Τα έγκυρα οικονομικά αποκαλύπτουν ότι η κριτική που ασκούν οι μαρξιστές στον καπιταλισμό, καθώς και ο αιθεροβάμων ενθουσιασμός τους για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, ισοδυναμούν με πλήρη πνευματική σύγχυση.
Πρώτη δημοσίευση: 27/07/2020
Του Thorsten Polleit
Στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο (1848) ο Καρλ Μαρξ (1818–83) και ο Φρίντριχ Ένγκελς (1820–95) προέβλεψαν ότι ο καπιταλισμός θα οδηγούσε στη φτωχοποίηση της εργατικής τάξης. Γιατί; Για να αυξήσουν τα κέρδη από το επενδυμένα κεφάλαιά τους, υποστήριξαν οι Μαρξ και Ένγκελς, οι επιχειρηματίες (οι καπιταλιστές) θα εκμεταλλεύονταν τους εργαζόμενους. Θα μείωναν τους μισθούς και θα επιδείνωναν τις συνθήκες εργασίας, για παράδειγμα, αυξάνοντας τις ώρες εργασίας. Από αυτή την άποψη, ο Μαρξ και ο Ένγκελς προέβαλαν μια θεωρία καπιταλιστικής εξαθλίωσης.
Εργατική «εκμετάλλευση»
Οι μαρξιστές δεν υποστήριζαν ότι οι μισθοί των εργαζομένων θα μειώνονταν σε απόλυτους όρους, αλλά σίγουρα σε σχετικούς όρους: τα εισοδήματα των πολλών θα αυξάνονταν λιγότερο από ό,τι τα εισοδήματα των καπιταλιστών, κάνοντας έτσι τους πρώτους φτωχότερους σε σύγκριση με τους δεύτερους, με την πάροδο του χρόνου. Ειδικά σε περιόδους κρίσης, οι οποίες είναι αναπόφευκτες και επαναλαμβανόμενες σε μια καπιταλιστική οικονομία, οι εργαζόμενοι θα πληγούν ιδιαίτερα σκληρά, κάνοντας τις οικονομικές τους συνθήκες να υστερούν περισσότερο από εκείνες των καπιταλιστών.
Καπιταλιστικός «ιμπεριαλισμός»
Για να χειροτερέψουν τα πράγματα, οι μαρξιστές υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός θα προκαλούσε βίαιη αποικιοκρατία και ιμπεριαλισμό. Καθώς οι καπιταλιστές πληρώνουν για την εργασία λιγότερα από όσο πρέπει, οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να αγοράσουν όλα τα διαθέσιμα προϊόντα. Επομένως, το κεφάλαιο που αναζητά κέρδη επιδιώκει να ανοίξει νέες αγορές σε άλλα μέρη του κόσμου. Μεταξύ των εθνών προκύπτουν συγκρούσεις για το ποιος ελέγχει τι, ανοίγοντας το δρόμο προς τον πόλεμο. Αυτό είναι, στην πραγματικότητα, το μήνυμα που ο Βλαντιμίρ Λένιν (1870-1924) πέρασε εμφατικά στους αναγνώστες του βιβλίου του Ιμπεριαλισμός: Το Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού, του 1917.
Εάν ο καπιταλισμός είναι κακός – εάν φέρνει την εκμετάλλευση, τη δυστυχία, ακόμη και τον πόλεμο σε πάρα πολλούς ανθρώπους και όλα αυτά ωφελούν τους καπιταλιστές – δεν είναι σωστό και επακόλουθο να κάνουμε τα πάντα για να ξεπεράσουμε τον καπιταλισμό και να τον αντικαταστήσουμε με τον σοσιαλισμό-κομουνισμό, την εναλλακτική που λένε ότι φέρνει την ειρήνη,την ισότητα και μια πιο ευτυχισμένη ζωή για τους ανθρώπους σε αυτόν τον κόσμο; Τα έγκυρα οικονομικά αποκαλύπτουν ότι η κριτική που ασκούν οι μαρξιστές στον καπιταλισμό, καθώς και ο αιθεροβάμων ενθουσιασμός τους για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, ισοδυναμούν με πλήρη πνευματική σύγχυση.
