Οι κορυφαίες εταιρείες στον κλάδο των tablets, smartphones και άλλων τεχνολογικών αγαθών, όχι μόνο παρέχουν προσιτά προϊόντα, αλλά συγκεντρώνουν και αξιοσημείωτα επιχειρηματικά κέρδη. Ο αποπληθωρισμός δεν έφερε καμία καταστροφή σε αυτούς τους κλάδους.
Του Ευθύμη Μαραμή
Πτώση των τιμών και οικονομική ευημερία
Η μνήμη μας είναι συχνά πολύ «ασθενής» μας λέει ο Murray N Rothbard. Ξεχνάμε ότι, από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, στα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι τιμές στις ΗΠΑ γενικά μειώνονταν κάθε χρόνο. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι η συνεχής αύξηση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας στην παραγωγή αγαθών που προερχόταν από τις ελεύθερες αγορές, προκαλούσε πτώση των τιμών. Δεν υπήρξε όμως καμία ύφεση, επειδή το κόστος παραγωγής έπεφτε μαζί με τις τιμές πώλησης. Συνήθως, οι μισθοί παρέμεναν σταθεροί ενώ το κόστος ζωής έπεφτε, έτσι ώστε οι «πραγματικοί» μισθοί, ή το βιοτικό επίπεδο όλων, αυξανόταν σταθερά.
Σχεδόν η μόνη εποχή κατά την οποία αυξήθηκαν οι τιμές κατά τους δύο αυτούς αιώνες, ήταν στις πολεμικές περιόδους (Πόλεμος του 1812, Εμφύλιος Πόλεμος, Α ‘Παγκόσμιος Πόλεμος), όταν οι εμπόλεμες κυβερνήσεις πληθώρισαν άγρια την χρηματική ποσότητα για να πληρώσουν τους πολέμους τους.
Μπορούμε να δούμε πώς λειτουργεί ο ελεύθερος καπιταλισμός της αγοράς, όταν δεν επιβαρύνεται από τον κυβερνητικό πληθωρισμό ή τον πληθωρισμό της κεντρικής τράπεζας, εάν εξετάσουμε τι συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες με τις τιμές των υπολογιστών.
Πτώση των τιμών και τεχνολογική οικονομία
Ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής κόστιζε 4,7 εκατομμύρια δολάρια το 1970, ενώ σήμερα μπορεί κάποιος να αποκτήσει έναν υπολογιστή απείρως ταχύτερο με 500 δολάρια. Να σημειωθεί ότι ο σημαντικός αποπληθωρισμός των τιμών στις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας δεν έβλαψε αλλά, στην πραγματικότητα, διευκόλυνε την συνεχή αύξηση των κερδών τους, την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα τους. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι το 1980 οι επιχειρήσεις υπολογιστών διέθεσαν συνολικά 490.000 υπολογιστές, το 2000 οι πωλήσεις υπερέβαιναν τις 43.000.000 μονάδες και το 2010 τις 350.000.000 μονάδες παρά το γεγονός ότι οι τιμές σε σχέση με την αύξηση της ποιότητας μειώνονταν με ταχύτατους ρυθμούς.
Μπορούμε να δηλώσουμε με βεβαιότητα ότι αυτό έχει αυξήσει την οικονομική ευημερία πάρα πολλών ανθρώπων. Σήμερα έχουμε στη διάθεση μας πρόσθετα προϊόντα που σχετίζονται ή έχουν αναπτυχθεί από τη βιομηχανία PC και τη σχετική διάρθρωση της παραγωγής (tablets, smart phones, ρομποτικά αυτοματοποιημένα συστήματα, διαγνωστικά μέσα κλπ) σε όλο και χαμηλότερες τιμές με καμία βλαπτική επίδραση στις σχετικές βιομηχανίες όσον αφορά την κερδοφορία τους. Οι κορυφαίες εταιρείες στον κλάδο των tablets, smartphones, όχι μόνο παρέχουν προσιτά προϊόντα, αλλά συγκεντρώνουν και αξιοσημείωτα επιχειρηματικά κέρδη. Η πτώση των τιμών δεν έφερε καμία καταστροφή σε αυτούς τους κλάδους.
Επιπλέον, καταρρίφθηκε ένας ακόμα οικονομικός μύθος που αφορούσε τον «μπαμπούλα» της πτώσης των τιμών, ο οποίος ήθελε τις επιχειρήσεις να βλάπτονται οικονομικά, αν οι καταναλωτές γνωρίζουν την επικείμενη αυτή πτώση. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο, οι καταναλωτές αποφεύγουν τις αγορές και αναμένουν τις μειωμένες τιμές με συνέπεια να επέρχεται ύφεση. Εδώ και χρόνια, οι αγορές του τεχνολογικού τομέα παρουσιάζουν σταθερά την υψηλότερη ανάπτυξη και όχι ύφεση, παρέχοντας διαρκή πτώση των τιμών, οι οποίες ασφαλώς και αναμένονται από τους καταναλωτές. Ο παραγωγικός αποπληθωρισμός, μακράν από το να φέρνει την καταστροφή, αποτελεί στην πραγματικότητα το χαρακτηριστικό μιας υγιούς και δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης.
