Στις κομμουνιστικές προσπάθειες για την εκβιομηχάνιση της Ρωσίας, αυτή η σοσιαλιστική οικονομία αρνητικού αθροίσματος, κόστισε ένα κολοσσιαίο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και σπαταλημένη εργασία.
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής
Εισαγωγή
Μόνο για λίγο χρονικό διάστημα η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έκανε τον Μαρξισμό να σωπάσει. Η θανατηφόρα έλξη των ιδεών του Καρλ Μαρξ έχει επιστρέψει – όχι επειδή οι ιδέες αυτές είναι σωστές αλλά επειδή είναι εντελώς λανθασμένες. Ο μαρξισμός χρησιμεύει στη μετατροπή της δυσαρέσκειας σε κοινωνικό πρόβλημα. Ο μαρξισμός είναι ελκυστικός επειδή η συγκεκριμένη ιδεολογία προσφέρει ένα τεράστιο οπλοστάσιο χολής για να πυροδοτήσει τον προσωπικό θυμό και να μετατρέψει την οργή σε πολιτική ατζέντα. Εδώ θα εξετάσουμε μόνο μερικές από τις λανθασμένες ιδέες του μαρξισμού: τον ρόλο του καπιταλιστή και της ανισότητας στην οικονομία της αγοράς και τη λειτουργία των κερδών και των ζημιών
1. Ο ρόλος του καπιταλιστή
Ο καπιταλιστής είναι ο σκοτεινός μπαμπούλας της οικονομίας της αγοράς για τους μαρξιστές. Είναι η ενσάρκωση όλων των δεινών του καπιταλιστικού συστήματος. Ο Καρλ Μαρξ παρερμηνεύει πλήρως τον ρόλο που διαδραματίζει ο καπιταλιστής. Προσδιόρισε τον καπιταλιστή ως κάποιον ο οποίος, όπως ίσχυε με τον συνεργάτη του Φρίντριχ Ένγκελς, κατέχει μια περιουσία και λαμβάνει μερίσματα και πληρωμές τόκων – έναν ραντιέρη χωρίς δική του συνεισφορά.
Οι βιογράφοι του αρχηγού του κομμουνιστικού εργατικού κινήματος, ισχυρίζονται ότι ο Μαρξ δεν είδε ποτέ το εσωτερικό ενός εργοστασίου. Ο Φρίντριχ Ένγκελς, ο οικονομικός χορηγός του μαρξιστικού σχεδίου για την κατάκτηση του κόσμου, ήταν ο κληρονόμος μιας περιουσίας που είχε συσσωρεύσει ο πατέρας του και που ο γιος του θα δαπανούσε όχι μόνο ως υποστηρικτής του Καρλ Μαρξ και του σοσιαλιστικού κινήματος, αλλά και ως playboy . Ο Ένγκελς συντήρησε οικονομικά τον Καρλ Μαρξ, ιδιαίτερα την εποχή που ο σοσιαλιστής συγγραφέας είχε σπαταλήσει την κληρονομιά του πατέρα του και στη συνέχεια της συζύγου του.
Ο Μαρξ και οι διάδοχοί του αγνοούν ότι οι καπιταλιστές προ-χρηματοδοτούν και συντηρούν την κεφαλαιακή διάρθρωση της οικονομίας. Ο σχηματισμός κεφαλαίου απαιτεί, πριν από όλα, την αποχή από τη χρήση της πλήρους δυνατότητας κατανάλωσης. Αυτό κάνουν οι καπιταλιστές, με τη χρηματοδότηση των παραγωγικών διαδικασιών μέχρι το εμπόρευμα να φθάσει στον καταναλωτή ως έτοιμο προς χρήση τελικό προϊόν.
Προκειμένου να γίνει κατανοητός ο ρόλος των καπιταλιστών στην οικονομία της αγοράς, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι κάθε προϊόν διατρέχει μια μακρά παραγωγική διαδικασία έως ότου φτάσει στους καταναλωτές. Αυτή η παραγωγική διαδικασία εκτείνεται από τη διαδικασία σχεδιασμού μέχρι τα διάφορα στάδια επεξεργασίας έως ότου τα αγαθά φτάσουν στις αποθήκες, στις εκθέσεις και στις βιτρίνες πωλήσεων, μέχρι το marketing για να πουληθούν τα εμπορεύματα. Τα έσοδα έρχονται μόνο με την πώληση του τελικού αγαθού.
