Οι πολιτικές ταυτότητας είναι απαραίτητες για τους σοσιαλιστές διότι η παραδοσιακή πραγματεία του μαρξισμού, που επικεντρώνεται στην ταξική πάλη και στην ανάλυση των οικονομικών αντιφάσεων του καπιταλισμού, αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες να γίνει αποδεκτή.
Του Brian Balfour
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής
Σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό Reason, ο ανώτατος συντάκτης Brian Doherty διαβεβαιώνει τους αναγνώστες ότι ο «πολιτισμικός μαρξισμός» δεν είναι τίποτα άλλο παρά απλή «παράνοια» που επινοήθηκε από την «συνωμοσιολογική δεξιά» για να καλύψει το μίσος της για την «πολυπολιτισμικότητα, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και τον ριζοσπαστικό φεμινισμό».
Χλευάζει ανοιχτά την ιδέα ότι η αδιαμφισβήτητη ανοδική πορεία των πολιτικών ταυτότητας (identity politics) αυτές τις τελευταίες δεκαετίες, έχει να κάνει με «μοχθηρούς κομμουνιστικούς μηχανισμούς που προσπαθούν να μας υποδουλώσουν».
Κάποιος πρέπει να είναι «πλανεμένος» και «ανόητος», σύμφωνα με τον Doherty, για να πιστεύει ότι οι συντονισμένες προσπάθειες για την οικοδόμηση συνασπισμών που βασίζονται σε φυλετικές, εθνικές και σε ταυτότητες φύλων, στοχεύουν να αντικαταστήσουν τις οικονομικές «ταξικές» ταυτότητες του κλασσικού μαρξισμού. Αυτά δεν είναι τίποτα περισσότερο από «αμφιλεγόμενες θεωρίες συνωμοσίας.»
Αυτή η στάση του Doherty είναι ιδιαίτερα μπερδεμένη, δεδομένου ότι κυρίαρχες σοσιαλιστικές προσωπικότητες έχουν γράψει ανοιχτά για αυτή τη στρατηγική εδώ και δεκαετίες.
Πάρτε, για παράδειγμα, το βιβλίο Hegemony and Socialist Strategy του 1985, που γράφτηκε από τους σοσιαλιστές θεωρητικούς Ernesto Laclau και Chantal Mouffe. Στην πραγματικότητα, οι ιδέες που ενέπνευσαν το βιβλίο, καταγράφηκαν σε ένα άρθρο των Laclau και Mouffe που δημοσιεύθηκε με τον πιο αποκαλυπτικό τίτλο «Σοσιαλιστική Στρατηγική, πού πάμε έπειτα;» στο τεύχος Ιανουαρίου του 1981 του Marxism Today.
Το άρθρο ξεκινά με τους συγγραφείς να διακηρύσσουν ότι ο «σοσιαλιστικός πολιτικός αγώνας» αναδύεται σε ένα νέο τοπίο. Ισχυρίστηκαν ότι «η παραδοσιακή πραγματεία του μαρξισμού, που επικεντρώνεται στην ταξική πάλη και στην ανάλυση των οικονομικών αντιφάσεων του καπιταλισμού, αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες να γίνει αποδεκτή».
Οι Laclau και Mouffe κόπιασαν να αντιπαρέλθουν αυτήν την πρόκληση και να «τροποποιήσουν αποτελεσματικά την έννοια της ταξικής πάλης» για να συμπεριλάβουν ομάδες που δεν κατηγοριοποιούνται εύκολα σε μια οικονομική «τάξη», βάσει της σχέσης τους με τα μέσα παραγωγής.
Η επιθυμία τους, ήταν να βρουν έναν τρόπο ώστε να ενσωματώσουν τα «νέα πολιτικά υποκείμενα – γυναίκες, εθνικές, φυλετικές και σεξουαλικές μειονότητες, αντιπυρηνικά και αντι-θεσμικά κινήματα κλπ» σε ένα σοσιαλιστικό κίνημα που παραδοσιακά ταυτοποιούσε τους ανθρώπους βάσει της τάξης τους.
Αυτή η νέα επαναστατική στρατηγική που εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου, παρατήρησαν οι συγγραφείς, απαιτούσε «τη δυνατότητα να συλληφθούν πολιτικά θέματα διαφορετικά και πολύ ευρύτερα από τις τάξεις, όπως συνίστανται από ένα πλήθος δημοκρατικών αντιφάσεων, τα οποία έπρεπε να λάβουν υπόψη οι σοσιαλιστικές δυνάμεις και να είναι σε θέση να συσχετιστούν με αυτά και να τα εκφράσουν.»
