Οι μερκαντιλιστές πέφτουν στην πλάνη post hoc ergo propter hoc, όταν ισχυρίζονται πως ο εμπορικός προστατευτισμός βοήθησε να αναπτυχθεί η βιομηχανία σε όσες χώρες τον επέβαλαν, ενω όπου δεν επιβλήθηκε ο εμπορικός προστατευτισμός δεν αναπτύχθηκε βιομηχανία.
Του Ευθύμη Μαραμή
Εισαγωγή
O Murray Rothbard είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικός και διαφωτιστικός όσον αφορά τα επιχειρήματα των νεο-μερκαντιλιστών. Όπως εξηγεί ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος της Αυστριακής σχολής στις ΗΠΑ, κατά ειρωνικό τρόπο, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αυτές που αποκαλύπτουν με εξαιρετικό τρόπο την πλάνη του μερκαντιλισμού και της αντίληψης πως μια νέα βιομηχανία χρειάζεται προστατευτισμό από τον ανταγωνισμό για να ανθίσει.
ΗΠΑ – Δημιουργία βιομηχανίας με μηδενικό εμπορικό προστατευτισμό
Εντός των τεράστιων συνόρων τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσφέρουν ένα παράδειγμα μιας από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Οι συχνές περιφερειακές μετατοπίσεις στις αμερικανικές βιομηχανίες παρέχουν πολλά παραδείγματα γέννησης και ανάπτυξης νέων βιομηχανιών και μείωσης των παλαιών και κατεστημένων βιομηχανιών. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα είναι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.
Μία από τις σημαντικές βιομηχανίες της Αμερικής, η κλωστοϋφαντουργία βάμβακος, λειτουργούσε σχεδόν αποκλειστικά στη Νέα Αγγλία από το 1812 έως το 1880. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν υπήρχαν πρακτικά κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια στις βαμβακοπαραγωγικές περιοχές του Νότου. Το 1880, η βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας άρχισε να αναπτύσσεται ταχύτατα στο Νότο, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό, τι η βιομηχανία στην «εδραιωμένη» περιοχή της Νέας Αγγλίας, παρά την απουσία ειδικού προστατευτισμού. Μέχρι το 1925, το ήμισυ της κλωστοϋφαντουργίας της χώρας λειτουργούσε στο Νότο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, η κλωστοϋφαντουργία στη Νέα Αγγλία ξεκίνησε μια απότομη κάμψη και ο Νότος παρήγαγε περίπου τα τρία τέταρτα των βαμβακερών υφασμάτων της χώρας και η περιοχή της Νέας Αγγλίας λιγότερο από το ένα τέταρτο.1
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα περιφερειακής μετατόπισης είναι η βιομηχανία ειδών ένδυσης, η οποία ήταν ιδιαίτερα συγκεντρωμένη στη Νέα Υόρκη και το Σικάγο (κοντά στις αγορές λιανικής) μέχρι τη μεγάλη ύφεση του 1921. Εκείνη την εποχή, υπό την πίεση των συνδικάτων, των μισθολογικών συντελεστών που διατηρήθηκαν ως είχαν και των εργατικών νομοθεσιών, η βιομηχανία ειδών ένδυσης κινήθηκε με μεγάλη ταχύτητα και διασκορπίστηκε στις αγροτικές περιοχές. Άλλες σημαντικές μετατοπίσεις ήταν η σχετική διασπορά της χαλυβουργίας από την περιοχή του Πίτσμπουργκ, η ανάπτυξη της εξόρυξης άνθρακα στη Δυτική Βιρτζίνια, η κατασκευή αεροπλάνων στην Καλιφόρνια κ.λ.π.
