Δεδομένου ότι θεωρητικά όλη, ή στην πράξη το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής στις σοσιαλιστικές χώρες βρισκόταν στα χέρια του κράτους, το σημαντικότερο αίτημα, η κρίσιμη οδός για την επίτευξη ενός συστήματος ιδιωτικής ιδιοκτησίας και ελεύθερης αγοράς, πρέπει να είναι η ιδιωτικοποίηση των κυβερνητικών επιχειρήσεων
του Murray N. Rothbard
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής και Μιχάλης Γκουντής
Πώς να εξαλειφθεί ο Σοσιαλισμός
Τα παρακάτω σημεία εξάλειψης του σοσιαλισμού, πρέπει απαραιτήτως να γραφτούν ή να διαβαστούν διαδοχικά, αλλά δεν είναι απαραίτητο να συμβούν κατ’ αυτόν τον τρόπο: όλα τα ακόλουθα σημεία θα μπορούσαν και θα έπρεπε να θεσπιστούν αμέσως και ταυτόχρονα.
Νομιμοποίηση των μαύρων αγορών
Το πρώτο είναι να νομιμοποιηθεί η μαύρη αγορά, δηλαδή να γίνουν όλες οι αγορές ελεύθερες και νόμιμες. Αυτό σημαίνει ότι η ιδιωτική ιδιοκτησία όλων όσων ασχολούνται με τέτοιες αγορές πρέπει, μαζί με την ιδιοκτησία κάθε άλλου, να είναι ασφαλής από την κυβερνητική λεηλασία, εξασφαλισμένη ως ιδιοκτησιακό δικαίωμα. Σημαίνει επίσης ότι όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που μέχρι τώρα ήταν παράνομα/ες, πρέπει να καταστούν νόμιμα/ες, είτε είναι νόμιμα/ες στη Δύση είτε όχι, και ότι όλες οι συναλλαγές πρέπει να ασκούνται ελεύθερα, δηλαδή οι τιμές να καθορίζονται οικειοθελώς από την ανταλλαγή συμβαλλομένων μερών. Επομένως, κάθε κρατικός έλεγχος των τιμών πρέπει να καταργηθεί άμεσα.
Αν αυτές οι πραγματικές τιμές προερχόμενες από πραγματικές συναλλαγές θα είναι υψηλότερες από τις ψευδο-«τιμές» που είχαν οριστεί από την κυβέρνηση για ανύπαρκτες συναλλαγές, τότε ας είναι. Δυνητική καταναλωτική καθήλωση θα πρέπει απλώς να αγνοηθεί. Όλοι οι καταναλωτές που εξακολουθούν να προτιμούν το προηγούμενο καθεστώς σταθερών τιμών για ανύπαρκτα αγαθά θα είναι, φυσικά, ελεύθεροι να μποϋκοτάρουν τις νέες τιμές και να προσπαθήσουν να βρουν φθηνότερες πηγές προμήθειας αλλού. Προαισθάνομαι, ωστόσο, ότι οι καταναλωτές θα προσαρμοστούν σύντομα σε αυτές τις εφάπαξ αλλαγές, ειδικά επειδή μια άνευ προηγουμένου αφθονία καταναλωτικών αγαθών θα εισέλθει γρήγορα στις αγορές.
Με την «νομιμοποίηση», παρεμπιπτόντως, εννοώ απλώς την κατάργηση ενός προηγούμενου καθεστώτος που έθετε εκτός νόμου τις αγορές. Δεν προτίθεμαι να εισέλθω σε σημασιολογικές ασκήσεις προσπαθώντας να διακρίνω μεταξύ «νομιμοποίησης» και «αποποινικοποίησης».
