Οι διαφορές στα προφίλ κινδύνου και οι ατομικές προτιμήσεις περί ανάληψης κινδύνου παραβλέπονται. Όλοι οφείλουν να αποφεύγουν τον Covid με κάθε κόστος.
Donald J. Boudreaux
Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής
Ο φιλελεύθερος ατομικισμός συχνά [παρ]ερμηνεύεται σαν μια ιδεολογία βασισμένη στην πεποίθηση ότι οι άνθρωποι είναι ατομοκεντρικοί εγωιστές, καθένας από τους οποίους επιδιώκει μόνο το μέγιστο υλικό κέρδος και την αισθητηριακή ικανοποίησή του. Κάθε άτομο, σύμφωνα με αυτήν την ερμηνεία, έρχεται σε επαφή με άτομα εκτός της άμεσης οικογένειάς του αποκλειστικά για λόγους ρηχούς και χρησιμοθηρικούς – κατά βάση, για να συναλλαγεί με έναν απρόσωπο τρόπο που θα τον καταστήσει υλικά πλουσιότερο. Οι φιλελεύθεροι ατομικιστές (individualists) κατηγορούνται ότι παραβλέπουν τις υψηλότερες ανθρώπινες επιθυμίες, όπως την ανάγκη για μια αίσθηση κοινότητας και ενός νοήματος ζωής, πιο πέρα από την ικανοποίηση των στενών υλικών επιθυμιών.
Αυτή η ερμηνεία του φιλελεύθερου ατομικισμού δεν θα μπορούσε να είναι πιο εσφαλμένη. Οι φιλελεύθεροι ατομικιστές καταλαβαίνουν, φυσικά, ότι είναι στη φύση κάθε ανθρώπου να ενδιαφέρεται για τον εαυτό του (και την οικογένειά του) σε βαθμό μεγαλύτερο από αυτόν που ενδιαφέρεται για τους ξένους. Αλλά σε αυτή τη φιλοσοφία η λέξη «ατομικισμός» αναφέρεται κυρίως στον προτεινόμενο τόπο λήψης αποφάσεων: το πρωτείο του ατόμου, σε αντίθεση με το πρωτείο της συλλογικότητας. Οι φιλελεύθεροι ατομικιστές καταλαβαίνουν ότι όταν κάθε (ενήλικο) άτομο έχει το μέγιστο περιθώριο να επιλέξει και να επιδιώξει τους δικούς του στόχους, περιοριζόμενο μόνο από την απαίτηση ότι όλοι απολαμβάνουν την ίδια ελευθερία, αναδύεται μια περίπλοκη και εκτεταμένη κοινωνική ευταξία μέσα από τις μυριάδες διαφορετικές εθελοντικές αλληλεπιδράσεις που τα άτομα επιλέγουν να έχουν μεταξύ τους.
Αυτή η κοινωνική ευταξία είναι απρογραμμάτιστη και αδύνατον να σχεδιαστεί, και ενθαρρύνει μια ευρεία και συνεχώς επεκτεινόμενη ποικιλομορφία δημιουργικών ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων, πολύ πέρα από τις χρησιμοθηρικές εμπορικές συναλλαγές. Ο FA Hayek την ονόμασε «η Μεγάλη Κοινωνία». Εξήγησε –όπως και ο Άνταμ Σμιθ και άλλοι φιλελεύθεροι ατομικιστές– ότι μια τέτοια κοινωνία είναι δυνατή μόνο στο βαθμό που τα άτομα παραμένουν ελεύθερα. Περιορίστε αυτήν την ελευθερία, και η κοινωνία συρρικνώνεται. Και επειδή η κοινωνία γίνεται επίσης φτωχότερη καθώς συρρικνώνεται, τα μέλη της καθίστανται λιγότερο ικανά όχι μόνο να ικανοποιήσουν τις υλικές τους ανάγκες, αλλά και τις υψηλότερες φιλοδοξίες τους.
