σε έναν πεινασμένο απασχολούμενο.
Προχωρώντας μπροστά
Υπάρχουν χιλιάδες διδάγματα από το Τρίτο Ράιχ, από τα δεινά του ολοκληρωτισμού μέχρι τους κινδύνους του φυλετικού μίσους. Ένα βασικό οικονομικό μάθημα είναι ότι, αντί να θεραπεύσει τη Μεγάλη Ύφεση, ο μιλιταριστικός κεϋνσιανισμός του Χίτλερ σε μαζική κλίμακα, άφησε τους Γερμανούς να λιμοκτονούν και να έχουν ελλείψεις σε αγαθά. Είναι ένα μάθημα το οποίο πρέπει να βάλουν καλά στο μυαλό τους οι υποστηρικτές της κατασκευής μιλιταριστικών εξοπλισμών ώστε να γίνουμε πλούσιοι. Από τον John McCain ως τον Paul Krugman.4
***
Αρχική δημοσίευση στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Mises. Μετάφραση: «Ελεύθερη Αγορά»
Δείτε σχετικά:
- Evans, Richard J., Το Τρίτο Ράιχ στην εξουσία . Νέα Υόρκη: Penguin, 2006.
- Συναφώς, σελ. 392.
- συναφώς, σελ. 411.
- Σε αυτό το άρθρο ασχολούμαι αποκλειστικά με τη ναζιστική Γερμανία. Για να απαντήσετε στο αναπόφευκτο ερώτημα, «αυτές οι πολιτικές δεν λειτουργούσαν στις ΗΠΑ;» κατευθύνω τον αναγνώστη στο εξαιρετικό άρθρο του Robert Higgs, » Πολεμική ευημερία; Μια επανεκτίμηση της αμερικανικής οικονομίας στη δεκαετία του 1940 .
