Στις ΗΠΑ ο «φιλελεύθερος» είναι ο κεντροαριστερός σοσιαλδημοκράτης, ενώ στην Γηραιά Ήπειρο ο οπαδός του μικρού κράτους και των ελεύθερων αγορών.
Του Τηλέμαχου Χορμοβίτη
Όταν το 2008 μεταφράστηκε στα ελληνικά το βιβλίο του Paul Krugman, «The Conscience of a Liberal», ο εκδότης και ο μεταφραστής ορθά επέλεξαν τον τίτλο «H συνείδηση ενός προοδευτικού», αφού ο όρος liberal στις ΗΠΑ μικρή σχέση έχει με το νόημα που δίνουμε στον όρο αυτό στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ ο «φιλελεύθερος» είναι ο κεντροαριστερός σοσιαλδημοκράτης, ενώ στην Γηραιά Ήπειρο ο οπαδός του μικρού κράτους και των ελεύθερων αγορών.
Δέκα χρόνια μετά, κυκλοφορεί στα ελληνικά το «The Once and Future Liberal» του αμερικάνου liberal (δηλαδή κεντροαριστερού) Mark Lilla και ο τίτλος που επιλέγεται είναι το «Κάποτε Φιλελεύθερος και πάλι Φιλελεύθερος». Και αυτό δεν είναι τυχαίο, ούτε πρόκειται για κάποια αβλεψία του μεταφραστή αλλά επιβεβαιώνει την μετεξέλιξη του ελληνικού φιλελευθερισμού. Από το 2010 και μετά, λόγω των επιλογών που έκαναν οι εγχώριοι φιλελεύθεροι, ο φιλελευθερισμός στην Ελλάδα ταυτίστηκε με την αμερικάνικη χρήση του όρου. Δυστυχώς, φιλελεύθερος δεν είναι πια αυτός που υποστηρίζει την μικρότερη δυνατή επέμβαση του κράτους αλλά ο «πολιτικά ορθός» σοσιαλδημοκράτης. Ας το πάρουμε απόφαση : οι περισσότεροι Έλληνες που αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθεροι αν ζούσαν στις ΗΠΑ θα ψήφιζαν Δημοκρατικό Κόμμα και θα έκαναν διαδηλώσεις υπέρ του #MeToo.
Μια μικρή αναδρομή
Τον Σεπτέμβριο του 2012 έγραφα τα εξής: Αυτό που συμβαίνει στον ελληνικό φιλελεύθερο χώρο δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Έχει ξανασυμβεί , πριν εκατό περίπου χρόνια, στις αγγλοσαξωνικές χώρες . Ενώ , κατά τον 19ο αιώνα, ο φιλελευθερισμός ήταν η ιδεολογία εκείνη που υποστήριζε ένα, όσο το δυνατόν, μικρότερο κράτος, με την έλευση του 20ου αιώνα, σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί και διανοούμενοι , θιασώτες της εκτεταμένης κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, σφετερίστηκαν τον όρο «liberalism» . Και από τότε, στις Η.Π.Α. και στη Μ.Βρετανία, ο όρος αυτός είναι συνώνυμος με την κεντροαριστερά, τον κρατισμό και τη σοσιαλδημοκρατία. Από τον laissez-faire φιλελευθερισμό του Jefferson και του Gladstone περάσαμε στον… κρατικίστικο «φιλελευθερισμό» (τi οξύμωρο!) του Lloyd George και του Roosevelt.
Στην Ελλάδα, πάλι, τα τελευταία χρόνια, τον ταλαίπωρο τον φιλελευθερισμό τον οικειοποιήθηκαν πρώην Ρηγάδες, θλιβερά ρετάλια του σημιτισμού, τρέντι φριπρεσάδες, θαυμαστές του Ομπάμα, υμνητές της γραφειοκρατίας και του συγκεντρωτισμού των Βρυξελλών, ξεδιάντροποι απολογητές των bailouts, χαρατσολάγνοι, «πολιτικά ορθοί» λογοκριτές… Με λίγα λόγια , όλος αυτός ο μικρός κύκλος διαμορφωτών της κοινής γνώμης που έχει σαν όραμα μια κοινωνία λοβοτομημένων όπου όλοι μας θα πληρώνουμε υπάκουα τους φόρους μας και θα κάνουμε χαρούμενοι ανακύκλωση. Και μπορεί αυτή η ομάδα νεόκοπων φιλελεύθερων να είναι τόσο πολυάριθμη που χωράει όλη μαζί στο «Φίλιον» , λόγω όμως της επιρροής που έχει στα ΜΜΕ , έχει πείσει τους περισσότερους Ελληνες πως φιλελευθερισμός δεν είναι τίποτε άλλο παρά αυτό το συνοθύλευμα χαζοχαρούμενης σοσιαλδημοκρατίας και κορπορατιστικού καθεστωτισμού που μας πασάρει . Άραγε , ο όρος «φιλελεύθερος» είναι οριστικά χαμένος για τους Έλληνες φίλους της ελευθερίας , όπως συνέβη και για τους Αγγλοσάξωνες ομοϊδεάτες τους ;
***