Τι είναι πραγματικά ο καπιταλισμός: Ειρηνική συνεργασία
Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν τι πραγματικά σημαίνει ο καπιταλισμός. Ο καπιταλισμός είναι η κοινωνική και οικονομική οργάνωση, στην οποία τα μέσα παραγωγής ανήκουν σε ιδιώτες. Στην «καθαρή» μορφή του, ο καπιταλισμός σημαίνει τον άνευ όρων σεβασμό της ιδιωτικής ιδιοκτησίας των ανθρώπων, των ελεύθερων αγορών και, το πιο σημαντικό, μιας μορφής κράτους που περιορίζεται στην προστασία των ανθρώπων και της περιουσίας τους από την επιθετικότητα τόσο εντός, όσο και εκτός των συνόρων της χώρας. Ο «καθαρός» καπιταλισμός είναι αναμφίβολα ευνοϊκός για την ειρηνική και παραγωγική συνεργασία, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Ο καπιταλισμός καθιστά δυνατή τη μαζική παραγωγή – την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών προς κατανάλωση από τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων. Η αύξηση της παραγωγικότητας που δημιουργεί, οδηγεί σε μια τάση συνεχούς αύξησης του μέσου βιοτικού επιπέδου. Οι παραγωγοί υπόκεινται στην αρχή του κέρδους και της ζημίας: Ανταμείβονται οικονομικά μόνο εάν, και όταν, τα προϊόντα τους πληρούν τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Εάν δεν το κάνουν, οι επιχειρηματίες θα υποστούν ζημίες, που θα τους αναγκάσουν να βελτιώσουν την παραγωγή τους προς όφελος των πελατών τους.
Ο καθαρός καπιταλισμός δεν έχει μόνο έναν ενσωματωμένο μηχανισμό για τη βελτίωση της υλικής ευημερίας των μαζών. Αυτό που είναι ιδιαίτερα αξιοθαύμαστο είναι ότι, υπό τον αμιγή καπιταλισμό οι μισθοί των ανθρώπων δεν εξαρτώνται από την παραγωγικότητα των μεμονωμένων εργαζομένων, αλλά από την οριακή παραγωγικότητα της εργασίας γενικά. Ας υποθέσουμε ότι μια εταιρεία κάνει μια παραγωγική καινοτομία. Για να προσλάβει νέους εργαζόμενους, θα πρέπει να πληρώσει υψηλότερους μισθούς σε σύγκριση με εκείνους που πληρώνουν οι άλλοι εργοδότες. Οι τελευταίοι, για να διατηρήσουν το προσωπικό τους, θα πρέπει επίσης να προσφέρουν υψηλότερους μισθούς – προς όφελος των λιγότερο παραγωγικών εργαζομένων.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί εδώ ότι ο αμιγής καπιταλισμός ενθαρρύνει τον καταμερισμό της εργασίας μεταξύ των ανθρώπων, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αυτό, με τη σειρά του, παρωθεί τους ανθρώπους να επιζητούν την ειρηνική συνεργασία, και όχι τη σύγκρουση: Όλοι συνειδητοποιούν ότι η συνεργασία συμφέρει, ότι είναι αμοιβαία επωφελής για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Με άλλα λόγια: ο αμιγής καπιταλισμός είναι η συνταγή για την επίτευξη της ειρήνης. Σε έναν κόσμο αμιγούς καπιταλισμού, απλά δεν θα υπήρχε κανένας λόγος για βίαιες συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας, πόσο μάλλον για διακρατικούς πολέμους.
Παρεμβατισμός εναντίον καπιταλισμού
Γιατί τόσα πολλά άτομα τρέφουν συναισθήματα απαρέσκειας, ή ακόμη και μίσους, ενάντια στην έννοια του καπιταλισμού; Μια απάντηση είναι ότι πιθανώς κοιτάζουν γύρω τους και βλέπουν τα πολλά δεινά αυτού του κόσμου, όπως οι επαναλαμβανόμενες χρηματοπιστωτικές και οικονομικές κρίσεις, η μαζική ανεργία, τα προγράμματα διάσωσης που κάνουν τις μεγάλες εταιρείες πλουσιότερες, αγνοώντας τη μοίρα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων · η χρόνια αύξηση του κόστους ζωής · η αυξανόμενη ανισότητα εισοδημάτων και πλούτου · και οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις.
