Η οικονομική επιστήμη στις αρχές του 21ου αιώνα, μπορεί πλέον να επιδείξει πειστικά πως το κράτος, όχι απλά είναι περιττό για την παροχή υπηρεσιών και αγαθών, αλλά και πως η γραφειοκρατική διοίκηση είναι επιβλαβής για την κοινωνία.
Του Ευθύμη Μαραμή
Γραφειοκρατική διοίκηση και οικονομικός ανορθολογισμός
Είναι διδακτικό να επαναλάβουμε γιατί η εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση και απορρύθμιση στην Ελληνική Οικονομία αποτελούν στην πραγματικότητα τη μόνη ελπίδα για την ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία. Στο βιβλίο του 1944 με τίτλο Γραφειοκρατία, ο von Mises διέκρινε μεταξύ της «γραφειοκρατικής διαχείρισης» και της «διαχείρισης βασισμένης στο κέρδος». Εξήγησε ότι ούτε τα κίνητρα ούτε η εκμετάλλευση χρήσιμων πληροφοριών είναι βέλτιστα υπό τη γραφειοκρατική διαχείριση και εξ ορισμού δεν μπορεί να υπάρξει ορθολογικός υπολογισμός μέσω της διαδικασίας Κέρδους-Ζημίας. Ως εκ τούτου, ο συντονισμός των πόρων υπό την κρατική διαχείριση δεν θα είναι ποτέ βέλτιστα αποτελεσματικός. (Δείτε μια εμπεριστατωμένη πραγματεία εδώ).
Δηλαδή, είναι στην ίδια τη φύση της κυβερνητικής διαχείρισης (γραφειοκρατίας) ότι θα είναι αναποτελεσματική και επιρρεπής στη διαφθορά. Αντίθετα, μετά την ιδιωτικοποίηση, οι λειτουργίες και η αποδοτικότητα της σχέσης κόστους βελτιώνονται επειδή, όταν δημιουργηθούν και ευθυγραμμιστούν τα κίνητρα και επιτραπεί στους ανθρώπους να κινητοποιηθούν (με το δέλεαρ του κέρδους) να αξιοποιήσουν την ιδιαίτερη γνώση των αγορών, των μεθόδων, των ανταγωνιστικών συνθηκών κ.α. τότε, η παραγωγική επίδοση βελτιώνεται.
Γραφειοκρατική διοίκηση και απουσία κριτικής αίσθησης
Ο von Mises προειδοποίησε επίσης για την εμφάνιση ενός υποπροϊόντος της κρατικής-γραφειοκρατικής διαχείρισης: την «εξαφάνιση» της «κριτικής αίσθησης». Περιέγραψε αυτό το φαινόμενο σε «μακροοικονομικούς» όρους (π.χ. ο γερμανικός λαός εγκατέλειψε την φιλελεύθερη τάξη κατά τη διάρκεια των προπαρασκευών εγκαθίδρυσης του σοσιαλισμού υπό τον Bismarck τον 19ο αιώνα), παρατηρώντας πώς μπορούσε να προκύψει αδιαμαρτύρητη ευπείθεια ενός ολόκληρου λαού μπροστά σε έναν δικτάτορα.
Αλλά αυτό το φαινόμενο συναντάται προφανώς και στις κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν υπόκεινται στην ανταγωνιστική δοκιμασία της κερδοφορίας και της ζημίας, με τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις. Αυτός, ίσως, είναι ο απόλυτος εγγυητής της αποτυχίας των γραφειοκρατικών επιχειρήσεων, σε σχέση με τον δυναμισμό, την επιχειρηματικότητα, την ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια του ιδιωτικού τομέα.
Ιδιοκτησία, ελευθερία και οικονομική επιστήμη
Απαραίτητη προϋπόθεση της ελευθερίας, αποτελεί η ιδιωτική ιδιοκτησία. Κάποιος ο οποίος δεν διαθέτει την κυριότητα του σώματος του, της πνευματικής και φυσικής εργασίας του και των πόρων που επιλέγει να διαχειριστεί για την επίτευξη των στόχων του, δεν είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος. Αυτό θα οδηγήσει αναγκαστικά στην απώλεια της ευημερίας του, στον βαθμό που περιορίζεται η ελευθερία του. Για κάθε μονάδα ελευθερίας που του αφαιρείται, το άτομο στερείται μια ανάλογη μονάδα στην κλίμακα επιλογών και προτιμήσεων του.