Δραστική περικοπή κάθε φόρου
Η φορολογία πρέπει να μειωθεί δραστικά. Στη βιβλιογραφία για τη φορολογία υφίσταται πολύ μεγάλη συζήτηση σχετικά με τους τύπους των φόρων που πρέπει να επιβληθούν και ποιοι πρέπει να τους πληρώσουν και γιατί, αλλά όχι αρκετή συζήτηση για το ύψος ή το ποσό των φόρων που θα επιβληθούν. Αν ο φορολογικός συντελεστής είναι αρκετά χαμηλός, τότε η μορφή ή οι αρχές της κατανομής των φόρων κάνουν πολύ μικρή διαφορά.
Για να το θέσουμε ξεκάθαρα, αν όλα τα φορολογικά ποσοστά παραμείνουν κάτω από το 1%, τότε πραγματικά δεν έχει οικονομική σημασία αν οι φόροι αφορούν τα εισοδήματα, τις πωλήσεις, την κατανάλωση, την ιδιοκτησία ή τα κεφαλαιακά κέρδη. Είναι σημαντικό, αντ’ αυτού, να επικεντρωθούμε στο πόσο από το κοινωνικό προϊόν θα αποσπάσουν τα αντιπαραγωγικά σαγόνια του κράτους και να μετατρέψουμε αυτό το βάρος σε απόλυτα ελάχιστο.
Ενώ η μορφή φορολόγησης δεν θα είχε τότε οικονομική σημασία, θα εξακολουθούσε να έχει πολιτική σημασία. Ο φόρος εισοδήματος, για παράδειγμα, όσο χαμηλός κι αν είναι, θα διατηρούσε ακόμα ένα καταπιεστικό σύστημα μυστικής αστυνόμευσης έτοιμο και πρόθυμο να διερευνήσει το εισόδημα και τις δαπάνες όλων και συνεπώς ολόκληρη τη ζωή τους. Δεν υπάρχει κανένας φόρος ή σύστημα φόρων που θα μπορούσε να είναι ουδέτερο προς την αγορά.1
Όποια και αν είναι η φορολογία που θα μπορούσε να υπάρξει μετά την εξάλειψη του σοσιαλισμού, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ουδέτερη. Αυτό θα σήμαινε, εκτός από πολύ χαμηλά ποσοστά και ποσά, ότι η φορολογία θα ήταν όσο το δυνατόν πιο διακριτική και ακίνδυνη και θα μιμούνταν την αγορά όσο το δυνατόν πιο πειστικά. Τέτοιου είδους απομίμηση μπορεί να περιλαμβάνει την εκούσια πώληση αγαθών και υπηρεσιών σε κάποια τιμή ή τον καθορισμό κάποιας τιμής για την συμμετοχή στην ψηφοφορία. Η πώληση αγαθών ή υπηρεσιών από την κυβέρνηση θα ήταν, φυσικά, δραστικά περιορισμένη στο σύστημα εξάλειψης του σοσιαλισμού που περιγράφουμε, λόγω του τεράστιου πεδίου ιδιωτικοποίησης των κυβερνητικών δραστηριοτήτων. (Η ιδιωτικοποίηση θα εξεταστεί στο δεύτερο μέρος του άρθρου).
Κατάργηση της δυνατότητας του κράτους να δημιουργεί χρήμα
Υπάρχουν τρία μέρη που καθιστούν ικανό το κράτος να έχει έσοδα: η φορολογία, η δημιουργία νέου χρήματος και η πώληση αγαθών ή υπηρεσιών.2 Δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ελεύθερη αγορά ή εξάλειψη του σοσιαλισμού, εφόσον η κυβέρνηση επιτρέπεται να παραχαράζει χρήμα, δηλαδή να δημιουργεί νέο χρήμα από το πουθενά, είτε πρόκειται για χαρτονομίσματα είτε για τραπεζικές καταθέσεις. Αυτή η δημιουργία χρήματος λειτουργεί ως κρυφή και ύπουλη μορφή φορολόγησης και απαλλοτρίωσης της ιδιοκτησίας και των πόρων των παραγωγών. Ο τερματισμός της παραχάραξης σημαίνει την απόσυρση της κυβέρνησης από τον τομέα των χρηματικών επιχειρήσεων, η οποία με τη σειρά της συνεπάγεται την εξάλειψη τόσο των κρατικών χαρτονομισμάτων όσο και των κεντρικών τραπεζών. Σημαίνει επίσης την αποεθνικοποίηση των νομισματικών μονάδων, όπως το ρούβλι, το φιορίνι, το ζλότι κλπ και την επιστροφή τους στα χέρια της ιδιωτικής αγοράς.
