Ο κατώτατος μισθός δεν μπορεί να επιβληθεί αυθαίρετα στην αγορά με πολιτικά διατάγματα, χωρίς να υπάρξουν δυσμενείς συνέπειες για τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και εν τέλει για ολόκληρη την οικονομία.
Του Ευθύμη Μαραμή
Εισαγωγή
Ο Mark Hendrickson, αρθρογραφώντας στην ιστοσελίδα του Mises Institute, λέει κάποια ενδιαφέροντα πράγματα για τον κατώτατο βασικό μισθό κάνοντας μας να εξετάσουμε και την Ελληνική περίπτωση. Οι νόμοι που επιβάλλουν ελάχιστο μισθό υφίστανται αδιάκοπα από το 1955 στην Ελλάδα (στις ΗΠΑ υφίστανται από το 1938, στη Γερμανία από το 2017 και στο ΗΒ από το 1999). Έτσι, αυτή η μορφή κρατικής παρεμβατικότητας θεωρείται πλέον συνηθισμένη, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Ελάχιστοι άνθρωποι αναρωτιούνται αν οι πολιτικοί είναι αρμόδιοι ώστε να καθορίζουν τις «σωστές» τιμές των μισθών στην οικονομία.
Η αέναη πλάνη του κεντρικού σχεδιασμού
Οι πολιτικοί και οι επιτροπές «ειδικών» που επιστρατεύονται για τη «δουλειά» αυτή, δεν μπορούν να επεξεργαστούν ούτε κατά προσέγγιση τις αμέτρητες πληροφορίες που παρέχουν οι ελεύθερες αγορές μέσω των δυνάμεων της προσφοράς και της ζήτησης, ώστε να καθορίσουν το ύψος των μισθών (κυριολεκτικά είναι πέραν των ανθρωπίνων δυνάμεων μέτρησης). Αυτό είναι ένα από τα θεμελιώδη σφάλματα του σοσιαλισμού και του κρατισμού – δηλαδή, η αντίληψη ότι οι κρατικοί κεντρικοί σχεδιαστές διαθέτουν τη σοφία ώστε να παρακάμψουν τις αγορές και να καθορίσουν αυθαίρετα τις τιμές.
Δυστυχώς, το τραγικό αποτέλεσμα μιας τέτοιας απόπειρας, είναι ότι αντικαθιστώντας τον μηχανισμό τιμολόγησης όπως προκύπτει από την εξισορρόπηση της προσφοράς με την ζήτηση – ο οποίος ως εκ τούτου συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα σε μια ειρηνική αγορά ελευθέρων συναλλαγών – η οικονομική παραγωγή καθίσταται ασυντόνιστη, ανορθολογική και χαοτική οδηγώντας έτσι σε φτωχοποίηση. Δείτε για παράδειγμα την πρώην ΕΣΣΔ, τη Βενεζουέλα, την Κούβα, τη Μαοϊκή Κίνα, την Καμπότζη του Πολ Ποτ ή ακόμα και την περίπτωση της κρίσης χρέους των ΗΠΑ και της ευρωζώνης με την νόθευση των επιτοκίων στις χρηματικές αγορές εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών.
Ανήθικη αυθαιρεσία
Ο κατώτατος μισθός, μπορεί να ισχυριστούν οι υπέρμαχοι του σε αυτό το σημείο, είναι ένα κανονιστικό ζήτημα που πρέπει να υπερισχύει – ότι δεν είναι «δίκαιο» ένας εργοδότης να πληρώνει έναν υπάλληλο με λιγότερα χρήματα από όσα κρίνουν αυτοί αυθαίρετα πως πρέπει να είναι η ελάχιστη αμοιβή που «δικαιούται» (ακόμη και αν ο υπάλληλος είναι πρόθυμος να εργαστεί με χαμηλό μισθό). Όσοι διαμαρτύρονται για υψηλότερους ελάχιστους μισθούς, είναι εντελώς ελεύθεροι να πληρώσουν υψηλότερους μισθούς σε οποιονδήποτε επιθυμούν. Με ποιο δικαίωμα όμως υποδεικνύουν σε κάποιον άλλο πόσα πρέπει να πληρώσει για οτιδήποτε; Ο Mark Hendrickson δίνει ένα παράδειγμα.
