Γιατί η Ελλάδα δεν ανακάμπτει οικονομικά; Μία Αυστριακή ματιά

Από
Ευθύμης Μαραμής
-
0
2982
Ελλάδα
Στην Ελλάδα, παρά την παύση της νομισματικής επέκτασης, παρέμεινε υψηλή η κρατική παρέμβαση και οι δαπάνες των κυβερνήσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη. Ίσως γίνουμε μάρτυρες ενός νέου διεθνούς επεισοδίου οικονομικής αναταραχής, χωρίς καν να έχει ξεμπερδέψει η χώρα από το προηγούμενο.

Στην Ελλάδα, παρά την παύση της νομισματικής επέκτασης, παρέμεινε υψηλή η κρατική παρέμβαση και οι δαπάνες των κυβερνήσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη. Ίσως γίνουμε μάρτυρες ενός νέου διεθνούς επεισοδίου οικονομικής αναταραχής, χωρίς καν να έχει ξεμπερδέψει η χώρα από το προηγούμενο

 

Του Ευθύμη Μαραμή και του Μιχάλη Γκουντή

Αντλούμε στοιχεία από αρθρογραφία του Frank Shostak και εξετάζουμε την οικονομική πραγματικότητα

Το δημοφιλές αφήγημα

Οι περισσότεροι οικονομικοί σχολιαστές είναι πιθανό να συμφωνήσουν ότι σε σχέση με την περίοδο πριν από τη Μεγάλη Ύφεση του 1929, ο σημερινός κόσμος είναι κατά πολύ περισσότερο εξελιγμένος από την άποψη της προηγμένης τεχνολογικής γνώσης. Τότε μπαίνουμε στον πειρασμό να υποστηρίξουμε ότι με την παρούσα προηγμένη τεχνολογία, είμαστε σε θέση να παράγουμε αρκετό πραγματικό πλούτο για να αποτρέψουμε μια σοβαρή οικονομική ύφεση.

Με αυτόν τον τρόπο σκέψης, οι ιδέες δεν είναι οι ίδιες σπάνιες σε αντίθεση με τις υλικές παραγωγικές εισροές. Συνεπώς, οι νέες ιδέες για πιο αποτελεσματικές διαδικασίες και νέα προϊόντα, μπορούν να καταστήσουν δυνατή τη συνεχή ανάπτυξη. Συνεπώς, λόγω των περιορισμένων κεφαλαίων και της εργασίας, χωρίς την τεχνολογική πρόοδο, οι ευκαιρίες για ανάπτυξη τελικά θα εξαντληθούν.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει παρόμοιες θέσεις για την περίοδο πριν από τη Μεγάλη Ύφεση, δηλαδή πριν από το 1929, σε σύγκριση με τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα. Κατά τα πρώτα 30 χρόνια του εικοστού αιώνα, σημειώθηκαν σημαντικές τεχνολογικές ανακαλύψεις και η ευημερία των ανθρώπων αυξήθηκε σημαντικά στον δυτικό κόσμο. Ωστόσο, παρά την παραγωγική επιτήδευση, ο κόσμος αντιμετώπισε τη μεγάλη ύφεση. Σημειώθηκε μια σοβαρή οικονομική κατάρρευση παρά την τεχνολογική πρόοδο.

Αυτό συμβαίνει επειδή ανεξάρτητα από το πόσες ιδέες έχουν οι άνθρωποι, αυτό που περιορίζει πάντα την εφαρμογή των διαφόρων νέων ιδεών, είναι η διαθεσιμότητα πραγματικών αποταμιεύσεων.

Οι πραγματικές αποταμιεύσεις η αιτία της οικονομικής ανάπτυξης

Ενώ οι νέες ιδέες μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερη χρήση των σπάνιων πόρων, μπορούν ωστόσο να συμβάλουν ελάχιστα στην πραγματική οικονομική ανάπτυξη, χωρίς την αυξανόμενη συγκέντρωση πραγματικών αποταμιεύσεων. Στο έργο του Man Economy and State, ο Murray Rothbard λέει ότι η τεχνολογία, αν και σημαντική, πρέπει πάντα να επεξεργάζεται μέσω της επένδυσης του κεφαλαίου για να δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη. Σχετικά με αυτό το ζήτημα, ο Rothbard παραπέμπει στον von Mises ο οποίος λέει:

Αυτό που λείπει (στις υποανάπτυκτες χώρες) δεν είναι η γνώση των δυτικών τεχνολογικών μεθόδων («know how») η οποία μαθαίνεται αρκετά εύκολα. Η υπηρεσία της μετάδοσης της γνώσης, σε προσωπικό επίπεδο ή μέσω βιβλίων, μπορεί να εκπληρωθεί εύκολα. Αυτό που λείπει, είναι η προσφορά αποταμιευμένου κεφαλαίου που απαιτείται για την εφαρμογή των προηγμένων μεθόδων.