Η οικονομική ανάπτυξη συνεπάγεται πτώση και όχι άνοδο των τιμών
Ας εξετάσουμε πώς θα μπορούσαν να αυξηθούν γενικά οι τιμές, ανατρέχοντας στον Frank Shostak. Η τιμή ενός αγαθού είναι το ποσό των χρημάτων που καταβάλλεται για κάθε μονάδα αυτού του αγαθού. Ως εκ τούτου, με όλα τα πράγματα να είναι ίσα, μια αύξηση της ποσότητας των χρημάτων στην οικονομία θα οδηγήσει σε μια γενική αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών.
Τώρα, όταν μιλάμε για οικονομική ανάπτυξη, αυτό που εννοούμε είναι η αύξηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, δηλαδή η επέκταση του πραγματικού πλούτου. Προφανώς, για ένα δεδομένο χρηματικό ποσό, η αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης, δηλαδή η αύξηση του όγκου των αγαθών και των υπηρεσιών, πρέπει να οδηγήσει σε πτώση και όχι σε αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών εν γένει. (έχουμε δηλαδή περισσότερα αγαθά για αμετάβλητο ποσό χρημάτων).
Εν ολίγοις, οι τιμές μπορούν να αυξηθούν μόνο εάν η ποσότητα του χρήματος στην οικονομία αυξάνεται ταχύτερα από την ποσότητα των αγαθών και των υπηρεσιών. (Σε οικονομικά υποανάπτυκτες χώρες, οι τιμές μπορούν να αυξηθούν όταν η παροχή αγαθών μειώνεται, ενώ η προσφορά χρήματος παραμένει η ίδια, ή ακόμα και αυξάνεται.)
Όταν η παροχή αγαθών και υπηρεσιών αυξάνεται ταχύτερα από την προσφορά χρήματος – όπως συνέβη κατά το μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα στις ΗΠΑ – η τιμή μονάδας για κάθε αγαθό ή υπηρεσία, πέφτει, δεδομένου ότι μια συγκεκριμένη ποσότητα χρήματος πρέπει να αγοράσει, ή να καλύψει, την αυξανόμενη ποσότητα αγαθών ή υπηρεσιών. Ο George Reisman μας δίνει την απαραίτητη φόρμουλα για το πως προκύπτουν οι τιμές στο σύνολο της οικονομίας.1
Η φόρμουλα λέει πως: η τιμή (Ρ) προσδιορίζεται από τη ζήτηση (D) διαιρούμενη με την προσφορά (S). Η φόρμουλα δείχνει ότι είναι μαθηματικά αδύνατο να προκύψει συνολική αύξηση τιμών, με οποιοδήποτε τρόπο, πέρα από (1) την αύξηση της ζήτησης, ή (2) την μείωση της προσφοράς. Δηλαδή, είτε με περισσότερα χρήματα που δαπανώνται για την αγορά αγαθών, είτε λόγω λιγότερων διαθέσιμων αγαθών στην οικονομία.
Στην ανεπτυγμένη οικονομία του δυτικού κόσμου, η προσφορά αγαθών δεν μειώνεται, ή τουλάχιστον όχι σε αρκετό βαθμό ώστε να προκύπτει αύξηση τιμών στο σύνηθες ποσοστό του 3-4% που επικρατεί το χρόνο. Ως εκ τούτου οι τιμές όταν αυξάνονται, αυτό συμβαίνει λόγω εισροής περισσότερων χρημάτων στην αγορά.
Συμπέρασμα
Η θετική συσχέτιση μεταξύ της οικονομικής δραστηριότητας και του πληθωρισμού των τιμών, δεν οφείλεται στην επέκταση του πραγματικού πλούτου αλλά στην επέκταση της προσφοράς χρήματος από κυβερνήσεις-κεντρικές τράπεζες. Ο αποπληθωρισμός, ως αποτέλεσμα παραγωγικής απόδοσης, αποτελεί εξαιρετικά καλό νέο για την οικονομία και όχι «καταστροφή». Η πτώση των τιμών, ενώ η οικονομία βρίσκεται σε συρρίκνωση, αποτελεί επίσης καλή είδηση δεδομένου ότι αντικατοπτρίζει την εκκαθάριση διαφόρων δραστηριοτήτων-φούσκα που υπονομεύουν τη διαδικασία της πραγματικής δημιουργίας πλούτου. (Αυτές οι δραστηριότητες-φούσκα που εμφανίστηκαν στο προσκήνιο λόγω προηγηθείσης χαλαρής νομισματικής πολιτικής, βρίσκονται υπό πίεση ως αποτέλεσμα της μείωσης της χρηματικής επέκτασης).
***
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
Σημειώσεις:
- Βλ. George Reisman, Capitalism: A Treatise on Economics, 1996. Ottawa, Illinois, Jameson Books, σελ. 158