Δυστυχώς, όλα αυτά τα δεινά αποδίδονται στον καπιταλισμό. Είναι ένα μοιραίο συμπέρασμα, ωστόσο, καθώς δεν υπάρχει αμιγής καπιταλισμός, ούτε στις ΗΠΑ, ούτε στην Ευρώπη, την Ασία, τη Λατινική Αμερική ή την Αφρική. Αυτό που έχουμε είναι παρεμβατικά-κολεκτιβιστικά, και μερικές φορές ακόμη και σοσιαλιστικά, οικονομικά και κοινωνικά συστήματα. Ειδικά στον δυτικό κόσμο, βασικά όλα τα κράτη και οι ομάδες ειδικών συμφερόντων που ασκούν μεγάλη επιρροή, κατάφεραν τις τελευταίες δεκαετίες να αντικαταστήσουν όλο και περισσότερο όσα ελάχιστα στοιχεία απέμειναν από το καπιταλιστικό σύστημα.
Τα κράτη έχουν παρέμβει σε όλους τους τομείς της ζωής των ανθρώπων. Είτε είναι η εκπαίδευση (νηπιαγωγείο, σχολεία, πανεπιστήμια), η υγεία, οι συντάξεις, οι μεταφορές, ο νόμος και η τάξη, το χρήμα και η πίστωση, είτε το περιβάλλον, τα κράτη και οι κυβερνήσεις τους έχουν γίνει σημαντικοί παράγοντες στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών, μετατρέποντας τις ελεύθερες αγορές σε παρεμποδισμένες αγορές, αυξάνοντας τους φόρους ολοένα και περισσότερο, και υπονομεύοντας ολοένα και περισσότερο, ακόμη και καταστρέφοντας, τον θεσμό της ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Ο παρεμβατισμός μειώνει τη δημιουργία πλούτου που προσφέρει ο καπιταλισμός
Τα υγιή οικονομικά μας διδάσκουν ότι τα παρεμβατικά-κολεκτιβιστικά, πόσο μάλλον τα σοσιαλιστικά, συστήματα δεν λειτουργούν προς το μεγαλύτερο όφελος όλων. Όλα αυτά τα συστήματα είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικά από τον καθαρό καπιταλισμό όσον αφορά τη δημιουργία υλικού πλούτου – και μάλιστα αποδεικνύονται εντελώς αποτυχημένα στην περίπτωση του σοσιαλισμού. Το ιδιαίτερο πρόβλημα με τα συστήματα παρεμβατισμού-κολεκτιβισμού είναι ότι για τον ανενημέρωτο παρατηρητή μπορεί να φαίνονται καπιταλιστικά, με αποτέλεσμα όλα τα κακά του παρεμβατισμού-κολεκτιβισμού να αποδίδονται στον καπιταλισμό.
Η αλήθεια, ωστόσο, δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετική. Ο παρεμβατισμός-κολεκτιβισμός λειτουργεί προς την εξάλειψη των καπιταλιστικών στοιχείων που έχουν απομείνει. Οι κρίσεις που αναπόφευκτα προκαλούν αυτά τα συστήματα, η δυσαρέσκεια που δημιουργούν μεταξύ πολλών ανθρώπων, ερμηνεύονται ως αποτέλεσμα του καπιταλισμού, και ως εκ τούτου, οι άνθρωποι ζητούν τον τερματισμό του καπιταλισμού, και την αντικατάστασή του με μια καλύτερη, πιο δίκαιη και αξιόπιστη οικονομική και κοινωνική οργάνωση. Ωστόσο, θα ήταν αφελές να υποθέσουμε ότι το πρόβλημα περιορίζεται στην έλλειψη γνώσεων σχετικά με τα έγκυρα οικονομικά.