Μέχρι τη στιγμή που ο καπιταλιστής θα λάβει εισόδημα από τον καταναλωτή, περνά χρόνος και η όλη διαδικασία υπόκειται σε ρίσκο και αβεβαιότητα. Οι καπιταλιστές λαμβάνουν την ανταμοιβή τους λόγω αναμονής και ανάληψης ρίσκου και αβεβαιότητας, ενώ οι μισθωτοί λαμβάνουν την αμοιβή τους τακτικά, πολύ πριν φτάσουν τα προϊόντα στον τελικό καταναλωτή.
2. Ανισότητα
Η ανισότητα του εισοδήματος και του πλούτου στον καπιταλισμό, είναι ένα σταθερό σημείο καταγγελίας των σοσιαλιστών ως «άδικο». Ο Μαρξ παρερμήνευσε την ουσία της ανισότητας σε μια οικονομία της αγοράς και έβαλε την καπιταλιστική ιδιοκτησία στην ίδια κατηγορία με την κατοχή πλούτου υπό τη φεουδαρχία. Ο Μαρξ δεν αναγνώρισε ότι η διαδικασία της αγοράς δημιουργεί ανισότητα επειδή τα αποτυχημένα έργα εξαλείφονται.
Οι σοσιαλιστές βλέπουν εκείνους που έχουν συσσωρεύσει περιουσία. Θρηνούν για την ανισότητα και αγνοούν το γεγονός ότι η καπιταλιστική διαδικασία είναι μια διαδικασία εξάλειψης που αποβάλει τους χαμένους του παιχνιδιού. Σε μια ανταγωνιστική οικονομία της αγοράς, η έκφραση «επιτυχημένος επιχειρηματίας» αποτελεί πλεόνασμα επειδή οι επιχειρηματίες, οι οποίοι δεν έχουν καμία εμπορική επιτυχία, αναγκάζονται να αποχωρήσουν και πρέπει να δημιουργήσουν χώρο για εκείνους τους επιχειρηματίες που εξυπηρετούν καλύτερα τους πελάτες τους.
Ο ανταγωνισμός της αγοράς λειτουργεί ως συνεχής διαδικασία διόρθωσης λαθών. Στο πλαίσιο του ανταγωνισμού της αγοράς, μόνο οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες, αυτοί που καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ικανοποίησης των επιθυμιών των καταναλωτών, θα παραμείνουν στον τομέα αυτό. Οι αποτυχημένες επιχειρήσεις πρέπει να εξαφανιστούν. Οι πτωχεύσεις καθιστούν τον καπιταλισμό παραγωγικό και αποτελούν ένδειξη ότι λειτουργούν οι αγορές. Στην πραγματικότητα της οικονομίας της αγοράς, το μαρξιστικό κατασκεύασμα μιας «καπιταλιστικής τάξης» δεν υφίσταται καθώς κάθε μέλος πρέπει να αγωνίζεται κάθε μέρα για τη συμμετοχή του στην αγορά και υπό τον ελεύθερο καπιταλισμό τόσο η είσοδος όσο και η έξοδος από την αγορά είναι ορθάνοιχτες.
Η ανισότητα στον καπιταλισμό είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας εξάλειψης. Οι αποτυχημένοι επιχειρηματίες εξαφανίζονται από την αγορά μαζί με τα σχέδια τους και τις σχετικές επιχειρήσεις τους.