Η νομισματική αποεθνικοποίηση μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τον επαναπροσδιορισμό των χαρτονομισμάτων σε όρους μονάδων βάρους ενός μεταλλεύματος της αγοράς, κατά προτίμηση του χρυσού. Όταν ρευστοποιηθούν οι κεντρικές τράπεζες, θα μπορούσαν να εξαντλήσουν τα αποθεματικά τους σε χρυσό. Ως τελευταία πράξη τους σε τούτο τον κόσμο, θα μπορούσαν να εξαργυρώσουν όλα τα χαρτονομίσματα τους στο επαναπροσδιορισμένο βάρος χρυσών νομισμάτων.
Παρότι, δεδομένης της θέλησης για εξάλειψη του σοσιαλισμού, αυτή η διαδικασία νομισματικής αποεθνικοποίησης δεν είναι τόσο περίπλοκη ούτε δύσκολη, όπως μπορεί να φαίνεται αρχικά, ίσως να διαρκέσει περισσότερο από την μία μέρα που απαιτείται για τα άλλα μέρη του σχεδίου μας.3 Θα μπορούσαν, τότε, να υπάρξουν μεταβατικά βήματα λίγων ημερών: δηλαδή, θα μπορούσε να επιτραπεί στο ρούβλι ή στο φιορίνι να κυμαίνονται ελεύθερα και να μετατρέπονται σε άλλα νομίσματα βάσει των συναλλαγματικών ισοτιμιών της αγοράς.
Θα ήταν ακόμη επιτακτική η ανάγκη να αποσπαστεί η δυνατότητα δημιουργίας χρήματος από τα χέρια της εθνικής κυβέρνησης. Ένας πιθανός τρόπος για να γίνει αυτό και ένα δεύτερο μεταβατικό βήμα θα ήταν να καταστήσουμε το ρούβλι μετατρέψιμο σε κάποιο σκληρότερα νομίσματα, όπως το δολάριο, σε κάποια σταθερή τιμή. Σε ό, τι αφορά την επιστροφή σε ένα καθαρό νομισματικό χρυσό κανόνα και στην εκκαθάριση της κεντρικής τράπεζας, θα ήταν επίσης σημαντικό να περιοριστεί η εξουσία της κυβέρνησης να δημιουργεί χρήμα, παγώνοντας μόνιμα όλες τις δραστηριότητες των κεντρικών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων των πράξεων ανοικτής αγοράς, των δανείων και της έκδοσης χαρτονομισμάτων. Δεν χρειάζεται να προσθέσουμε ότι ένας νόμος ή διάταγμα που περιορίζει ή παγώνει την ίδια την κυβέρνηση, δεν αποτελεί παρεμβατική πράξη στην οικονομία ή την κοινωνία. Το αντίθετο.
Ακριβώς όπως οι μαύρες αγορές, έτσι και όλες οι ιδιωτικές αγορές θα απελευθερωθούν. Έτσι θα είναι ελεύθερα να αναπτυχθούν και τα ιδιωτικά πιστωτικά ιδρύματα , για τη δανειοδότηση δικών τους αποταμιεύσεων ή την μεσολάβηση για τη δανειοδότηση αποταμιεύσεων άλλων.
