Βασικά Οικονομικά: Ο μύθος της «σταθερότητας» των τιμών

Στη ρίζα των πολιτικών σταθεροποίησης των τιμών βρίσκεται η άποψη ότι το χρήμα είναι ουδέτερο. Δηλαδή, οι μεταβολές της ποσότητας του χρήματος έχουν μόνο επίπτωση στο επίπεδο των τιμών, χωρίς να έχουν καμία επίδραση στην πραγματική οικονομία και συνεπώς στις σχετικές μεταβολές των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών

A Policy of Price Stability Leads to Instability (δημοσιευμένο αρχικά στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises)

του Frank Shostak

Απόδοση: Μιχάλης Γκουντής

Εισαγωγή

Για τους περισσότερους εμπειρογνώμονες, ο βασικός παράγοντας που θέτει τις βάσεις για υγιείς οικονομικά συνθήκες είναι ένα σταθερό επίπεδο τιμών, όπως απεικονίζεται από τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Τοιουτοτρόπως, ένα σταθερό επίπεδο τιμών διασφαλίζει την προβολή των σχετικών μεταβολών στις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών. «σταθερότητας»

Ως εκ τούτου, θεωρείται ότι αυτό οδηγεί στην αποτελεσματική χρήση των σπανίων πόρων της οικονομίας και ως εκ τούτου έχει ως αποτέλεσμα καλύτερες θεμελιώδεις οικονομικές συνθήκες. Ένα σταθερό επίπεδο τιμών επιτρέπει στις επιχειρήσεις να βλέπουν σαφώς τα μηνύματα της αγοράς που μεταδίδονται από τις σχετικές μεταβολές των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών.

Το σκεπτικό των μονεταριστών

Για παράδειγμα, ας πούμε ότι πραγματοποιήθηκε σχετική ενίσχυση της ζήτησης των ανθρώπων για πατάτες έναντι ντοματών. Αυτή η σχετική ενίσχυση, όπως υποστηρίζεται, πρόκειται να απεικονιστεί από τη σχετική αύξηση των τιμών των πατατών έναντι των τοματών. Σε μια ελεύθερη αγορά, οι επιχειρήσεις δίνουν προσοχή στις επιθυμίες των καταναλωτών, όπως εκδηλώνονται από τις αλλαγές στις σχετικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών. Η μη τήρηση των επιθυμιών των καταναλωτών θα οδηγήσει σε λανθασμένη σύνθεση προϊόντων και υπηρεσιών και σε ζημίες.

Ως εκ τούτου, στην περίπτωσή μας, οι επιχειρήσεις, δίνοντας προσοχή στις σχετικές μεταβολές των τιμών, είναι πιθανό να αυξήσουν την παραγωγή πατάτας έναντι των ντοματών. Έτσι, εάν το επίπεδο τιμών δεν είναι σταθερό, τότε η ορατότητα των σχετικών μεταβολών των τιμών περιορίζεται και συνεπώς οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να διαπιστώσουν τις σχετικές μεταβολές στη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών και να λάβουν σωστές αποφάσεις παραγωγής.

• Δείτε σχετικά: Μπορεί το κράτος να «συμμετροποιήσει» την πληροφορία στην αγορά;

Επίσης, το σκεπτικό είναι ότι, ενώ οι μεταβολές στο επίπεδο των τιμών καθορίζονται από τις μεταβολές στην προσφορά χρήματος, οι μεταβολές στην προσφορά χρήματος δεν έχουν καμία σχέση με τις μεταβολές των σχετικών τιμών. Οι μεταβολές στις σχετικές τιμές καθορίζονται από πραγματικούς παράγοντες, όπως οι μεταβολές στη ζήτηση και την προσφορά που δεν έχουν καμία σχέση με τις μεταβολές στην προσφορά χρήματος. Ή έτσι ισχυρίζονται. Έτσι, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η εντολή της κεντρικής τράπεζας είναι να ακολουθήσει πολιτικές που θα φέρουν τη σταθερότητα των τιμών. Μέσω διαφόρων ποσοτικών μεθόδων, οι οικονομολόγοι της Fed έχουν διαπιστώσει ότι, επί του παρόντος, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής πρέπει να στοχεύουν στη διατήρηση του πληθωρισμού τιμών στις ΗΠΑ στο 2%. Κάθε σημαντική απόκλιση από αυτό το ποσοστό αποτελεί απόκλιση από την πορεία ανάπτυξης της σταθερότητας των τιμών.

