Στη φράση «προστασία των αποταμιευτών», η λέξη «προστασία» έχει διαφορετικό νόημα από αυτό που συνήθως αποδίδεται σε αυτήν στους σημερινούς πολιτικούς κύκλους. Σε γενικές γραμμές, η προστασία του «καθημερινού ανθρώπου» ή της γεωργίας σημαίνει προστασία των επιχειρήσεων από τον ανταγωνισμό στην αγορά, εις βάρος των καταναλωτών.
Του Ludwig von Mises
(Δημοσιευμένο αρχικά το 1957. Αναδημοσίευση στο Economic Freedom and Interventionism το 1980)
Απόδοση και πρόλογος: Μιχάλης Γκουντής
Πρόλογος
Σε αυτό του το άρθρο του το 1957 ο von Mises ήταν προφητικός. Προειδοποίησε για τους κινδύνους των χρηματοπιστωτικών επεκτάσεων που ακολουθούν συνήθως οι κυβερνήσεις. Επίσης, βλέποντας ότι η κοινή γνώμη «ξεχνάει» επεσήμανε την ανάγκη για συνεχή ενημέρωσή της σχετικά με αυτούς του κινδύνους. Σίγουρα, αν τόσο οι κυβερνώντες όσο και η κοινή γνώμη λάμβαναν υπόψη τις προειδοποιήσεις του, θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει αρκετά δεινά σήμερα.
Εισαγωγή
Στη φράση «προστασία των αποταμιευτών», η λέξη «προστασία» έχει διαφορετικό νόημα από αυτό που συνήθως αποδίδεται σε αυτήν στους σημερινούς πολιτικούς κύκλους. Σε γενικές γραμμές, η προστασία του «καθημερινού ανθρώπου» ή της γεωργίας σημαίνει προστασία των επιχειρήσεων από τον ανταγωνισμό στην αγορά, εις βάρος των καταναλωτών. Προτιμούνται τα προνόμια για την προώθηση των ιδιαίτερων συμφερόντων συγκεκριμένων ομάδων εις βάρος του συνόλου του πληθυσμού. Προτείνονται πολιτικές που αναγκαστικά μειώνουν τη συνολική παραγωγή.
Η προστασία των αποταμιευτών και των αποταμιεύσεων συνεπάγεται κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό. Συνεπάγεται τη διατήρηση των ίδιων των θεμελίων δικαιοσύνης στα οποία στηρίζεται η καπιταλιστική τάξη της κοινωνίας και κατά συνέπεια, ο ίδιος ο καπιταλισμός. Η άνευ προηγουμένου αύξηση του βιοτικού επιπέδου των μαζών στην καπιταλιστική Δύση οφείλεται στο γεγονός ότι ο σχηματισμός κεφαλαίου αυξήθηκε πολύ περισσότερο από τον πληθυσμό. Οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν επειδή η οριακή παραγωγικότητα των κεφαλαιουχικών αγαθών αυξήθηκε σε σύγκριση με εκείνη της εργασίας ή, κοινώς, επειδή ο εργαζόμενος σε ένα σύγχρονο, καλά εξοπλισμένο εργοστάσιο μπορεί να παράγει πολλές φορές περισσότερα από ότι ένας εργαζόμενος με πρωτόγονα εργαλεία.
Αόρατοι κίνδυνοι
Η εξοικονόμηση και η συσσώρευση κεφαλαίου ήταν δυνατό να αυξηθούν σε μια όλο και μεγαλύτερη κλίμακα στη Δύση, επειδή το δικαίωμα της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, σε αντίθεση με την αυθαίρετη δύναμη των στρατιωτικών και των πολιτικών ηγετών, είχε εδραιωθεί σταθερά ως αποτέλεσμα μιας σταδιακής ανάπτυξης βασισμένης στο Ρωμαϊκό δίκαιο. Οι συνθήκες στο συνταγματικό κράτος επέτρεψαν σημαντικές συσσωρεύσεις αποταμιεύσεων και επενδύσεων κεφαλαίου. Αυτό που χωρίζει τη Δύση από την Ανατολή είναι ακριβώς αυτή η ιδέα, την οποία οι κοινωνικοί μεταρρυθμιστές γελοιοποιούν ως «ιερότητα», της περιουσίας που δεν διείσδυσε καθόλου την Ανατολή. Οι καπιταλιστικές αποταμιεύσεις και επενδύσεις δεν μπορούν να αναπτυχθούν σε χώρες όπου πιστεύεται γενικά ότι ο πλούσιος επιχειρηματίας προκαλεί τη φτώχεια των πολλών και όπου ο επιτυχημένος έμπορος θυσιάζεται στις αρπακτικές επιθυμίες των κυβερνώντων και των εκπροσώπων τους.