 

Έτσι, ανεξάρτητα από το πόσο γνώστες είμαστε και ανεξάρτητα από τις διάφορες τεχνολογικές ιδέες, χωρίς μια διευρυνόμενη δεξαμενή πραγματικών αποταμιεύσεων, δεν μπορεί να προκύψει επέκταση της οικονομικής ανάπτυξης. Μέσω της επέκτασης της δεξαμενής των πραγματικών αποταμιεύσεων, είναι δυνατή η αύξηση του αποθέματος των κεφαλαιουχικών αγαθών. Η αύξηση των κεφαλαιουχικών αγαθών, μόλις κατανεμηθούν σωστά, επιτρέπει την εμφάνιση της αύξησης της οικονομικής ανάπτυξης.

Χαλαρή νομισματική πολιτική και επιχειρηματικοί κύκλοι

Κάποιος μπορεί να παρατηρήσει, ότι κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής ύφεσης, οι εξαιρετικά εξελιγμένες επιχειρήσεις αποτυγχάνουν παρά την επιτηδευμένη τεχνολογία που χρησιμοποιούν. Η προσεκτική ανάλυση θα αποκαλύψει ότι η ρίζα του προβλήματος δεν είναι η έλλειψη περίπλοκων τεχνολογιών, αλλά η εσφαλμένη χρησιμοποίηση πόρων από τις επιχειρήσεις.

Η απασχόληση των πόρων, όταν έρχεται σε αντίθεση με την έγκριση των καταναλωτών, οδηγεί σε αυτό που συνήθως ονομάζουμε ζημία. Ένας από τους κύριους παράγοντες που συμβάλλουν στην εσφαλμένη κατεύθυνση των πόρων, είναι η παραποίηση των τιμών και των σημάτων που αυτές φέρουν, μέσω της χαλαρής νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών. Η παρατεταμένη παραποίηση των τιμών και των πληροφοριών τους, οδηγεί με την πάροδο του χρόνου σε μια δομή παραγωγής που μπορεί να είναι τεχνολογικά εξελιγμένη, αλλά ωστόσο, ενάντια στις επιθυμίες των καταναλωτών.

Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από το βαθμό της επιτήδευσης, μόλις ξεκινήσει η διαδικασία προσαρμογής προς μια παραγωγική δομή ευθυγραμμισμένη με τις προτεραιότητες των καταναλωτών, αρχίζουν να καταρρέουν διάφορες ανεπιθύμητες δομές, ακόμα και οι επιτηδευμένες τεχνολογικά. Κατά κανόνα, η αυστηρότερη νομισματική στάση της κεντρικής τράπεζας εκκινεί αυτή τη διαδικασία εκκαθάρισης/προσαρμογής. Όλη η υπόθεση αυτού που προκύπτει ως οικονομική συρρίκνωση ή ύφεση, είναι η εκκαθάριση των ανεπιθύμητων από τους καταναλωτές παραγωγικών δομών.

Η μη παρέμβαση ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις

Αντίθετα με τη δημοφιλή άποψη, η αποκαλούμενη δύναμη της οικονομίας, όπως απεικονίζεται σε διάφορα οικονομικά δεδομένα, δεν μπορεί να αντισταθμίσει τη διαδικασία προσαρμογής μόλις αυτή τεθεί σε κίνηση από μια πιο σφιχτή νομισματική στάση της κεντρικής τράπεζας. Εάν η κεντρική τράπεζα επιδιώξει μια επιθετική χαλαρή νομισματική κατεύθυνση, αντί να αναστρέψει την χαλαρή στάση, σε κάποια χρονική στιγμή η δεξαμενή των πραγματικών αποταμιεύσεων θα αρχίσει να συρρικνώνεται.

Κατά συνέπεια, η αποκαλούμενη οικονομία θα ακολουθήσει αυτή την τάση. Αν η κεντρική τράπεζα εντατικοποιήσει τη χαλαρή νομισματική πολιτική της για να «αναθερμάνει την οικονομία», αυτό θα αποδυναμώσει περαιτέρω τη δεξαμενή των πραγματικών αποταμιεύσεων και θα καταστήσει τα πράγματα πολύ χειρότερα. Τόσο ο von Mises όσο και ο Rothbard, υποστήριξαν ότι η καλύτερη πολιτική όταν μια οικονομία πέφτει σε ύφεση, είναι να μην κάνουν τίποτα ούτε η κεντρική τράπεζα ούτε το κράτος.