Απόλυση της γραφειοκρατίας
Μια ερώτηση μπορεί να έχει προκύψει στον αναγνώστη: Εάν η φορολογία πρέπει να μειωθεί δραστικά και η κυβέρνηση να στερηθεί της εξουσίας της να εκτυπώνει ή να δημιουργεί χρήματα, τότε πώς θα χρηματοδοτεί η κυβέρνηση τις δαπάνες και τις λειτουργίες της;
Η απάντηση είναι: Δεν θα χρειαζόταν, γιατί θα έμεναν πολύ λίγα για να κάνει η κυβέρνηση. (Αυτό θα εξηγηθεί περαιτέρω στη συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση στο δεύτερο μέρος του άρθρου.)
Η σοσιαλιστική οικονομία είναι μια οικονομία διοίκησης, στελεχωμένη και οργανωμένη από μια γιγαντιαία γραφειοκρατία. Αυτή η γραφειοκρατία θα απολυόταν αμέσως, τα μέλη της θα απελευθερωθούν επιτέλους για να βρουν παραγωγικές θέσεις εργασίας και να αναπτύξουν οποιεσδήποτε παραγωγικές ικανότητες μπορεί να έχουν, στον ταχύτατα αναπτυσσόμενο και ανθηρό ιδιωτικό τομέα.
Αυτό μας φέρνει σε ένα συναρπαστικό πρόβλημα, το οποίο, αν και παρέμενε για πολύ καιρό στις καρδιές και τα μυαλά των καταπιεσμένων υποκειμένων του σοσιαλισμού, έχει γίνει απροσδόκητα ζωτικό πολιτικό ζήτημα. Τι πρέπει να κάνουμε με τους κομμουνιστές ηγέτες, την νομενκλατούρα, τον τεράστιο μηχανισμό της παντοδύναμης μυστικής αστυνομίας; Θα έπρεπε τελικά να αποδοθεί δικαιοσύνη σε μια σειρά κρατικών εγκλημάτων, ακολουθούμενη από σωστή και δίκαιη τιμωρία; Ή μήπως πρέπει να ξεχαστούν τα παλιά, να δηλωθεί μια γενική αμνηστία και οι πρώην πράκτορες της KGB να προσληφθούν ως ιδιωτικοί φρουροί ή ντετέκτιβ; Ομολογώ πως αμφιβάλω σχετικά με αυτό το ζήτημα, σταθμίζοντας τους ανταγωνιστικούς ισχυρισμούς της δικαιοσύνης και της κοινωνικής ειρήνης. Ευτυχώς, η απόφαση μπορεί να αφεθεί στους λαούς της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Ανατολικής Ευρώπης. Δεν υπάρχει τίποτα που ένας οικονομολόγος, ακόμη και ένας οικονομολόγος της ελεύθερης αγοράς, να μπορεί να πει για να λύσει αυτό το ζήτημα.
Ιδιωτικοποίηση και κατάργηση των λειτουργιών της κυβέρνησης
Αυτό μας φέρνει στην τελική, αλλά καθόλου ασήμαντη, πρόταση της προτεινόμενης πλατφόρμας αποκρατικοποίησης: την ιδιωτικοποίηση των κυβερνητικών επιχειρήσεων. Δεδομένου ότι θεωρητικά όλη, ή πρακτικά το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής στις σοσιαλιστικές χώρες βρισκόταν στα χέρια του κράτους, το σημαντικότερο αίτημα, η κρίσιμη οδός για την επίτευξη ενός συστήματος ιδιωτικής ιδιοκτησίας και ελεύθερης αγοράς, πρέπει να είναι η ιδιωτικοποίηση των κυβερνητικών επιχειρήσεων.
Αλλά απλά να πούμε «ιδιωτικοποίηση» δεν είναι αρκετό. Πρώτον, υπάρχουν πολλές κυβερνητικές επιχειρήσεις, ειδικά στα σοσιαλιστικά κράτη, που δεν θέλουμε να ιδιωτικοποιήσουμε, αλλά να τις καταργήσουμε εντελώς. Για παράδειγμα, δεν θα επιθυμούσαμε να ιδιωτικοποιήσουμε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως τα Gulag ή την KGB, ως λιμπερταριανοί και οι αποκρατικοποιητές. Αλίμονο, τι θα συνέβαινε εάν είχαμε μια αποτελεσματική προσφορά «υπηρεσιών» στρατοπέδων συγκέντρωσης ή μυστικής αστυνομίας!