Η σύντομη παρεμβολή του «αποικιοκρατισμού» και του «ιμπεριαλισμού» ανήκει τώρα στην ιστορία. Μια μέρα, επίσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διακόψουν τις παροχές δισεκατομμυρίων στους εχθρούς του καπιταλισμού. Πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια στην Ασία και την Αφρική θα υποστούν αυξανόμενες ανάγκες διότι οι πολιτικές των κυβερνήσεών τους εμποδίζουν την εσωτερική αποταμίευση και τον σχηματισμό κεφαλαίων και διατηρούν το ξένο κεφάλαιο εκτός συνόρων.
Ο καπιταλισμός πετυχαίνει, όχι λόγο του κράτους, αλλά παρά αυτού και των ρυθμίσεων που επιβάλλει
Λόγω της κατάστασης στις Ηνωμένες Πολιτείες, σίγουρα δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητήσουμε ότι οι Ανατολικοί δεν έχουν κατανοήσει το πρόβλημα της δημιουργίας και της διατήρησης του κεφαλαίου. Το γεγονός ότι κάθε χρόνο η ποσότητα του πρόσφατα συσσωρευμένου κεφαλαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερβαίνει κατά πολύ το ποσό που καταναλώνεται και εξαντλείται στην παραγωγή, δεν οφείλεται ούτε στις πολιτικές της κυβέρνησης ούτε στις διδασκαλίες που διδάσκουν τα πανεπιστήμια, τα δύο πολιτικά κόμματα και ο Τύπος. Είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο αμερικανικός καπιταλισμός εξακολουθεί να λειτουργεί ικανοποιητικά παρά τα όλα εμπόδια που τίθενται στο δρόμο του υπό την παραπλανητική ετικέτα των «οικονομικών ευημερίας» (welfare economics).
Η οικονομία της αγοράς υπό την καθοδήγηση του επιχειρηματία δεν έχει ποτέ αποδείξει καλύτερα την απίστευτη παραγωγικότητά του παρά με την προσαρμογή του σε αυτό το τόσο γεμάτο παγίδες και σκοπέλους σύστημα. Ακόμα οι επίσημοι πολιτικοί οικονομολόγοι, αυτοαποκαλούμενοι «προοδευτικοί», παρερμηνεύουν αυτή τη μεγάλη επιτυχία της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας. Οι σοσιαλιστικές ιδέες τους επιδιώκουν να ανακαλύψουν σε κάθε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των μαζών ένα νέο επιχείρημα για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων «Νέων και Δίκαιων Συναλλαγών» (New and Fair Deals) και των συναφών πολιτικών πληθωρισμού και πιστωτικής επέκτασης με χαμηλά επιτόκια.
Η κοινή γνώμη ξεχνάει εύκολα τους κινδύνους του πληθωρισμού και της χρηματοπιστωτικής επέκτασης
Για κάποιο χρονικό διάστημα φάνηκε ότι η κοινή γνώμη άρχισε να αναγνωρίζει τους κινδύνους του συνεχιζόμενου πληθωρισμού και ότι αυτό θα οδηγούσε σε τερματισμό της πολιτικής της πιστωτικής επέκτασης. Ωστόσο, το επιτόκιο των Ομοσπονδιακών Τραπεζών επιτράπηκε να αυξηθεί μόνο ελαφρώς, προτού τεθεί σε ισχύ μια ισχυρή αντιπρόταση. Όλοι διαμαρτύρονται ότι είναι ενάντια στον πληθωρισμό. Ωστόσο, αυτό που συνήθως ονομάζεται «πληθωρισμός» δεν είναι η αύξηση της προσφοράς χρήματος και πίστωσης, αλλά η αύξηση των τιμών. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να ακούσουν ότι η αύξηση των τιμών είναι η αναπόφευκτη συνέπεια της αύξησης της προσφοράς χρήματος. Για να ενισχυθεί την αγοραστική δύναμη, απαιτούν φτηνές πιστώσεις και πλαφόν τιμών.