Ένας ενθουσιώδης υπέρμαχος της νομοθετικής αύξησης του κατώτατου μισθού, έχει ερωτευτεί τα αυτοκίνητα Tesla και θέλει να αγοράσει ένα. Τώρα, ας υποθέσουμε ότι η Tesla βρίσκεται στο χείλος της πτώχευσης και ότι εάν χρεοκοπήσει, πολλοί άνθρωποι θα χάσουν τη δουλειά τους και τα μέσα αυτοσυντήρησης τους. Χρησιμοποιώντας τη λογική του νομοθετημένου κατώτατου μισθού, η κυβέρνηση πρέπει να παρέμβει για να αυξήσει την τιμή των αυτοκινήτων Tesla για να βελτιώσει την κερδοφορία της Tesla και να διατηρηθούν αυτές τις θέσεις εργασίας. Θέλετε πραγματικά το κράτος να σας πει πόσα πρέπει να πληρώσετε για ένα αυτοκίνητο (ή σε ποια τιμή πρέπει να πουλήσετε το σπίτι σας ή να παρέμβει με οποιονδήποτε άλλον τρόπο στις συναλλαγές σας);
Δυσμενείς συνέπειες
Και τι θα συνέβαινε εάν το κράτος νομοθετούσε υψηλότερες τιμές για τα αυτοκίνητα Tesla; Εάν απαντήσετε: «Θα πουληθούν λιγότερα», είστε κορυφαίος μαθητής. Πρόκειται για βασικά οικονομικά: οι υψηλότερες τιμές τείνουν να μειώσουν τη ζήτηση. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την νομοθετική θέσπιση κατώτατου βασικού μισθού. Ναι, το εισόδημα ορισμένων εργαζομένων που λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό θα αυξηθεί. Για άλλους, όμως, θα μειωθεί, μερικές φορές μάλιστα μέχρι τα επίπεδα του μηδενός, καθώς οι εργοδότες αντισταθμίζουν την αυθαίρετη αύξηση με μείωση των ωρών εργασίας κάποιων εργαζομένων και με την απόλυση κάποιων άλλων.
Αυτό δεν είναι απλά μια οικονομική θεωρία. Στη Νέα Υόρκη, όπου ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε δια νόμου σε πάνω από 15% την 1η Ιανουαρίου του 2019, μια έρευνα διαπίστωσε ότι το 75% των εστιατορίων προτίθενται να μειώσουν τις ώρες απασχόλησης κάποιων εργαζομένων και το 53% απάντησαν ότι θα εξαλείψουν ορισμένες θέσεις απασχόλησης. Ανάλογα, η ανεργία και η εκ περιτροπής απασχόληση αυξήθηκαν στην Ελλάδα μετά την αυθαίρετη αύξηση του κατώτατου μισθού, Το τελευταίο πράγμα που χρειάζονταν οι εργαζόμενοι που θα πληγούν, είναι αυτή η νομοθετική αυθαιρεσία περί κατώτατου μισθού.
Θύματα του κρατικού παρεμβατισμού, ως συνήθως, οι αδύναμοι
Η Ελληνική κυβέρνηση αυξάνοντας αυθαίρετα τον κατώτατο μισθό, μειώνει το εισόδημα ορισμένων εργαζομένων και ωθεί κάποιους στις ουρές ανεργίας του ΟΑΕΔ, ώστε να ωφεληθούν κάποιοι άλλοι. Ο ΟΑΕΔ, επίσης, θα επιβαρυνθεί από τη διαδικασία καθώς θα αυξηθούν και τα επιδόματα ανεργίας μαζί με τον κατώτατο μισθό, έναν λογαριασμό που θα πληρώσουν οι εν ενεργεία εργαζόμενοι. Ποιο ακριβώς συστατικό είναι που καθιστά αυτόν τον φαύλο κύκλο αναδιανομής ως «δίκαιο»; Αυτή η ύπουλη διαδικασία της αυθαίρετης αύξησης, είναι κυρίως κακόβουλη για τους ανειδίκευτους, τις μειονότητες, τους μετανάστες και τους αδύναμους, που τάχα προασπίζεται η αριστερά του κυρίου Τσίπρα. Ήδη έχουμε 14.000 χαμένες θέσεις απασχόλησης από τη μέρα που αυξήθηκε αυθαίρετα ο κατώτατος μισθός.