Η πολιτική σταθερότητας των τιμών οδηγεί σε έλλειψη σταθερότητας

Στη ρίζα των πολιτικών σταθεροποίησης των τιμών βρίσκεται η άποψη ότι το χρήμα είναι ουδέτερο. Δηλαδή, οι μεταβολές της ποσότητας του χρήματος έχουν μόνο επίπτωση στο επίπεδο των τιμών, χωρίς να έχουν καμία επίδραση στην πραγματική οικονομία και συνεπώς στις σχετικές μεταβολές των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών. Συνεπώς, οι αλλαγές στις σχετικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών καθορίζονται χωρίς την επίδραση του χρήματος. Για παράδειγμα, εάν ένα μήλο ανταλλάσσεται για δύο πατάτες τότε η τιμή ενός μήλου είναι δύο πατάτες ή η τιμή μιας πατάτας είναι μισό μήλο. Η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ μήλων και πατατών καθορίζεται από πραγματικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τη ζήτηση και την προσφορά για τα μήλα και τις πατάτες.

Με αυτόν τον τρόπο σκέψης, αν ένα μήλο ανταλλάσσεται για ένα δολάριο τότε προκύπτει ότι η τιμή μιας πατάτας είναι 0,5 δολάρια. Σημειώστε ότι η εισαγωγή χρημάτων δεν μεταβάλλει το γεγονός ότι η σχετική τιμή των πατατών έναντι των μήλων είναι 2: 1 (δύο προς ένα). Ένας πωλητής ενός μήλου θα πάρει γι’ αυτό ένα δολάριο, το οποίο με τη σειρά του θα του δώσει τη δυνατότητα να αγοράσει δύο πατάτες. Συνεπώς, το χρήμα φαίνεται να είναι απλώς ένας αριθμητικός συντελεστής. Έτσι, η αύξηση της ποσότητας χρήματος οδηγεί σε αναλογική μείωση της αγοραστικής της δύναμης, δηλαδή αύξηση του επιπέδου των τιμών, ενώ η μείωση της ποσότητας χρήματος θα οδηγήσει σε αναλογική αύξηση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος και σε μείωση του επιπέδου των τιμών.

• Δείτε σχετικά: Πολιτικό χρήμα, υπολογιστική δύναμη και ζητήματα τιμών.

Για παράδειγμα, το χρηματικό ποσό διπλασιάστηκε και ως εκ τούτου η αγοραστική δύναμη του χρήματος έχει μειωθεί στο ήμισυ, ή το επίπεδο των τιμών έχει διπλασιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι τώρα ένα μήλο θα μπορούσε να ανταλλαγεί για 2 δολάρια ενώ μια πατάτα για 1. Παρά το διπλασιασμό των τιμών ένας πωλητής ενός μήλου με τα 2 δολάρια που αποκτήθηκαν θα εξακολουθήσει να είναι σε θέση να αγοράσει δύο πατάτες. Όπως μπορούμε να δούμε, ο διπλασιασμός στο επίπεδο των τιμών εξαιτίας της αύξησης της προσφοράς χρήματος δεν επηρεάζει τις σχετικές τιμές των μήλων έναντι των πατατών με αυτόν τον τρόπο σκέψης. Προτείνουμε ότι αυτός ο τρόπος σκέψης είναι προβληματικός.