Με βάση τη λογική, το μερκαντιλιστικό επιχείρημα περί προστατευτισμού για να δημιουργηθεί μια βιομηχανία, πρέπει να ισχύει και στο τοπικό και στο περιφερειακό και στο εθνικό εμπόριο. Με τη λογική των προστατευτιστών, το επιχείρημα τους σημαίνει ότι είναι δύσκολο ή αδύνατο για οποιαδήποτε επιχείρηση να υπάρξει και να αναπτυχθεί ενάντια στον ανταγωνισμό των υφιστάμενων επιχειρήσεων του κλάδου ανεξαρτήτως τόπου. Ωστόσο, οι απεικονίσεις της ανάπτυξης νέων βιομηχανιών είναι αναρίθμητες, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η πλάνη των μερκαντιλιστών
Οι μερκαντιλιστές και οι προστατευτιστές, αν αντιλαμβάνονταν την ανοησία των επιχειρημάτων τους, δεν θα ήταν μερκαντιλιστές. Για να συσσωρευτεί κεφάλαιο σε μια περιοχή, αυτό που χρειάζεται είναι σοβαρά δικαιώματα ιδιοκτησίας και μη κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Στον βαθμό που τηρούνται αυτά, το κεφάλαιο συσσωρεύεται. Στον βαθμό που δεν τηρούνται αυτά, το κεφάλαιο δεν συσσωρεύεται αλλά αποσυσσωρεύεται.
Οι μερκαντιλιστές πέφτουν στην πλάνη post hoc ergo propter hoc, όταν ισχυρίζονται πως ο εμπορικός προστατευτισμός βοήθησε να αναπτυχθεί η βιομηχανία σε όσες χώρες τον επέβαλαν, ενω όπου δεν επιβλήθηκε ο εμπορικός προστατευτισμός δεν αναπτύχθηκε βιομηχανία. Η αλήθεια είναι πως οι χώρες που επιβλήθηκε εμπορικός προστατευτισμός αναπτύχθηκαν παρά την επιβολή του και όχι χάρη σε αυτήν. Υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν ακριβώς το αντίθετο: πως χώρες χωρίς προστατευτισμό, όπως η Ελβετία για παράδειγμα, συσσώρευσαν κεφάλαιο και αναπτύχθηκαν χωρίς εμπορικό προστατευτισμό.
Συνεπώς, η πλάνη post hoc ergo propter hoc χρησιμοποιείται επιλεκτικά από τους μερκαντιλιστές.
Συμπέρασμα
Χρειάζεται υγιής οικονομική θεωρία για να εξηγήσει τα φαινόμενα διότι τα φαινόμενα δεν δημιουργούν θεωρίες, όταν μιλάμε για ανθρώπινη δράση. Αν κοιτάξει κάποιος προσεκτικά, θα δει πως οι χώρες που αναπτύχθηκαν, είτε έχοντας προστατευτισμό είτε χωρίς, είχαν θεσμοθετημένα δικαιώματα ιδιοκτησίας και ελάχιστη κυβερνητική παρέμβαση στην οικονομία. Αυτός είναι και ο λόγος που ΔΕΝ αναπτύχθηκαν, για παράδειγμα, το μόρφωμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η Ρουμανία, Η Β. Κορέα, η Κίνα του Μάο ή η Ελλάδα.
***
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
Σημειώσεις
- Βλ. Jules Backman και Martin Gainsbrugh, Economics of the Cotton Textile Industry (New York: National Industrial Conference Board, 1946). Μερικοί από τους λόγους για τη μετατόπιση του κεφαλαίου από τον Βορρά προς τον Νότο ήταν (1) οι χαμηλότεροι μισθοί για το ανάλογο εργατικό δυναμικό στο Νότο περίπου το μισό το 1900, (2) Η ανάπτυξη της εξουσίας στο Νότο, (3) Η συνδικαλιστική επέκταση στον Βορρά και, κατά συνέπεια, οι λιγότερες ώρες εργασίας και οι υψηλοί περιορισμοί στην δυνατότητα απασχόλησης, με συνεπακόλουθη αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (4) Η ήδη ισχύουσα νομοθεσία περί μισθών και ωρών απασχόλησης στον Βορρά (5) Οι υψηλότεροι φόροι στον Βορρά. Αυτοί οι παράγοντες απέκτησαν μεγαλύτερη σημασία μετά τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι περιορισμοί της μετανάστευσης μείωσαν δραματικά την προσφορά εργατικού δυναμικού στον Βορρά, ενώ η προσφορά εργασίας των φτωχών νοτίων συνέχισε να είναι άφθονη και όταν τα συνδικάτα και η νομοθεσία που επέβαλαν κατέστησαν ισχυρότερα στον βορρά.