Η μείωση της παρεμβατικής στρέβλωσης που ασκεί το κράτος και η Κεντρική του Τράπεζα στην οικονομία, αφήνει περισσότερες πραγματικές αποταμιεύσεις στις επιχειρήσεις. Αυτό τους επιτρέπει να θέσουν σε κίνηση τη διαδικασία πραγματικής συσσώρευσης πλούτου. Αυτό, με τη σειρά του, καθιστά πολύ πιο εύκολη την ομαλή απορρόφηση διάφορων εσφαλμένων οικονομικών δραστηριοτήτων.

Οι πραγματικές αποταμιεύσεις καθορίζουν την πορεία της οικονομικής ανάπτυξης

Μπορούμε να απεικονίσουμε τον λεγόμενο κανονικό επιχειρηματικό κύκλο ως μια κατάσταση όπου η οικονομία ακολουθεί μια αυξανόμενη τάση ανάπτυξης με κυκλικές ταλαντεύσεις που κυμαίνονται γύρω από την τάση ανάπτυξης. Στην πραγματικότητα, η μείωση της πραγματικής αποταμίευσης θέτει την οικονομία σε πτωτική τάση ανάπτυξης. Ενώ μια διευρυνόμενη ομάδα πραγματικών αποταμιεύσεων θέτει την οικονομία σε μια αυξανόμενη τάση ανάπτυξης. Μια πτωτική τάση ανάπτυξης, σε συνδυασμό με μια κυκλική πτώση, συνδέεται με την κατάσταση σοβαρής οικονομικής στασιμότητας που συχνά χαρακτηρίζεται ως οικονομική ύφεση.

Σημειώστε ότι μια κυκλική κάμψη τείνει να είναι πιο σοβαρή κατά τη διάρκεια μιας φθίνουσας τάσης ανάπτυξης έναντι του όταν η τάση ανάπτυξης αυξάνεται. Κατά τη διάρκεια μιας αυξανόμενης αναπτυξιακής τάσης, λόγω της διεύρυνσης της πραγματικής αποταμίευσης, είναι πολύ πιο εύκολη η απορρόφηση διαφόρων εσφαλμένων δραστηριοτήτων, οι οποίες υπόκεινται σε πίεση λόγω της αυστηρότερης νομισματικής στάσης της κεντρικής τράπεζας.

Χρήμα από το τίποτα και οικονομική υπεξαίρεση

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο βασικός λόγος για τους κύκλους άνθησης και ύφεσης είναι η χαλαρή νομισματική θέση της κεντρικής τράπεζας. Αυτή η χαλαρή στάση έχει ως αποτέλεσμα την επέκταση χρήματος από το «πουθενά», η οποία θέτει σε κίνηση μια ανταλλαγή του τύπου: κάτι έναντι τίποτα.

Οι πρώτοι αποδέκτες των νεοσυσταθέντων χρημάτων δημιουργούν ζήτηση για διάφορα αγαθά που δεν απαιτούνταν πριν από την επέκταση των χρημάτων. Μόλις η χαλαρή στάση της κεντρικής τράπεζας αναστραφεί και η επέκταση των χρημάτων από το «πουθενά» επιβραδυνθεί ή σταματήσει, η ζήτηση για αυτά τα προϊόντα επιβραδύνεται ή σταματά τελείως – δημιουργείται μια οικονομική ύφεση. Προφανώς, σε μια ελεύθερη χωρίς εμπόδια αγορά, θα έχουμε επίσης εσφαλμένη κατανομή πόρων ως αποτέλεσμα επιχειρηματικών σφαλμάτων. Ωστόσο, οι ζημίες που θα προκύψουν θα αποτρέψουν την παρατεταμένη εσφαλμένη κατανομή.

Επιπλέον, η λανθασμένη κατανομή των πόρων ή τα σφάλματα που διαπράττουν οι επιχειρήσεις δεν πρόκειται να είναι ευρέως διαδεδομένη, όπως συμβαίνει με την εσφαλμένη κατανομή που προκαλείται από τις χαλαρές νομισματικές πολιτικές της κεντρικής τράπεζας. Τα σφάλματα που διαπράττονται από τις επιχειρήσεις έχουν τοπικό χαρακτήρα που σχετίζεται με το πόσο καλά διαχειρίζονται τους πόρους τους.