Κατηγορώντας τον καπιταλισμό για τα δεινά που προκαλούνται από τον κρατισμό
Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι οι ιδεολόγοι της αριστεράς. Γνωρίζοντας ότι οι πιθανότητες για την καθιέρωση του πλήρους σοσιαλισμού-κομμουνισμού στον δυτικό κόσμο μέσω μιας βίαιης αναταραχής υπήρξαν αρκετά μικρές τα τελευταία χρόνια, οι υπέρμαχοι της μαρξιστικής παράδοσης έχουν προσαρμόσει τη στρατηγική τους: Επιδιώκουν έναν σταδιακό μετασχηματισμό αυτού που έχει απομείνει από το ελεύθερο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα, απαξιώνοντας τον καπιταλισμό, ρίχνοντας το φταίξιμο για όλα τα κακά, για όλα τα κοινωνικά προβλήματα στον καπιταλισμό, απεικονίζοντας τον ως τη νέμεση της ανθρωπότητας.
Αυτή, ωστόσο, είναι μια σκόπιμη παρερμηνεία του τι πραγματικά συμβαίνει, με στόχο να δώσει μια στρεβλή χροιά στην πραγματικότητα – με τραγικές συνέπειες. Οι άνθρωποι προσέχουν το μήνυμα –που προπαγανδίζεται ξανά και ξανά– ότι ο καπιταλισμός θα σφραγίσει τη μοίρα τους: ότι κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους σε βάρος των φτωχών · ότι προκαλεί ολοένα μεγαλύτερη οικονομική και οικονομική αναταραχή · ότι δεν δημιουργεί αρκετές και ασφαλείς θέσεις εργασίας. Ότι καταστρέφει το περιβάλλον · και ούτω καθεξής. Όλα αυτά δεν σημαίνουν τίποτα περισσότερο από το να δίνεται ένα νέο προσωπείο στη θεωρία της «καπιταλιστικής φτωχοποίησης» του Μάρξ.
Νεο-μαρξιστές: Δεν περιμένουμε την επανάσταση
Αυτή η θεωρία εργαλειοποιείται στα χέρια των νεο-μαρξιστών, που επιδιώκουν τον έλεγχο των οικονομικών και κοινωνικών υποθέσεων στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν μια «νέα παγκόσμια τάξη». Η εξάπλωση του παρεμβατισμού είναι σίγουρα ένα ορόσημο προς αυτήν την κατεύθυνση. Επειδή ο παρεμβατισμός, εάν δεν σταματήσει και δεν αντιστραφεί, οδηγεί στον σοσιαλισμό. Και το λογικό αποκορύφωμα του σοσιαλισμού είναι ένας αγώνας για την παγκόσμια κυριαρχία, καθώς ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να υπάρχει σε περιορισμένες περιοχές της επιφάνειας της γης, ειδικά αν υπάρχουν ακόμη κάποια, λιγότερο ή περισσότερο, καπιταλιστικά συστήματα.
Οι μαρξιστές με την παραδοσιακή έννοια του όρου, μπορεί να περιμένουν από τον καπιταλισμό να κάνει τον κόσμο ώριμο για την έλευση του σοσιαλισμού. Οι νεο-μαρξιστές, αντίθετα, δεν θα ήθελαν να περιμένουν να πάρουν τα πράγματα το δρόμο τους από μόνα τους. Επιζητούν τη δράση. Αυτό που χαρακτηρίζει τη στρατηγική των νεο-μαρξιστών είναι η ενστάλλαξη του φόβου μεταξύ των ανθρώπων ότι ο καπιταλισμός δεν μπορεί να ξεπεράσει τα πιεστικά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα του κόσμου, κι ότι ο καπιταλισμός είναι η βασική αιτία όλων αυτών των δεινών. Τούτου λεχθέντος, η «κλιματική αλλαγή» και η πανδημία του κορωνοϊού, αποτελούν ευτυχείς συμπτώσεις γι ‘αυτούς.
H κλιματική αλλαγή
Σύμφωνα με την υπόσχεση για την πρόληψη της αλλαγής του κλίματος, οι κυβερνήσεις πρέπει να εφαρμόσουν πραγματικά ριζοσπαστικές παρεμβάσεις στην αγορά: επιβάλλοντας φόρους και ελέγχους στις τιμές αγαθών και υπηρεσιών, καθορίζοντας έτσι πολιτικά το μέγεθος και τη διάρθρωση της καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την εύηχη ετικέτα «πολιτική για την κλιματική αλλαγή», οι πολιτικές της αριστεράς μπορούν ουσιαστικά να οδηγήσουν τις οικονομίες στον κεντρικό σχεδιασμό: η κυρίαρχη ελίτ καθορίζει ποιος παράγει τι, πότε και με ποιο κόστος, καθώς και ποιος θα καταναλώσει τι και πότε.