Μετά από μια περίοδο μειωμένης αποταμίευσης, το ποσό των νέων αποταμιεύσεων αυξάνεται και πάλι στις Ηνωμένες Πολιτείες (σ.σ. 1957). Επίσης, η αύξηση του ποσού για ασφάλιση ζωής που παρακρατείται κάθε χρόνο είναι σημαντική. Ωστόσο, θα ήταν πρόωρο να συμπεράνουμε από αυτό ότι οι μάζες δεν συνειδητοποιούν ότι η προοδευτική μείωση της αγοραστικής δύναμης του δολαρίου αποτελεί απειλή για την αποταμίευση και προγραμματισμό τους για το μέλλον. Ωστόσο, δεν υπάρχουν άλλα πιθανά μέσα εξοικονόμησης για τον υπάλληλο και τον εργαζόμενο, ο οποίος δεν είναι εξοικειωμένος με τις επιχειρήσεις ή το χρηματιστήριο. (Ακόμη και η εντελώς ψευδής πρόθεση για αποθεματοποίηση χρυσών νομισμάτων στις ΗΠΑ είναι παράνομη και πρακτικά αδύνατη). Οι άνθρωποι προσκολλώνται στην ελπίδα ότι δεν θα υπάρξει περαιτέρω μείωση της αγοραστικής δύναμης του δολαρίου.
«Ξέρετε ότι είστε πιστωτής;»
Τα επόμενα χρόνια θα καθοριστεί εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες, των οποίων οι εκπρόσωποι ποτέ δεν κουράζουν να σημειώσουν ότι το αμερικανικό βιοτικό επίπεδο είναι πολύ υψηλότερο και καλύτερο από αυτό οποιασδήποτε άλλης εποχής ή τόπου, θα καταφέρει να διαχειριστεί τα οικονομικά των χωρίς πληθωρισμό ή πιστωτική επέκταση. Ο αριθμός των ατόμων που αναγνωρίζει πλήρως τους κινδύνους της κυβερνητικής λανθασμένης «επεκτατικής» νομισματικής πολιτικής δεν είναι μεγάλος και μόνο μερικοί πολιτικοί είναι έτοιμοι να ακούσουν τις προειδοποιήσεις τους. Το «πρακτικό» άτομο δεν ενδιαφέρεται για «μακροχρόνιες» πολιτικές. Για αυτόν, τίποτα δεν έχει σημασία, αλλά το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών του Κογκρέσου, που δεν αργούν πολύ, παρά μόνο δύο χρόνια.
Όταν ο Εθνικοσοσιαλισμός (ναζισμός) κυριάρχησε στη Γερμανία με το σύνθημά του «Εξαφανίστε τη σκλαβιά των επιτοκίων!» ένα ημερήσιο έγγραφο (πιστεύω ότι ήταν το Frankfurter Zeitung) έφερε ένα εδαφιο με τίτλο «Ξέρετε ότι είστε πιστωτής;» Ο Αμερικανός «απλός άνθρωπος», ως αποταμιετής και ειδικά ως μισθωτής ασφάλειας ζωής, είναι ένας πιστωτής σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι ήταν ο μέσος Γερμανός στη Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ακόμα δεν το γνωρίζει. Πιστεύει τους πληθωριστές που του λένε ότι το «φθηνό χρήμα» βλάπτει μόνο τους «διεθνείς τραπεζίτες». Όπως υποστηρίζει πολιτικούς, που δαπανούν δισεκατομμύρια σε φόρων για να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων, έτσι υποστηρίζει και μια νομισματική πολιτική που απειλεί το οικονομικό μέλλον του.
Επίλογος
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος βελτίωσης της κατάστασης. Αυτό είναι να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε αυτά τα θέματα στους ψηφοφόρους.
***
Διαβάστε περισσότερα:
- Δημοκρατία της αγοράς, κυβερνητική ανικανότητα και η δικτατορία των συνδικάτων
- Νομισματικός χρυσός, πολιτικό ακάλυπτο χρήμα και οι celebrities των οικονομικών
- Πολιτικό χρήμα, υπολογιστική δύναμη και ζητήματα τιμών
- Όλα τα «λεφτά»! Πως ανεβοκατεβάζει τις αγορές το πολιτικό χρήμα