Αυτό μοιάζει πάρα πολύ, με ένα post του Ron Paul στο Facebook που ανέφερε ο Doherty, το οποίο έγραφε:
«Οι μαρξιστές απλώς μετατόπισαν το μυθιστόρημα της «εκμετάλλευσής» στον πολιτισμό: – στις γυναίκες που εκμεταλλεύονται οι άνδρες – στους ομοφυλόφιλους που εκμεταλλεύονται οι ετεροφυλόφιλοι – στους ηλικιωμένους που εκμεταλλεύονται οι νεότεροι και αντίστροφα – και ο κατάλογος συνεχίζεται χωρίς τελειωμό».
Περιέργως, ο Doherty αναφέρει το γελοιογραφικό σκέλος που συνοδεύει το post, αποφεύγοντας το πραγματικό περιεχόμενο των λεγομένων του Ron Paul. Μερικές παραγράφους παρακάτω, όμως, ο Doherty παραδέχεται αυτό που είναι εξαιρετικά προφανές ακόμη και σε περιστασιακούς παρατηρητές εδώ και δεκαετίες: «Είναι αλήθεια ότι οι αριστεριστές στα πανεπιστήμια έχουν μετατοπίσει μέρος της προσοχής τους από συγκεκριμένες οικονομικές ανησυχίες σε αυτές που βασίζονται στην πολιτισμική ταυτότητα».
Αμέσως μετά από αυτήν την παραδοχή, όμως, ο Doherty επανέρχεται στην πεπατημένη προειδοποιώντας ότι εκείνοι που «προσποιούνται ότι η ευρύτερη διαμαρτυρία των ομοφυλόφιλων, των μαύρων ή των γυναικών βασίζεται στον κομμουνισμό παρά στην αμερικανική ιστορία» απλώς «παρερμηνεύουν τον κόσμο γύρω τους».
Οι θεωρητικοί Μαρξιστές Laclau και Mouffe, ωστόσο, θα ήθελαν σίγουρα να διαφοροποιηθούν από την απλουστευτική άρνηση του Doherty περί οποιαδήποτε σχέσης μεταξύ σοσιαλιστών επαναστατών και πολιτικών ταυτότητας. Στην πραγματικότητα, επέμειναν ότι ο μόνος τρόπος για να επιτύχουν τους σοσιαλιστικούς τους στόχους, ήταν να δημιουργήσουν μια νέα αντίληψη περί «εκμεταλλευόμενης τάξης», που θα εντοπιζόταν όχι με παραδοσιακούς μαρξιστικούς οικονομικούς όρους αλλά με «μορφές επιβουλής διαφορετικές από εκείνες της οικονομικής εκμετάλλευσης.»
Επειδή, όπως εξήγησαν οι συγγραφείς, αυτή η κοινωνία «είναι πράγματι καπιταλιστική, αλλά αυτό δεν είναι το μοναδικό της χαρακτηριστικό. Είναι επίσης σεξιστική και πατριαρχική, για να μην αναφέρουμε ρατσιστική.»
«Αυτά τα νέα πολιτικά υποκείμενα: οι γυναίκες, οι φοιτητές, οι νέοι, οι φυλετικές, οι σεξουαλικές και περιφερειακές μειονότητες, καθώς και οι διάφοροι αντι-θεσμικοί και οικολογικοί αγώνες» συνεχίζουν οι Laclau και Mouffe «όχι μόνο δεν μπορούν να εντοπιστούν στο επίπεδο των σχέσεων παραγωγής… πέρα από αυτό, καθορίζουν τους στόχους τους με έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο.»
Η αντικατάσταση μιας εύκολα αναγνωρίσιμης πολιτικής «τάξης» όπως το προλεταριάτο, που ενώνεται εύκολα πίσω από το «εργατικό κίνημα», δημιούργησε προκλήσεις για τη νέα «εμπροσθοφυλακή της επανάστασης», σύμφωνα με τους Laclau και Mouffe. Με ένα τέτοιο ευρύ και ποικιλόμορφο σύνολο συμφερόντων, τα οποία αναζητούν αιτήματα για τις αντίστοιχες ομάδες τους (με βάση το φύλο, τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό κλπ) υπάρχει ο κίνδυνος κάθε ξεχωριστή ομάδα να γίνει αυτόνομη και απλώς να διατυπώνει η κάθε μια τα συγκεκριμένα αιτήματά της.