Έτσι προκύπτει μια τρομερή ειρωνεία: η απόσυρση από τον φιλελεύθερο ατομικισμό προς τον κολεκτιβισμό μειώνει τις σχέσεις κάθε ατόμου με -και την αλληλεξάρτησή του από- τα άλλα άτομα. Καθώς το κράτος περιορίζει την ελευθερία κάθε ατόμου να αλληλεπιδρά με τους άλλους, εμφανίζονται λιγότερες αλληλεπιδράσεις. Καθώς κάθε άτομο σχετίζεται και εξαρτάται περισσότερο με, και από, το κράτος, κάθε άτομο γίνεται σχετίζεται λιγότερο με, και εξαρτάται λιγότερο από, την κοινωνία.
Ωστόσο, σε σύγκριση με τη Μεγάλη Κοινωνία, ακόμη και ένα τεράστιο κράτος είναι ασήμαντο, και η λειτουργία του περιορίζεται πολύ περισσότερο από τις επίσημες, αυστηρές ρυθμίσεις. Και έτσι, καθώς ο φιλελεύθερος ατομικισμός και η Μεγάλη του Κοινωνία δίνουν τη θέση τους στον κολεκτιβισμό, κάθε άτομο πρέπει να βασίζεται συγκριτικά περισσότερο στις γνώσεις του, στις προσπάθειές του και στους πόρους του, καθώς αναγκάζεται να βασίζεται λιγότερο στη γνώση, την προσπάθεια και τους πόρους εκατοντάδων εκατομμυρίων αγνώστων, που παράγουν και συναλλάσσονται στην παγκόσμια αγορά. Υπό τις συνθήκες του κολεκτιβισμού, ο καθένας μας είναι πιο αποκομμένος από την ανθρωπότητα, ο καθένας μας είναι πιο απομονωμένος και αβοήθητος.
Ο κολλεκτιβισμός του Covid – του οποίου οι υπέρμαχοι προφανώς δεν γνωρίζουν ότι οι πολύ πραγματικοί κίνδυνοι του Covid περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό στους ηλικιωμένους και τους άρρωστους – τέτοιου είδους απομονωμένα άτομα δημιουργεί.
Ο Τερατώδης Ατομικισμός του Κολεκτιβισμού του Covid
Προφανώς, οι κολεκτιβιστές του Covid διατάζουν τα άτομα να κρατούν αποστάσεις μεταξύ τους, και σε πολλές περιπτώσεις να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό περιορισμένα στα σπίτια τους. Αυτές οι εντολές λαμβάνουν ελάχιστα υπ ‘όψη -αν το κάνουν καν- τα εντελώς διαφορετικά προφίλ κινδύνου των διαφορετικών ηλικιακών ομάδων. Τα διατάγματα τύπου «ένα-μέγεθος-για-όλους» παραβλέπουν τις σχετικές διαφορές μεταξύ των πραγματικών, με σάρκα και οστά, ανθρώπων.
Υπό την τυραννία του κολεκτιβισμού του Covid, όσοι από εμάς είμαστε αρκετά τυχεροί να παραμένουμε απασχολούμενοι, συχνά δουλεύουμε από το σπίτι, κλειδωμένοι έξω από τους χώρους εργασίας μας και χωρίς να μας επιτρέπεται να συγχρωτιζόμαστε με τους συναδέλφους μας. Στο τέλος κάθε ημέρας, πολλά από τα μέρη όπου κάποτε συχνάζαμε για αναψυχή, φαγητό, ψυχαγωγία ή για λίγη συντροφικότητα, είναι κλειστά ή ακολουθούν εντολές περιορισμού της χωρητικότητάς τους. Επομένως, είμαστε πιο επιρρεπείς στο να μένουμε στο σπίτι, μόνοι μας.
