Ένας φόρος στην ιδιωτική περιουσία θεωρείται ως ένας πιο προοδευτικός και δίκαιος τρόπος φορολόγησης των υψηλών εισοδημάτων, προστατεύοντας παράλληλα τα εισοδήματα της μεσαίας και εργατικής τάξης από την υπερβολική φορολόγηση ή τα πρόστιμα.
Του Ευθύμη Μαραμή
O Malachy McDermott αρθρογραφεί λέγοντας μας πως υπάρχει παγκοσμίως μια αυξανόμενη πίεση για επιβολή φόρων στην ιδιωτική περιουσία. Οι υποστηρικτές των νέων και υψηλότερων φόρων στην ιδιωτική περιουσία, υποστηρίζουν ότι καθώς ο πληθυσμός γηράσκει, δεν θα υπάρχουν αρκετοί μισθωτοί για να χρηματοδοτήσουν τα κρατικά ταμεία. Με άλλα λόγια, με το πέρασμα του χρόνου θα υπάρξουν λιγότερα εισοδήματα εργαζομένων για φορολόγηση. Αλλά θα εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί συνταξιούχοι που θα πρέπει να πληρωθούν. Όπως επεσήμανε ο «Guardian» τον Μάρτιο, θα χρειαστούν νέες πηγές εσόδων «καθώς ο αριθμός των ατόμων άνω των 65 ετών αυξάνεται σχεδόν κατά το ένα τρίτο, ενώ ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας αναμένεται να αυξηθεί μόνο κατά 2%.»
Έτσι, ο «Guardian» συμπεραίνει: «Ήρθε η ώρα να στηρίξουμε την θέση για υψηλότερους φόρους στην ιδιωτική περιουσία, δεδομένης της αναδυόμενης οικονομικής πραγματικότητας, των δημογραφικών ανακατατάξεων και των αυξανόμενων επιπέδων ανισότητας».
Επιπλέον, ένας φόρος στην ιδιωτική περιουσία θεωρείται ως ένας πιο προοδευτικός και δίκαιος τρόπος φορολόγησης των υψηλών εισοδημάτων, προστατεύοντας παράλληλα τα εισοδήματα της μεσαίας και εργατικής τάξης από την υπερβολική φορολόγηση ή τα πρόστιμα. Δεν θα προκαλέσει έκπληξη, αν οι εκκλήσεις για φόρο στην ιδιωτική περιουσία αυξηθούν – τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού – καθώς ο πληθυσμός των σημερινών μισθωτών γίνεται όλο και μικρότερος.
Αλλά εξετάζοντας περαιτέρω το ζήτημα και εφαρμόζοντας κάποια κοινή λογική, γίνεται σαφές ότι ένας φόρος στην ιδιωτική περιουσία συνοδεύεται από μια σειρά προβλημάτων. Πολλά από αυτά τα προβλήματα θυμίζουν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε με τους ισχύοντες φόρους στην ιδιωτική περιουσία. Αλλά μερικά από αυτά τα προβλήματα είναι καινούρια:
1) Έλεγχοι
Όπως και με τον φόρο εισοδήματος, έτσι και υπό καθεστώς φορολογίας της ιδιωτικής περιουσίας πλήττεται η ιδιωτικότητα των ανθρώπων. Με τους φόρους εισοδήματος έχουμε ιδρύματα όπως η εφορία και το ΣΔΟΕ τα οποία στελεχώνονται από ελεγκτές που προσπαθούν να βρουν εκείνους που έχουν αδήλωτο εισόδημα που «πρέπει» να φορολογηθεί. Τα κράτη έχουν αναπτύξει διάφορους τρόπους για την παρακολούθηση του εισοδήματος των ανθρώπων. Για να συμβεί το ίδιο με την ιδιωτική περιουσία θα απαιτούταν ένα επιπλέον σύστημα επιτήρησης του πλούτου. Ενδεχομένως, αυτό θα απαιτούσε μια αρκετά μεγάλη γραφειοκρατική μηχανή, απαραίτητη για να υπολογίσει την αξία του πλούτου κάθε ατόμου, ακόμη και για να ελέγχει τον «αδρανή πλούτο» ο οποίος δεν παράγει καν εισόδημα για τον ιδιοκτήτη του. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει ακόμη και τον φυσικό πλούτο όπως ο χρυσός και το ασήμι. Αλλά πώς είναι δυνατόν να γνωρίζει το κράτος πόσο τέτοιο πλούτο κατέχει ο καθένας; Μπορεί λοιπόν να είναι απαραίτητες οι τυχαίες έρευνες από κυβερνητικούς αξιωματούχους.