Γιατί το χρήμα δεν είναι ουδέτερο

Το πρόβλημα με αυτόν τον τρόπο σκέψης είναι ότι θεωρεί ότι σε μια οικονομία της αγοράς οι σχετικές τιμές αγαθών και υπηρεσιών προκύπτουν ανεξάρτητα από το χρήμα. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Πρόκειται για μεταβολές στην προσφορά και τη ζήτηση για χρήμα και προσφορά και ζήτηση για αγαθά που ενεργοποιούν αλλαγές στις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών. Επιπλέον, όταν εισάγονται νέα χρήματα, υπάρχουν πάντα οι πρώτοι αποδέκτες των νέων χρημάτων που επωφελούνται από αυτήν την ένεση ρευστότητας. Οι πρώτοι αποδέκτες, που έχουν περισσότερα χρήματα στη διάθεσή τους, μπορούν τώρα να αποκτήσουν μεγαλύτερη ποσότητα αγαθών, ενώ ακόμα οι τιμές αυτών των προϊόντων παραμένουν αμετάβλητες.

Καθώς τα χρήματα αρχίζουν να κινούνται στην αγορά, οι τιμές των εμπορευμάτων αρχίζουν να αυξάνονται. Συνεπώς, ο καθυστερημένος αποδέκτης ωφελείται σε μικρότερο βαθμό από τις χρηματικές εισροές ή μπορεί ακόμη και να διαπιστώσει ότι οι περισσότερες τιμές έχουν αυξηθεί τόσο πολύ, ώστε τώρα να μην μπορεί να αγοράσει την ίδια ποσότητα αγαθών με πριν. Οι αυξήσεις της προσφοράς χρήματος οδηγούν σε ανακατανομή του πραγματικού πλούτου από τους μεταγενέστερους αποδέκτες ή μη δικαιούχους χρημάτων στους πρώτους αποδέκτες. Προφανώς, αυτή η μετατόπιση του πραγματικού πλούτου μεταβάλλει τις απαιτήσεις των ατόμων για αγαθά και υπηρεσίες και με τη σειρά του μεταβάλλει τις σχετικές τιμές αγαθών και υπηρεσιών.

• Δείτε σχετικά: Ludwig von Mises: Πληθωρισμός, πολιτική και τιμές αγαθών

Οι μεταβολές στην προσφορά χρήματος θέτουν σε κίνηση μια νέα δυναμική που προκαλεί αλλαγές στις απαιτήσεις για αγαθά και αλλαγές στις σχετικές τιμές τους. Ως εκ τούτου, οι μεταβολές στην προσφορά χρήματος δεν μπορούν να είναι ουδέτερες όσον αφορά τις σχετικές τιμές των αγαθών. Η επίδραση των αλλαγών στη ζήτηση και την προσφορά χρήματος και στη ζήτηση και προσφορά αγαθών στις τιμές των αγαθών είναι αλληλένδετες και δεν υπάρχει κανένας τρόπος με τον οποίο κάποιος μπορεί να απομονώσει αυτές τις επιδράσεις.

Για παράδειγμα, παρατηρήθηκε ότι κατά τη διάρκεια ενός έτους η τιμή των τοματών αυξήθηκε κατά 10%, ενώ η τιμή των πατατών αυξήθηκε κατά 2%. Ωστόσο, αυτές οι πληροφορίες δεν μας δείχνουν πόση αύξηση των τιμών οφείλεται στις μεταβολές της ζήτησης και της προσφοράς αγαθών και πόσο λόγω της μεταβολής της ζήτησης και της προσφοράς χρήματος. Σύμφωνα με τον Rothbard:

«Ακόμη και αν είχαν αυξηθεί όλες οι τιμές στη συστοιχία, δεν θα γνωρίζαμε πόσο μειώθηκε η αγοραστική δύναμη του χρήματος και δεν θα γνωρίζαμε πόσο η αλλαγή οφείλεται στην αύξηση της ζήτησης χρημάτων και του τρόπου στις μεταβολές των αποθεμάτων» ¹.