Ετοιμάζουμε περισσότερα σπιτικά γεύματα, αντί να πηγαίνουμε σε εστιατόρια. Πραγματοποιούμε περισσότερες επισκευές και βελτιώσεις στο σπίτι, αντί να καλούμε ειδικευμένους τεχνίτες. Αθλούμαστε μόνοι μας, κι όχι μαζί με άλλους σε χώρους άθλησης. Κάνοντας τα μαθήματά τους από το σπίτι μέσω της ιντερνετικής πλατφόρμας zoom, τα παιδιά δεν βλέπουν πλέον τους καθηγητές και τους συμμαθητές τους πρόσωπο με πρόσωπο. Με τα στάδια και τους υπόλοιπους αθλητικούς χώρους κλειδωμένους για τους φιλάθλους, ολοένα και περισσότεροι από εμάς παρακολουθούμε αθλητικές εκδηλώσεις στο σπίτι. Και το κάνουμε συχνά μόνοι μας, επειδή ο κολεκτιβισμός του Covid, όταν δεν μας προστάζει να αποφύγουμε τις μεγάλες συναθροίσεις ακόμη και στην ιδιωτική μας κατοικία, μας φοβίζει, απομακρύνοντάς μας από τους φίλους και τους συγγενείς μας, ακόμα κι όταν εμείς και η οικογένειά μας ανήκουμε στη μεγάλη πλειονότητα που διατρέχει πολύ χαμηλό κίνδυνο να αρρωστήσει από Covid.
Το ίδιο ισχύει και για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Λόγω του κολεκτιβισμού του Covid, οι άνθρωποι τώρα «παρευρίσκονται» μέσω Διαδικτύου, μόνοι τους στο σπίτι, σε μουσικές συναυλίες και παραστάσεις που δίνονται σε κενούς συναυλιακούς χώρους και θέατρα.
Και φυσικά ταξιδεύουμε πολύ λιγότερο.
Ακόμα και όταν βρισκόμαστε ανάμεσα στη φυσική παρουσία άλλων ανθρώπων, οι μάσκες εξαλείφουν ένα τεράστιο κομμάτι της επικοινωνίας που εμείς οι άνθρωποι πραγματοποιούμε με τους μυς του προσώπου μας. Επιπλέον, οι μάσκες συνδυάζονται με τη διατήρηση της «κοινωνικής μας απόστασης» ο ένας από τον άλλο – και με το πλέον πανταχού παρόν πλεξιγκλάς – για να κάνουν ακόμη και τη λεκτική μας επικοινωνία μπερδεμένη και δυσχερή. Οι προσωπικές αλληλεπιδράσεις κάτω από τέτοιες απρόσωπες και αφύσικες συνθήκες καθιστούν τις σχέσεις μας μεταξύ μας πιο ρηχές, πιο στενές, και λιγότερο πλούσιες συναισθηματικά.
Ο κολεκτιβισμός του Covid, σύντομα δημιουργεί τα αποκομμένα, απομονωμένα, μοναχικά, σιωπηλά και αντικοινωνικά άτομα, για την δημιουργία των οποίων οι κολεκτιβιστές κατηγορούσαν ανέκαθεν τον φιλελεύθερο ατομικισμό.
Ο Homo Avoid-covidus
Υπάρχει ένας άλλος, ιδιαίτερα τρομαχτικός τρόπος με τον οποίο τα πραγματικά δυσλειτουργικά άτομα που δημιουργήθηκαν από τον κορωνο-κολεκτιβισμό μοιάζουν με τα φανταστικά ατομοκεντρικά όντα, που οι κολεκτιβιστές ισχυρίζονται πως βρίσκονται στον πυρήνα του φιλελεύθερου ατομικισμού. Είναι ο εξής: τα άτομα που δημιουργούνται από τον κορωνο-κολλεκτιβισμό έχουν εμμονή με ένα μόνο πράγμα. Δηλαδή, με το να αποφεύγουν τον Covid. Και οι άνθρωποι που δεν καταφέρνουν να επιδιώξουν εμμονικά αυτόν τον στόχο διδάσκονται ότι η αποτυχία αυτή τους χαρακτηρίζει ως κακούς ανθρώπους- στην πραγματικότητα, ως ανθρώπους που αξίζουν την περιφρόνηση και την τιμωρία.
Οι διαφορές στα προφίλ κινδύνου και οι ατομικές προτιμήσεις περί ανάληψης κινδύνου παραβλέπονται. Όλοι οφείλουν να αποφεύγουν τον Covid με κάθε κόστος.