Όταν οι πολιτικές της κεντρικής τράπεζας και της κυβέρνησης θέτουν σε κίνηση την εσφαλμένη κατανομή πόρων, αυτές οι στρεβλώσεις τείνουν να είναι μακροχρόνιες, αφού ούτε η κυβέρνηση ούτε η κεντρική τράπεζα λειτουργούν στο πλαίσιο κέρδους και ζημίας. Δεν υπόκεινται σε δοκιμή κέρδους/ζημίας ώστε να γνωρίζουν αν κατανέμουν τους πόρους βάσει των καταναλωτικών προτιμήσεων. Επίσης, οι πολιτικές αυτές ασκούν τον αντίκτυπό τους στην οικονομία στο σύνολό της και δεν περιορίζονται σε συγκεκριμένη εταιρεία ή τομέα.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Λαμβάνοντας όλα τα ανωτέρω υπόψη μας, παρατηρούμε τις ομοιότητες του επιχειρηματικού κύκλου άνθισης-ύφεσης που έθεσε η πορεία σύγκλισης των οικονομιών των χωρών μελών της ΕΕ προς το ευρώ καθώς και οι χαλαρές νομισματικές πολιτικές της ΕΚΤ. Επιπλέον, οι πολιτικές επιδοτήσεων και δημοσίων δαπανών, συνέβαλαν εξίσου στην κατάρρευση της Ελληνικής οικονομίας.

Η Ελλάδα δεν μπορεί να ανακάμψει παρά την νομισματική συρρίκνωση (η οποία αποτελεί θετικό νέο για την οικονομία) εξαιτίας των υψηλών κυβερνητικών δαπανών, οι οποίες συνεπάγονται και υψηλή φορολόγηση. Σε πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα αποτελεί την μοναδική χώρα ανάμεσα στις 34 των μελών του οργανισμού, όπου οι φόροι αυξάνονται, σε κάθε επίπεδο, αντί να μειώνονται (φόροι εισοδήματος, ειδικοί φόροι κατανάλωσης, υπηρεσιών, ιδιοκτησίας, ασφαλιστικές εισφορές και εισφορές αλληλεγγύης). Στον πίνακα που παρέχει ο οργανισμός, βλέπουμε την χτυπημένη από την ύφεση Ελλάδα να φιγουράρει στις κορυφαίες θέσεις των φορομπηχτικών κρατών.

Οι υπόλοιπες 33 χώρες, όπως αναφέρει ο οργανισμός, στοχεύουν σε επενδυτική ανάπτυξη και μειώνουν τους φόρους, με εξαίρεση την Ελλάδα, η οποία πρέπει να συναντήσει τους δημοσιονομικούς στόχους του τρίτου bail out (τους στόχους του τρίτου μνημονίου). Αυτό αποκαλύπτει μια εντυπωσιακή πτυχή της Ελληνικής κατάστασης, καθώς ο ΟΟΣΑ θεωρεί πως η Ελλάδα δεν μπορεί να μειώσει την φορολογία λόγω μνημονίων. Θα πρέπει να συμπεράνουμε λοιπόν, πως είτε οι δανειστές είναι οικονομικά αναλφάβητοι, εφόσον επιτρέπουν την αύξηση της φορολογίας εν μέσω ύφεσης, είτε ότι απλώς τα μνημόνια είναι εισπρακτικά μέτρα ενίσχυσης του κράτους και των υπαρχόντων αρπακτικών θεσμών του.

Συμπέρασμα

Παρά τις νέες τεχνολογίες, ένα σημαντικό εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη, είναι η αδίστακτη παρεμβατικότητα της κεντρικής τράπεζας που παραμορφώνει τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Από το 2008, η παραβίαση αυτή έγινε φανερή στην εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική της FED και της ΕΚΤ, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική νομισματική επέκταση των ισολογισμών της FED και της ΕΚΤ και τη μείωση των επιτοκίων σχεδόν στο μηδέν. Αυτές οι πολιτικές είναι πιθανόν υπεύθυνες για μια σοβαρή διάβρωση του συνόλου των πραγματικών αποταμιεύσεων και, ως εκ τούτου, για την αποδυνάμωση της διαδικασίας πραγματικού σχηματισμού πλούτου. Αυτό, με τη σειρά του, θέτει σε υψηλό κίνδυνο την αμερικανική οικονομία και την Ευρωπαϊκή οικονομία να πέσουν σε σοβαρή οικονομική ύφεση, παρά τις ανεπτυγμένες τεχνολογίες πληροφοριών και παραγωγικών αποδόσεων.

Στην Ελλάδα, παρά την παύση της νομισματικής επέκτασης, παρέμεινε υψηλή η κρατική παρέμβαση και οι δαπάνες των κυβερνήσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη. Ίσως γίνουμε μάρτυρες ενός νέου διεθνούς επεισοδίου οικονομικής αναταραχής, χωρίς καν να έχει ξεμπερδέψει η χώρα από το προηγούμενο.

***

Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.





Διαβάστε περισσότερα:

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