 

Δεδομένου ότι αυτές οι επιδράσεις δεν μπορούν να διαχωριστούν, προφανώς, δεν είναι δυνατόν να απομονωθεί και να σταθεροποιηθεί η λεγόμενη αγοραστική δύναμη του χρήματος, δηλαδή το επίπεδο τιμών. Συνεπώς, δεδομένου ότι οι επιδράσεις αυτές αλληλοσυνδέονται, κάθε προσπάθεια σταθεροποίησης του επιπέδου των τιμών συνεπάγεται παραβίαση των σχετικών τιμών και, συνεπώς, διατάραξη της αποτελεσματικής κατανομής των πόρων. Αυτό δεν είναι όμως αυτό που μας λένε οι σταθεροποιητές. Γιατί πιστεύουν ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της σταθεροποίησης των αλλαγών στο επίπεδο των τιμών είναι ότι επιτρέπει ελεύθερες και διαφανείς διακυμάνσεις των σχετικών τιμών, γεγονός που με τη σειρά του οδηγεί στην αποτελεσματική κατανομή των σπάνιων πόρων.

Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν να απομονωθεί η νομισματική επίδραση στις μεμονωμένες τιμές των αγαθών, προφανώς, τότε, ολόκληρη η ιδέα ότι μπορεί κανείς να μετρήσει και να σταθεροποιήσει κάπως το επίπεδο τιμών είναι λανθασμένη. Εξάλλου, η ιδέα της γενικής αγοραστικής δύναμης του χρήματος και, ως εκ τούτου, του επιπέδου των τιμών δεν μπορεί να αποδειχθεί ακόμη και εννοιολογικά. Ορίστε γιατί:

Όταν 1 δολάριο ανταλλάσσεται για 1 καρβέλι ψωμί μπορούμε να πούμε ότι η αγοραστική δύναμη του 1 δολαρίου είναι 1 καρβέλι ψωμιού. Εάν το 1 δολάριο ανταλλάσσεται για 2 ντομάτες τότε αυτό σημαίνει, επίσης, ότι η αγοραστική δύναμη του 1 δολαρίου είναι 2 ντομάτες. Οι πληροφορίες σχετικά με τη συγκεκριμένη αγοραστική δύναμη των χρημάτων δεν επιτρέπουν τον προσδιορισμό της συνολικής αγοραστικής δύναμης του χρήματος. Δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθεί η συνολική αγοραστική δύναμη των χρημάτων, δεδομένου ότι δεν μπορούμε να προσθέσουμε 2 ντομάτες και 1 φραντζόλα ψωμιού. Μπορούμε μόνο να καθορίσουμε την αγοραστική δύναμη του χρήματος σε σχέση με ένα συγκεκριμένο αγαθό σε μια συναλλαγή σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο και σε ένα δεδομένο τόπο. Ως προς αυτό ο Rothbard έγραψε:

«Δεδομένου ότι η γενική αξία των χρημάτων δεν μπορεί να προσδιοριστεί ποσοτικά και να απομονωθεί σε οποιαδήποτε ιστορική στιγμή και ότι οι μεταβολές της δεν μπορούν να καθοριστούν ή να μετρηθούν, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να διατηρηθεί σταθερή. Αν δεν ξέρουμε τι είναι κάτι, δεν μπορούμε να δράσουμε πολύ καλά για να το διατηρήσουμε σταθερό» ².

 

Η δημοφιλής αντίληψη ότι η κεντρική τράπεζα μπορεί να εφαρμόσει μια πολιτική σταθερότητας των τιμών σταθεροποιώντας τις μεταβολές δεικτών, όπως είναι ο δείκτης τιμών καταναλωτή, είναι συνεπώς εσφαλμένος. Η κατασκευή δεικτών τιμών είναι μια μάταιη προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ανύπαρκτο επίπεδο τιμών. Επομένως, η πολιτική σταθερότητας των τιμών αποτελεί πολιτική σταθεροποίησης ενός αυθαίρετου δείκτη, ο οποίος υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει το επίπεδο τιμών. Περιττό να πούμε ότι αυτός ο τύπος πολιτικής αποσταθεροποιεί τις επιχειρήσεις και αποδυναμώνει τη διαδικασία της δημιουργίας πλούτου.