Ένα ενιαίο μέτωπο που αποτελείται από όλες αυτές τις ομάδες, είναι απαραίτητο για την προώθηση του σοσιαλιστικού κινήματος, διότι «ο αντικαπιταλιστικός αγώνας μπορεί να ενισχυθεί μόνο με την προσθήκη αυτών των νέων πεδίων αγώνα».
Αυτό δημιουργεί επιτακτική ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της αντίληψης για το τι είναι σοσιαλισμός, έτσι ώστε κάθε μία από αυτές τις ομάδες να μπορέσει να τον εσωτερικεύσει, υποστήριξαν οι Laclau και Mouffe.
Αυτός ο νέος ενοποιημένος σοσιαλιστικός αγώνας:
«πρέπει να αποτελείται από ένα τεράστιο σύστημα συμμαχιών που επαναπροσδιορίζονται και επαναδιαπραγματεύονται συνεχώς. Αλλά δεν μπορεί πραγματικά να εδραιωθεί χωρίς την ανάπτυξη ενός ιδεολογικού πλαισίου αναφοράς, μιας «οργανικής ιδεολογίας» που θα χρησιμεύσει ως σκυρόδεμα για τη νέα κολεκτιβιστική βούληση».
Εξετάστε την προσπάθεια συνεργασίας με το φεμινιστικό κίνημα. «Δεν μπορεί να είναι απλώς ζήτημα να προστεθούν τα αιτήματα των γυναικών στην υπάρχουσα λίστα των αιτημάτων που θεωρούνται σοσιαλιστικά. Η συσχέτιση μεταξύ του σοσιαλισμού και του φεμινισμού πρέπει να περιλαμβάνει μια ριζική μεταμόρφωση στον συνηθισμένο τρόπο θεώρησης του σοσιαλισμού, δηλαδή απλώς ως η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Και αυτό με τη σειρά του σημαίνει μια αλλαγή στη σειρά των προτεραιοτήτων που θεωρούνται σήμερα ως θεμελιώδεις», υποστήριξαν οι σοσιαλιστές Laclau και Mouffe .
Αυτή η νέα «οργανική ιδεολογία» και η «μεταβολή στη σειρά προτεραιοτήτων» που αναφέρονται από τους Laclau και Mouffe πρέπει «να λάβουν υπόψη το αναγκαίο πεδίο του αγώνα για την καταστολή όλων των κυριαρχικών δεσμών και για τη δημιουργία μιας πραγματικής ισότητας και συμμετοχικότητας σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.»
Ή, για να το θέσουμε με πιο οικείους όρους, η νέα σοσιαλιστική επανάσταση πρέπει να μετατοπίσει το μυθιστόρημα της «εκμετάλλευσης» στον πολιτισμό: – τις γυναίκες που εκμεταλλεύονται οι άνδρες, – τους ομοφυλόφιλους που εκμεταλλεύονται οι ετεροφυλόφιλοι – τους ηλικιωμένους που εκμεταλλεύονται οι νέοι και αντίστροφα, όπως ακριβώς επισήμανε και ο Ron Paul.
O Ron Paul έχει απόλυτο δίκιο.
Κλείνοντας
Ο Doherty είναι είτε άσχετος είτε αφελής για να σνομπάρει όσους αναγνωρίζουν τις σημερινές πολιτικές ταυτότητας ως εργαλείο του σύγχρονου σοσιαλιστικού κινήματος. Ισχυροί θεωρητικοί του σοσιαλισμού, όπως οι Laclau και Mouffe, έχουν αποκαλύψει ανοιχτά αυτήν ακριβώς τη στρατηγική εδώ και δεκαετίες. Δεν είναι ανόητη συνωμοσιολογία ή απλή «δεξιά ρητορική τσουβαλιάσματος». Είναι ακριβής ο προσδιορισμός των πολιτικών ταυτότητας του «πολιτιστικού μαρξισμού» ως η προτιμώμενη στρατηγική των σύγχρονων σοσιαλιστών.
***
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Ludwig von Mises Institute
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
Διαβάστε περισσότερα:
- Η μετάλλαξη της αριστεράς και ο πολιτισμικός μαρξισμός απειλούν την ελευθερία
- Ο μαρξισμός και οι πλάνες του αρνούνται να πεθάνουν πριν μας… πεθάνουν
- Από τις παραισθήσεις στην καταστροφή – Γιατί ο Μαρξισμός μισεί τον ατομικισμό
- Ζαν Κλοντ Γιούνκερ: Ο μαρξισμός δεν εφαρμόστηκε σωστά