Υπό ένα μεγάλο εύρος κρατικής-γραφειοκρατικής διαχείρισης πόρων, όπως για παράδειγμα ισχύει στην Ελλάδα, οι ατομικές επιλογές και προτιμήσεις συρρικνώνονται. Ένα καλό παράδειγμα παρέχει η μελέτη του ΚΕΦΙΜ, όπου καταδεικνύεται πως οι άνθρωποι στην Ελλάδα χάνουν 198 μέρες τον χρόνο από την ζωή τους, απασχολούμενοι εξαναγκαστικά και υπό την απειλή βίας, για να εξυπηρετήσουν ξένα προς αυτούς συμφέροντα.
-
Δείτε σχετικά: Η δουλεία δεν καταργήθηκε ποτέ
Η οικονομική επιστήμη στις αρχές του 21ου αιώνα, μπορεί πλέον να επιδείξει πειστικά πως το κράτος, όχι απλά είναι περιττό για την παροχή υπηρεσιών και αγαθών, αλλά και είναι επιβλαβές κατά την ενασχόληση του με τους πόρους που διαχειρίζεται.
Όπως μας λέει ο Hesus Huerta de Soto, από επιστημονική άποψη, μόνο το λανθασμένο παράδειγμα της ισορροπίας θα μπορούσε να ενθαρρύνει την πίστη σε μια κατηγορία «δημόσιων αγαθών», όπου η ικανοποίηση των κριτηρίων της κοινής προσφοράς και μη ανταγωνιστικότητας στην κατανάλωση, θα δικαιολογούσε – εκ πρώτης όψεως – την ύπαρξη ενός σώματος με μονοπώλιο στον θεσμικό εξαναγκασμό (το κράτος) το οποίο θα υποχρεώνει τους πάντες να χρηματοδοτήσουν αυτά τα αγαθά.
Εντούτοις, η δυναμική αυστριακή αντίληψη της αυθόρμητης τάξης, την οποία οδηγεί η επιχειρηματικότητα, καταρρίπτει όλη αυτή τη θεωρία που προτάσσεται ως απολογητής του κράτους: της εμφάνισης περίπτωσης (πραγματικής ή προφανούς) «δημόσιου αγαθού». Δηλαδή πως η κοινή προμήθεια και έλλειψη ανταγωνισμού στην κατανάλωση, συνοδεύεται από τα απαραίτητα κίνητρα για την ώθηση της επιχειρηματικής δημιουργικότητας για την εξεύρεση καλύτερης λύσης μέσω τεχνολογικών και νομικών καινοτομιών και επιχειρηματικών ανακαλύψεων. Αυτά τα τελευταία στοιχεία, καθιστούν δυνατή την υπέρβαση κάθε προβλήματος που μπορεί να προκύψει, μόνον εφόσον ο πόρος δεν καθορίζεται ως «δημόσιος» και επιτρέπεται η ελεύθερη άσκηση του επιχειρηματικού πνεύματος, μαζί με την ιδιοποίηση των καρπών κάθε δημιουργικής, επιχειρηματικής πράξης.
Ο μύθος της αναγκαιότητας του κράτους
Ο de Soto συνεχίζει και λέει πως, επιπλέον, οι άνθρωποι κάνουν το λάθος να πιστεύουν ότι το κράτος είναι απαραίτητο για την προστασία των ανυπεράσπιστων, των φτωχών και άπορων (μικρο-επενδυτών, απλών καταναλωτών, εργαζόμενων κλπ). Όμως δεν καταλαβαίνουν ότι τα υποτιθέμενα μέτρα προστασίας των αδυνάτων, έχουν το συστηματικό αποτέλεσμα, όπως αποδεικνύει η οικονομική θεωρία, να βλάπτουν σε κάθε περίπτωση ακριβώς εκείνους που ισχυρίζονται ότι προστατεύουν.