Ενώ οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν συχνά τον homo economicus ως μια απλουστευτική υπόθεση όταν θεωρητικολογούν, κανένας σοβαρός οικονομολόγος δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι τα άτομα στον πραγματικό κόσμο ταιριάζουν όντως με την περιγραφή του homo economicus – έναν θλιβερό, φανταστικό κοινωνιοπαθή, που στοχεύει εμμονικά να μεγιστοποιήσει τη στενά υλική του ευημερία. Οι δε σοβαροί στοχαστές, δεν συνέστησαν ποτέ στα άτομα του πραγματικού κόσμου να μεταμορφωθούν σε homo economιci . Οι κολεκτιβιστές του Covid, αντίθετα, πιστεύουν ότι ο homo avoid-covidus στην πραγματικότητα περιγράφει πολλά άτομα και, όταν δεν τα περιγράφει, απαιτεί την ύπαρξή τους.
Ο Homo avoid-covidus επιδιώκει να μεγιστοποιήσει ένα περιορισμένο πράγμα και μόνο αυτό: την αποφυγή του Covid-19. Ακριβώς όπως η καρικατούρα του homo economicus είναι πρόθυμη, τρόπος του λέγειν, να διακινδυνεύσει την αποσύνθεση της οικογένειάς του για να κερδίσει μερικά επιπλέον δολάρια δουλεύοντας υπερβολικά, ο homo avoid-covidus είναι πρόθυμος να θυσιάσει οικογενειακές σχέσεις, φιλίες, την ποιότητα της εκπαίδευσης των παιδιών του και τη δική του δουλειά, την απλή ευχαρίστηση να βρίσκεται σε εστιατόρια και θέατρα με άλλα άτομα, τα πάντα , για χάρη ακόμα και μιας απειροελάχιστης μείωσης της πιθανότητας να κολλήσει Covid. Για τον homo avoid-covidus, τίποτα δεν είναι ποτέ τόσο σημαντικό, σε κάθε πλαίσιο, όπως είναι η αποφυγή του Covid. Εφόσον η πιθανότητα να κολλήσει Covid είναι μεγαλύτερη από το μηδέν, όλα τα βήματα για την αποφυγή του είναι δικαιολογημένα στο μυαλό του homo avoid-covidus .
Τέτοια είναι τα φρικτά τέρατα που εκκολάπτονται από τον κορωνο-κολεκτιβισμό. Αυτή η βαθύτατα κολεκτιβιστική αντιφιλελεύθερη ιδεολογία ευδοκιμεί στον παράλογο φόβο που προκαλείται από την ασυνήθιστα κακή πληροφόρηση. Και αρνείται να αναγνωρίσει ότι οι κίνδυνοι του Covid-19, ενώ είναι πραγματικοί, δεν είναι τόσο μεγάλοι όσο υποδηλώνουν τα καθημερινά, κραυγαλέα πρωτοσέλιδα, και περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό στις ευάλωτες ομάδες, στις οποίες πρέπει να εστιάζεται η πρόληψη – αν και αυτό δεν συμβαίνει.
Είναι καιρός να εξεγερθούμε κατά του κορωνο-κολεκτιβισμού.
***
Ο Donald J. Boudreaux είναι ανώτερος συνεργάτης του Αμερικανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας και του Προγράμματος FA Hayek για Προχωρημένες Σπουδές στη Φιλοσοφία, την Πολιτική και τα Οικονομικά στο Κέντρο Mercatus στο Πανεπιστήμιο George Mason, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Mercatus Center · και καθηγητής οικονομικών και πρώην πρόεδρος του τμήματος οικονομικών στο Πανεπιστήμιο George Mason. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων The Essential Hayek, Globalization , Hypocrites and Half-Wits , και τα άρθρα του εμφανίζονται σε έντυπα όπως η Wall Street Journal, οι New York Times , το US News & World Report, καθώς και σε πολλά επιστημονικά περιοδικά. Διατηρεί ένα blog που ονομάζεται Cafe Hayek και μια τακτική στήλη για τα οικονομικά στην Pittsburgh Tribune-Review. Ο Boudreaux απέκτησε διδακτορικό στα οικονομικά από το Πανεπιστήμιο Auburn και πτυχίο νομικής από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.
Το αρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο AIER