3. Κέρδος και ζημία
Οι σοσιαλιστές καταγγέλλουν τον καπιταλισμό ως «κερδοσκοπική οικονομία». Κατηγορούν τα κέρδη ως την πρωταρχική κοσμική αμαρτία. Αγνοώντας την ζημία ως αντιστάθμισμα του κέρδους, οι σοσιαλιστές παρανοούν πλήρως το ρόλο του κέρδους σε μια οικονομία της αγοράς. Τα κέρδη και οι ζημίες, που προκύπτουν από τη διαφορά μεταξύ πωλήσεων και κόστους, ενημερώνουν τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης για την κερδοφορία της εταιρείας. Αν εξαφανιστούν τα κέρδη και οι ζημίες, εξαφανίζεται μαζί τους και η ένδειξη για το πόσο καλά εξυπηρετεί τους καταναλωτές η παραγωγή. Χωρίς τέτοιες πληροφορίες, η παραγωγή πραγματοποιείται στην τύχη και μπορεί να κοστίζει περισσότερο από ότι αξίζουν τα αγαθά που παράγει.
Επομένως, η παραγωγή στις σοσιαλιστικές οικονομίες, απορροφά περισσότερους υλικούς και ανθρώπινους πόρους από την ωφέλεια που παράγει ως αποτέλεσμα. Η «εκμετάλλευση» της ανθρώπινης εργασίας για την οποία θρηνούν οι σοσιαλιστές, είναι η συστηματική πραγματικότητα υπό τον σοσιαλισμό και όχι υπό τον καπιταλισμό.
Στις κομμουνιστικές προσπάθειες για την εκβιομηχάνιση της Ρωσίας, αυτή η σοσιαλιστική οικονομία αρνητικού αθροίσματος, κόστισε ένα κολοσσιαίο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και σπαταλημένη εργασία. Στη δεύτερη δεκαετία της νέας χιλιετίας, αυτή η ανθρώπινη εκμετάλλευση συνεχίζεται στην Κούβα, τη Βόρεια Κορέα και τη Βενεζουέλα. Ο Καρλ Μαρξ κατηγόρησε την οικονομία της αγοράς για την παραγωγική αναρχία, αλλά στην πραγματικότητα είναι το σοσιαλιστικό οικονομικό σύστημα που επιφέρει το χάος.
Οι κεντρικοί σχεδιαστές μπορούν να παρέχουν προγράμματα για την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών, βασισμένοι σε έρευνες μεταξύ του πληθυσμού. Για παράδειγμα, οι υπεύθυνοι σχεδιασμού θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να καθορίσουν πόσα ζευγάρια παπούτσια χρειάζεται ο πληθυσμός. Ωστόσο, οι υπεύθυνοι σχεδιασμού δεν μπορούν να επιτύχουν αυτούς τους στόχους επειδή δεν έχουν αξιόπιστες και λεπτομερείς γνώσεις σχετικά με το τι θέλουν οι καταναλωτές, αλλά επίσης δεν έχουν και τις κατευθυντήριες γραμμές ως προς το κόστος που θα επιφέρουν τα παπούτσια στην ικανοποίηση άλλων επειγόντων καταναλωτικών αναγκών, όπως ο ρουχισμός η στέγαση και η διατροφή.
Ο κεντρικός ρόλος των απλών ανθρώπων στην οικονομία της αγοράς
Σε μια οικονομία της αγοράς, η λύση αυτού του προβλήματος δεν βρίσκεται στα χέρια μιας κεντρικής αρχής σχεδιασμού, αλλά όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά συνεργάζονται στη διαδικασία αξιολόγησης και αναθέτουν την παραγωγή των αγαθών σε διαφορετικές επιχειρηματικές μονάδες, σύμφωνα με τις συγκεκριμένες δυνατότητες αυτών των μεμονωμένων εταιρειών, που αποκαλύπτει ο ανταγωνισμός της αγοράς. Κάθε μεμονωμένος καταναλωτής εκφράζει την υποκειμενική του εκτίμηση κατά την συναλλαγή. Οι τιμές και οι ποσότητες που πωλούνται είναι σήματα και κίνητρα.
Σε μια καπιταλιστική οικονομία της αγοράς, οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής συμμετέχουν σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας για την επίλυση του προβλήματος της αξιολόγησης. Αλλά στο τέλος, είναι πάντα η αξιολόγηση των καταναλωτών που καθορίζει την αξία του κεφαλαίου το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγική διαδικασία.
***
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises
Ο Antony P. Mueller είναι Γερμανός καθηγητής οικονομικών που διδάσκει επί του παρόντος στη Βραζιλία. Δείτε την ιστοσελίδα του www.capitalstudies.org