Το Ελληνικό κράτος έχει αποτύχει εμφατικά στην ορθολογική διαχείριση των πόρων που κατέχει αυθαίρετα και χρηματοδοτεί με εξαναγκασμό. Η κρατική κοινωνική ασφάλιση, η κρατική εκπαίδευση και το κρατικό σύστημα υγείας, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτυχίας, για τους λόγους που εξηγεί με σοφία ο von Mises στο βιβλίο του για την ανεπάρκεια της γραφειοκρατικής διοίκησης.
Οι περισσότεροι Έλληνες πιστεύουν ότι το κράτος είναι απαραίτητο, επειδή συγχέουν την ύπαρξή του (περιττή) με την ουσιώδη φύση πολλών εκ των υπηρεσιών και των πόρων που (ανεπαρκώς) παρέχει ασκώντας μονοπώλιο (σχεδόν πάντα υπό το πρόσχημα της «δημόσιας» φύσης αυτών των πόρων). Οι άνθρωποι βλέπουν ότι σήμερα οι εθνικές οδοί, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, η δημόσια τάξη κλπ. παρέχονται κατά κύριο λόγο από το κράτος και, δεδομένου ότι όλα αυτά είναι πολύ αναγκαία, καταλήγουν χωρίς περαιτέρω ανάλυση στο ότι το κράτος είναι εξίσου αναγκαίο.
Αποτυγχάνουν να συνειδητοποιήσουν ότι οι προαναφερόμενοι πόροι μπορούν να παραχθούν σε πολύ υψηλότερο επίπεδο ποιότητας, καθώς και πιο αποδοτικά, οικονομικά και σε αρμονία με τις ποικίλες και μεταβαλλόμενες ανάγκες κάθε ατόμου. Αυτό θα συμβεί μέσα από την αυθόρμητη τάξη της αγοράς, την επιχειρηματική δημιουργικότητα, και την ιδιωτική ιδιοκτησία.
Επανακαθορισμός της φιλελεύθερης αντίληψης
Στο αρρωστημένο περιβάλλον που διαμόρφωσαν οι κρατικές αποτυχίες στη χώρα μας, έχουμε την ανάγκη επανακαθορισμού της αντίληψης μας σχετικά με το κράτος και τον ρόλο του στην κοινωνική ευημερία και συνοχή. Το κράτος είναι περιττό για – και ανεπαρκές ως προς – τις υπηρεσίες και τα αγαθά που αυθαίρετα διαχειρίζεται με εξαναγκασμό και από τα οποία στερεί την καινοτόμο και αποτελεσματική πρόοδο τους.
Για μια ακόμη φορά, ο de Soto εξηγεί πως η αυστριακή οικονομική θεωρία περί της αποτυχίας του κρατισμού, ορισμένου ως την προσπάθεια οργάνωσης οποιασδήποτε σφαίρας της ζωής σε μία κοινωνία μέσω εξαναγκαστικών εντολών, οι οποίες περιλαμβάνουν παρέμβαση, ρύθμιση και ελέγχους που προέρχονται από ένα σώμα με μονοπώλιο θεσμικής επιθετικής βίας (το κράτος) μας δείχνει ξεκάθαρα πως:. Το κράτος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να επιτύχει τον συντονισμό των στόχων του σε κανένα τμήμα της διαδικασίας της κοινωνικής συνεργασίας στο οποίο επιδιώκει να παρέμβει.
Συμπέρασμα
Το κράτος πρέπει να απομακρυνθεί όσο πιο μακριά γίνεται από τις ανθρώπινες σχέσεις, ώστε να περιέλθουν αυτές και πάλι στην ιδιωτική σφαίρα. Όσα περισσότερα κεφάλαια, όσοι περισσότεροι πόροι και υπηρεσίες, όσο περισσότερη γη ιδιωτικοποιηθούν, τόσο πιο έγκαιρη και αποτελεσματική θα είναι η επίλυση των υποκειμένων προβλημάτων και τόσο πιο διάχυτη θα είναι η ανάπτυξη, καθώς και η κοινωνική ευημερία.
***
