Η Σουηδία υπέστη μια βαθιά κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, κάπως παρόμοια με εκείνη που υπέστη η Ελλάδα το 2008. Αλλά οι δύο χώρες απάντησαν με ριζικά διαφορετικούς τρόπους
Economic Freedom in Europe
του Dan Mitchel
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής
Εισαγωγή
Περιοδικά μοιράζομαι δεδομένα συγκρίνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, συνήθως επειδή θέλω να πείσω τους ανθρώπους ότι το μεσαίου μεγέθους κράτος πρόνοιας της Αμερικής είναι καλύτερο (λιγότερο κακό) από τα κράτη πρόνοιας της Ευρώπης. Αλλά μερικές φορές αισθάνομαι ένοχος όταν κάνω αυτές τις όχι και τόσο κολακευτικές συγκρίσεις, επειδή η Ευρώπη – τουλάχιστον σύμφωνα με τα παγκόσμια πρότυπα – αξίζει σε κάποια σημεία να επαινεθεί.
Οικονομική ελευθερία ανά τον κόσμο
Εάν κοιτάξουμε την Οικονομική Ελευθερία στον Κόσμο, θα διαπιστώσουμε ότι τα 28 έθνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν σχετικά ισχυρές αποδόσεις. Στην πραγματικότητα, 27 από αυτά κατατάσσονται στο πάνω μισό, με την Ελλάδα να αποτελεί ντροπιαστική εξαίρεση.
Και 17 έθνη της Ε.Ε. κατατάσσονται στο ανώτατο τεταρτημόριο, ενώ τρία εξ αυτών πάνω από τις ΗΠΑ. Αν ερευνήσουμε βαθιά στα δεδομένα, θα διαπιστώσουμε ότι τα έθνη της Ε.Ε. παίρνουν γενικά φρικτές βαθμολογίες όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική, αλλά οι λανθασμένες πολιτικές σχετικά με τους φόρους και τις δαπάνες αντισταθμίζονται με το παραπάνω από τις υψηλότερες βαθμολογίες στο εμπόριο, τη νομισματική πολιτική, την κανονιστική πολιτική και την ποιότητα της διακυβέρνησης. Ας δούμε τώρα μερικές πρόσφατες τάσεις. Ανέφερα χθες ότι βρίσκομαι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες για μια διάσκεψη σχετικά με την οικονομική ελευθερία.
Ο φίλος μου Martin Agerup από τη Δανία παρουσίασε μια επισκόπηση της οικονομικής ελευθερίας στα έθνη της Ε.Ε. και θέλω να δούμε μερικά από τα γραφήματα του. Θα ξεκινήσουμε με αυτή την τροποποιημένη κατάταξη της οικονομικής ελευθερίας, η οποία εξετάζει σε ποιο σημείο θα βρισκόταν ένα υποθετικό ευρωπαϊκό έθνος, εάν επιλέγαμε τα καλύτερα αποτελέσματα στον πραγματικό κόσμο (για τους πέντε βασικούς δείκτες) των διαφόρων χωρών της Ε.Ε. Αυτή η υποθετική χώρα, βασισμένη στις βέλτιστες πρακτικές διαφόρων χωρών της Ε.Ε., θα είχε το τρίτο υψηλότερο σκορ οικονομικής ελευθερίας – υστερώντας μόνο έναντι του Χονγκ Κονγκ και της Σινγκαπούρης.
Αυτό υπογραμμίζει το επιχείρημά μου σχετικά με τη σημαντική οικονομική ελευθερία στην Ευρώπη. Ο Μάρτιν εξέτασε επίσης τις τάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολουθεί ένα γράφημα που εξετάζει την εξέλιξη της οικονομικής ελευθερίας στη Δυτική Ευρώπη και την Ανατολική Ευρώπη.
Τρία πράγματα αξίζει να σημειωθούν σχετικά με αυτό το γράφημα.
- Πρώτον, υπήρξε σημαντική βελτίωση της οικονομικής ελευθερίας στη Δυτική Ευρώπη (μπλε γραμμή) από το 1975 ως το 2000. Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν για τις πολιτικές της Margaret Thatcher στο Η.Β. αλλά υπήρξε μεταρρύθμιση φιλική προς τις αγορές και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
- Δεύτερον, παρατηρούμε το τεράστιο άλμα προς την οικονομική ελευθερία στην Ανατολική Ευρώπη (κόκκινη γραμμή) από το 1995 ως το 2005. Η κατάρρευση του κομμουνισμού έχει οδηγήσει σε τεράστιες βελτιώσεις όσον αφορά την οικονομική ελευθερία.
- Τρίτον, η ήπειρος συνολικά παρουσίασε συγκριτικά ελάχιστη πρόοδο τα τελευταία χρόνια.
Αλλά οι μέσοι όροι μπορεί να μας εξαπατήσουν στα συμπεράσματα. Αυτό το επόμενο γράφημα δείχνει ότι ορισμένα έθνη εξελίχθηκαν και άλλα υποχώρησαν κατά την τελευταία δεκαετία. Πολλά έθνη της Ανατολικής Ευρώπης αύξησαν τα αποτελέσματά τους ενώ και η Σουηδία αξίζει ιδιαίτερη μνεία.
Τι γίνεται στην Ελλάδα;
Η Ελλάδα ξεχωρίζει για τις χειρότερες επιδόσεις τα τελευταία 10 χρόνια. Αυτό μου δίνει αφορμή να μοιραστώ ένα τελευταίο διάγραμμα από την παρουσίαση του Martin. Η Σουηδία υπέστη μια βαθιά κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, κάπως παρόμοια με εκείνη που υπέστη η Ελλάδα το 2008. Αλλά οι δύο χώρες απάντησαν με ριζικά διαφορετικούς τρόπους. Η Σουηδία μείωσε το κράτος και ενίσχυσε την οικονομική ελευθερία, ενώ η Ελλάδα αύξησε το μέγεθος και το εύρος του κράτους (με τις Ελληνικές κυβερνήσεις να υποθάλπονται από τα bailouts και τα μνημόνια).
Δείτε σχετικά: Η Ελλάδα χρειάζεται οικονομική ελευθερία και όχι οικονομική βοήθεια
Ωστόσο, παρά τα σχετικά θετικά πράγματα που μόλις έγραψα για την Ευρώπη, η ήπειρος αντιμετωπίζει μερικές σημαντικές δημοσιονομικές προκλήσεις. Και οι φορολογούμενοι της μεσαίας τάξης, που ήδη ασφυκτιούν από την υψηλή φορολογία, πιθανότατα θα λεηλατηθούν περαιτέρω.
***