Ο πανικός του ιού
Η επιδημία του κορωνοϊού προσφέρει σε όλους τους εχθρούς του καθαρού καπιταλισμού μια ακόμη μεγαλύτερη ευκαιρία να πλήξουν ό,τι έχει απομείνει από το σύστημα της ελεύθερης αγοράς. Με τη βοήθεια των υποχρεωτικών lockdown – που παρουσιάστηκε ως ένα μέτρο για την «καταπολέμηση του ιού» – οι κυβερνήσεις μπορούν να καταστρέψουν άμεσα το εταιρικό κεφάλαιο, να μποϊκοτάρουν το παγκόσμιο εμπόριο, και να προκαλέσουν μαζική ανεργία, αφήνοντας έτσι πάρα πολλούς ανθρώπους απογοητευμένους και δεκτικούς σε ακόμη περισσότερους παρεμβατικές-κολεκτιβιστικές, ή ακόμη και εντελώς σοσιαλιστικές πολιτικές.
Ο φόβος είναι γνωστό ότι είναι το θεμέλιο της ισχύος κάθε κυβέρνησης. Οι νεο-μαρξιστές, και εκείνοι που τάσσονται υπέρ της καθιέρωσης ενός παγκόσμιου κεντρικού ελέγχου, έχουν ενσωματώσει όλο και περισσότερο αυτήν την δυσοίωνη αλήθεια στην πολιτική τους προπαγάνδα, για να καταστρέψουν ό,τι απομένει από την ελεύθερη αγορά και την ελεύθερη κοινωνική οργάνωση, και ακόμη περισσότερο καθώς η θεωρία της καπιταλιστικής εξαθλίωσης που προωθούν – η φτωχοποίηση των μαζών υπό τον καπιταλισμό – δυστυχώς διαψεύστηκε. Το εάν η επίθεση των νεο-μαρξιστών μπορεί να αποδειχτεί επιτυχής ή να κατανικηθεί, είναι υψίστης σημασίας για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων.
Μόνο ο καπιταλισμός μπορεί να προσφέρει απαραίτητα αγαθά και υπηρεσίες
Ο καθαρός καπιταλισμός είναι η μόνη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική μορφή οργάνωσης. Στο βιβλίο του Σοσιαλισμός: Μια οικονομική και κοινωνιολογική ανάλυση από το 1951 (δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1922 ως Gemeinwirtschaft: Untersuchungen über den Sozialismus ), ο Ludwig von Mises (1881–1973) σημείωσε: «Ο καπιταλισμός είναι μια μορφή κοινωνικής οικονομίας στην οποία όλες οι ελλείψεις του σοσιαλιστικού συστήματος … διορθώνονται. Ο καπιταλισμός είναι η μόνη εφικτή μορφή της κοινωνικής οικονομίας που είναι κατάλληλη για την εκπλήρωση των απαιτήσεων που η κοινωνία έχει από οποιαδήποτε οικονομική οργάνωση.» (σελ. 220).
Η παράβλεψη των διδαχών των έγκυρων οικονομικών σχετικά με τον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, και η προσχώρηση στις ιδέες που διαδίδονται από το νεο-μαρξισμό, θα οδηγούσε τελικά στην καταστροφή των ίδιων των θεμελίων πάνω στα οποία στηρίζεται η υλική ευημερία δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε αυτόν τον κόσμο. Θα είχε ως αποτέλεσμα ανείπωτη δυστυχία, ακόμη και πείνα και βίαιες συγκρούσεις. Είναι επομένως καιρός να εκθέσουμε με τόλμη τα λάθη και τις συγχύσεις της παρεμβατικής-κολεκτιβιστικής και σοσιαλιστικής-μαρξιστικής ιδεολογίας, και να ζητήσουμε με θάρρος την αποκατάσταση του αμιγούς καπιταλισμού.
***
Συντάκτης: Thorsten Polleit
Ο Thorsten Polleit είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Degussa και επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Bayreuth. Εργάζεται επίσης ως σύμβουλος επενδύσεων.
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του mises.org