2) Πληθωρισμός περιουσιακών στοιχείων
Το επόμενο θέμα αφορά των πληθωρισμό των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. Αν και όλα τα περιουσιακά στοιχεία δεν υπόκεινται στον ίδιο βαθμό πληθωρισμού σε ένα περιβάλλον εύκολου δανεισμού και αύξησης της ποσότητας χρημάτων, βλέπουμε τις τιμές πολλών περιουσιακών στοιχείων να αυξάνονται σε νομισματικούς όρους, με την επιβολή φόρου στην ιδιοκτησία. Αυτό συμβαίνει χωρίς ανάλογες αυξήσεις σε μισθούς και στο εισόδημα, με αποτέλεσμα υψηλότερα βάρη στη μεσαία τάξη και στους εργαζόμενους. Η στέγαση αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα και βλέπουμε ήδη περιπτώσεις όπου οι τιμές των ενοικίων έχουν αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι ιδιοκτήτες στην Ελλάδα, εκτός από τον φόρο εισοδήματος, πληρώνουν βαρύτατο τίμημα με τον ΕΝΦΙΑ. Μπορεί να απορρόφησαν για χρόνια αυτές τις αυξήσεις, ίσως με την χρήση αποταμιεύσεων τους, ωστόσο δεν μπορούν να το κάνουν αυτό εσαεί, κάτι που ήδη αποτυπώνεται στην αγορά.
3) Τιμωρία των επιτυχημένων επιχειρήσεων
Οι επιχειρήσεις επηρεάζονται επίσης σημαντικά από αυτόν τον φόρο, καθώς οποιοσδήποτε ιδιοκτήτης μικρής επιχείρησης, που διαθέτει ένα κατάστημα και ένα σπίτι, υπόκειται πλέον σε φόρο επί διαφόρων τύπων πλούτου. Αυτό θα σημαίνει επίσης υψηλότερους φόρους σε επιχειρήσεις που κατέχουν περισσότερα αυτοκίνητα ή άλλο εξοπλισμό. Με άλλα λόγια, εκείνες οι επιχειρήσεις που τα πηγαίνουν σχετικά καλά εξυπηρετώντας τους πελάτες τους, «ανταμείβονται» με μεγαλύτερα πρόστιμα (φόρους).
4) Φτωχοποίηση των μικρών επιχειρήσεων και των μικροϊδιοκτητών
Όλα αυτά τα θέματα συγχωνεύονται μαζί οδηγώντας σε ένα κεντρικό σημείο: ένας φόρος στην ιδιωτική περιουσία δεν εισβάλει μόνο στην ιδιωτική ζωή του ατόμου και είναι επιζήμιος για τις επιχειρήσεις, αλλά θα βλάψει επίσης τα μεσαία και λαϊκά στρώματα πολύ περισσότερο από τους πλούσιους τους οποίους υποτίθεται ότι στοχεύει. Όπως έχουμε δει συχνά με τις κυβερνητικές κανονιστικές ρυθμίσεις και τους φόρους εν γένει, οι πλούσιοι και οι πιο καλά κεφαλαιοποιημένες επιχειρήσεις είναι που μπορούν να αντέξουν τους υψηλότερους φόρους. Οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που βρίσκονται στο όριο, θα έχουν τον δυσκολότερο έργο αντιμετωπίζοντας τα βάρη που επιβάλλονται από την υψηλότερη φορολογία. Άλλωστε, δεν αποδίδει κέρδη ή μερίσματα ή τόκους σε σταθερή βάση κάθε είδος πλούτου.
Όσοι κληρονομούν πλούτο, πλήττονται ήδη άγρια, καθώς πρέπει να βρουν τρόπους για να μετατρέψουν αμέσως αυτόν τον πλούτο σε εισόδημα για να πληρώσουν τους φόρους τους. Ήδη στην Ελλάδα οι αποποιήσεις κληρονομιάς είναι μαζικές.
5) Καθορισμός του πλούτου
Και τέλος, υπάρχει το ζήτημα του καθορισμού του πλούτου. Σε αντίθεση με το εισόδημα, το οποίο σχεδόν πάντα μπορεί εύκολα να μετρηθεί σε χρήματα, ο πλούτος είναι πιο δύσκολο να υπολογιστεί.
Όπως βλέπουμε ήδη με τους φόρους ακίνητης περιουσίας, η «αξία» του φορολογημένου περιουσιακού στοιχείου πρέπει συχνά να υπολογίζεται από κρατικούς «εμπειρογνώμονες» και αυτή η «αξία», όπως υπολογίζεται ως «αντικειμενική» χρησιμοποιείται στη συνέχεια για τον υπολογισμό του φόρου. Πώς θα επεκταθεί αυτή η μέθοδος στον προσωπικό πλούτο και σε περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν έχουν πωληθεί ή αγοραστεί πρόσφατα και συνεπώς δεν έχουν συνδεθεί με καμία τιμή αγοράς; Οι κυβερνήσεις αυθαίρετα θα επιβάλουν ο,τι τιμές και αξίες τις βολεύει – και θα επιβάλλουν φόρους αναλόγως, όπως ακριβώς έκαναν με την ακίνητη περιουσία που φορολογείται υψηλότατα χωρίς να υπάρχουν εμπορικές πράξεις ώστε να προκύπτει τιμή αγοράς.
***