Στο βιβλίο του America’s Great Depression, o Murray Rothbard υποστήριξε ότι ένας από τους λόγους για το ότι οι περισσότεροι οικονομολόγοι της δεκαετίας του 1920 δεν αναγνώριζαν την ύπαρξη πληθωρισμού, ήταν η ευρεία υιοθέτηση ενός σταθερού επιπέδου τιμών ως στόχο και κριτήριο για τη νομισματική πολιτική.

Ο Rothbard έγραψε:

«Πολύ λιγότερο αμφιλεγόμενο είναι το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι κατέληξαν να θεωρήσουν ένα σταθερό επίπεδο τιμών ως κύριο στόχο της νομισματικής πολιτικής. Το γεγονός ότι οι γενικές τιμές ήταν περίπου σταθερές κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, σήμαινε για τους περισσότερους οικονομολόγους ότι δεν υπήρχε πληθωριστική απειλή και, ως εκ τούτου, τα γεγονότα της μεγάλης κρίσης τους προκάλεσαν μεγάλη έκπληξη» ³.

 

Κλείνοντας

Δεδομένου του γεγονότος ότι οι σημερινοί οικονομολόγοι ακολουθούν ακριβώς την ίδια γραμμή σκέψης, είναι πολύ πιθανό ότι η πολιτική σταθερότητας των τιμών της Fed ενδέχεται να αναγκάσει τους οικονομολόγους να αγνοήσουν και πάλι τις ζημιές που προκλήθηκαν από αυτήν την πολιτική.

***

Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.

Διαβάστε περισσότερα:

• Βασικά Οικονομικά: 11 αιτίες που δημιουργούν ανεργία
• Βασικά Οικονομικά: Ο μύθος της φορολογικής δικαιοσύνης
• Βασικά Οικονομικά: Η ακάλυπτη πίστωση ως αιτία των επιχειρηματικών κύκλων
• Βασικά Οικονομικά: Περισσότερο χρήμα δεν συνεπάγεται και περισσότερο πλούτο
• Βασικά Οικονομικά: Κατανοώντας τον Πληθωρισμό
• Βασικά Οικονομικά: Ο νόμος του Gresham
• Βασικά Οικονομικά: Η Προέλευση του Χρήματος και της αξίας του
• Βασικά Οικονομικά: Οι Μερκαντιλιστές και η λατρεία του χρήματος
• Βασικά Οικονομικά: Ο βασικός μισθός
• Βασικά Οικονομικά: Αποταμίευση και επένδυση
• Βασικά Οικονομικά: Γιατί το κέρδος είναι τόσο σημαντικό;
• Bασικά Οικονομικά: Καταρρίπτοντας τον μύθο της Μαρξιστικής «υπεραξίας»
• Βασικά Οικονομικά: Καταρρίπτοντας την Μαρξιστική «υπεραξία» (β’ τρόπος)
• Βασικά Οικονομικά: Θεωρία Μονοπωλίων και Ολιγοπωλίων
• Βασικά Οικονομικά: Η εμμονή με την πλήρη απασχόληση
• Βασικά Οικονομικά: Η σπασμένη τζαμαρία
• Βασικά Οικονομικά: Καταρρίπτοντας την ανταποδοτικότητα των φόρων
• Βασικά Οικονομικά: Σε ποιον ανήκει η αξία ενός αγαθού;
• Βασικά Οικονομικά: Χρονική προτίμηση, επιτόκιο και κυβερνητική στρέβλωση
• Bασικά Οικονομικά: Ο νόμος του Say
• Bασικά Οικονομικά: Ο «τέλειος ανταγωνισμός» οδηγεί σε μηδενικό ανταγωνισμό
• Bασικά Οικονομικά: Οι φόροι αποθαρρύνουν την παραγωγή

• Βασικά Οικονομικά: Οι συνέπειες του Βασικού Μισθού σε μία οικονομία

 

1.  Murray N. Rothbard, Man, Economy, and State, σελ. 739.
2. Ομοίως, σελ. 743
3.  Murray N. Rothbard, America’s Great Depression, σελ. 153.