Όλοι θέλουμε υψηλότερους μισθούς. Ωστόσο, η κακώς εννοούμενη, αντιπαραγωγική και τελικά άδικη κρατική παρεμβατικότητα, την οποία υποστηρίζουν όλοι οι Έλληνες πολιτικοί ανεξαρτήτως αποχρώσεως, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν είναι ο τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο επιθυμητός στόχος. Ο οικονομικός τρόπος – ο μόνος τρόπος για να επιτευχθούν βιώσιμες αυξήσεις των αποδοχών και του βιοτικού επιπέδου – είναι να δοθεί η δυνατότητα στις αγορές να λειτουργήσουν. Η αγοραστική δύναμη αυξάνεται καθώς εισέρχονται στο παιχνίδι δύο δυνάμεις της αγοράς: υψηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας και αυξημένη ζήτηση για εργασία, οι οποίες κινούνται και οδηγούνται από τον ανταγωνισμό της αγοράς.
Δηλητηριώδες ψηφοθηρικό δόλωμα
Ο κ Βρούτσης, αρμόδιος της νέας δημοκρατίας επί του θέματος, ισχυρίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή πως υπάρχει «επιστημονικός τρόπος» ώστε να ελεγχθεί η «παραγωγικότητα της οικονομίας» κι έτσι να δοθούν αυξήσεις στους μισθούς με «επιστημονική τεκμηρίωση» από το κράτος και τους «ειδικούς» του. Ο κ. Βρούτσης κάνει λάθος. Οι κεντρικοί σχεδιαστές υπολογίζουν την «ανάπτυξη» και την «παραγωγικότητα» συνολικά. Συγκεντρώνουν – αμφίβολα ούτως ή άλλως – στοιχεία, από εκατοντάδες χιλιάδες διαφορετικές επιχειρήσεις και καταλήγουν σε μέσους όρους. Δηλαδή, για να το πούμε πιο απλά, «τραβάνε» προς τα πάνω τα ελάχιστα δεδομένα και «σπρώχνουν προς τα κάτω τα υψηλότερα.
Οι «ειδικοί» του κράτους, δεν μπορούν να ξέρουν τα δεδομένα κάθε επιχείρησης και δεν μπορούν να ποσοτικοποιήσουν την ανάπτυξη. Επιβάλλοντας αμοιβές με κυβερνητικά διατάγματα, βασισμένοι σε μέσους όρους ψευδο-επιστημονικών μετρήσεων, βλάπτουν τις μικρές-νεότερες επιχειρήσεις και ευνοούν τις μεγαλύτερες ή/και παλαιότερες (οι μεγαλύτερες και παλαιότερες επιχειρήσεις είναι ήδη υψηλά κεφαλαιοποιημένες και απορροφούν εύκολα τέτοιους κραδασμούς). Βλάπτουν τους εργαζόμενους, κυρίως τους ανειδίκευτους, τους αδύναμους και απροστάτευτους (όπως τους μετανάστες). Δεν αυξάνεται ο πλούτος με «έναν νόμο κι ένα άρθρο», ούτε μετατρέπεται η πέτρα σε ψωμί με – πολιτικά – θαύματα.
Την παραγωγικότητα κάθε επιχείρησης την ξέρει ο ιδιοκτήτης της. Αυτός θα πρέπει να έρχεται σε εθελοντική συναλλαγή με τον εκάστοτε μισθωτό για το ύψος της αμοιβής. Ο κατώτατος μισθός πρέπει να καταργηθεί. Όμως, αποτελεί ένα καλό πολιτικό δόλωμα, πλην όμως δηλητηριώδες για την οικονομία και την κοινωνία, ώστε να ασκούν την ψηφοθηρία τους οι πολιτικοί.