Εδώ είναι ένα σημείο που πρέπει να υπογραμμιστεί. Η βασική παραδοχή της ανάλυσης του εθνικού εισοδήματος και του ΑΕΠ είναι ότι όλες οι κυβερνητικές επιχειρήσεις είναι παραγωγικές, ότι συνεισφέρουν με τα έξοδά τους στην εθνική παραγωγή και την κοινή παραγωγή. Αλλά αν πιστεύουμε αληθινά στην ελευθερία και την ιδιωτική ιδιοκτησία, πρέπει να συμπεράνουμε ότι πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις δεν είναι καθόλου κοινωνικές «υπηρεσίες» παρά κακές υπηρεσίες για την οικονομία και την κοινωνία, παράγουν «μη-αγαθά» και όχι «αγαθά».
Αυτό σημαίνει ότι η εξάλειψη του σοσιαλισμού πρέπει να περιλαμβάνει την κατάργηση και όχι την ιδιωτικοποίηση τέτοιων επιχειρήσεων (πέρα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις μυστικές αστυνομικές εγκαταστάσεις) όλων των ρυθμιστικών επιτροπών, των κεντρικών τραπεζών, των φορολογικών υπηρεσιών και φυσικά όλων των οργανισμών που διαχειρίζονται αυτές τις λειτουργίες που πρόκειται να ιδιωτικοποιηθούν.4
Αρχές ιδιωτικοποίησης
Στη συνέχεια, πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν τα γνήσια αγαθά και υπηρεσίες. Πώς πρέπει να επιτευχθεί αυτό; Πρώτον, ο ιδιωτικός ανταγωνισμός με τα προηγουμένως κρατικά μονοπώλια πρέπει να είναι ελεύθερος και χωρίς εμπόδια. Αυτό θα νομιμοποιήσει όχι μόνο τη μαύρη αγορά, αλλά και τον ανταγωνισμό με τις υπάρχουσες κυβερνητικές επιχειρήσεις. Αλλά τι γίνεται με τη μαζική συσσώρευση κυβερνητικών επιχειρήσεων και κεφαλαίων; Πώς θα ιδιωτικοποιηθούν;
Έχουν προταθεί διάφορες πιθανές οδοί, αλλά μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις βασικούς τύπους. Η μία είναι η ισότιμη μοιρασιά. Κάθε πολίτης της Σοβιετικής Ένωσης ή Πολωνίας λαμβάνει μια μέρα ένα ταχυδρομικό μήνυμα με ένα μέρος της ιδιοκτησίας των διαφόρων κρατικών ιδιοκτησιών. Έτσι, εάν τα χαλυβουργικά έργα Χ, Ψ, Ω πρόκειται να ανήκουν στον ιδιωτικό τομέα, τότε, εάν υπάρχουν 300 εκατομμύρια μετοχές των χαλυβουργικών εταιρειών και 300 εκατομμύρια κάτοικοι, κάθε πολίτης λαμβάνει μία μετοχή, η οποία μεταφέρεται άμεσα ή ανταλλάσσεται κατά βούληση. Το ότι αυτό το σύστημα θα ήταν απίστευτα δυσκίνητο είναι προφανές. Ο αριθμός των ανθρώπων θα ήταν υπερβολικός και οι μετοχές πολύ λίγες για να επιτρέψει σε κάθε άτομο να έχει ένα μερίδιο και θα υπήρχαν μερίδια απείρως μεγάλα και ποικιλίες που θα δυσκόλευαν πολύ τον μέσο πολίτη.
Μεγάλο μέρος από αυτό το χάος θα εξαλειφόταν με την πρόταση του Τσέχου υπουργού Οικονομικών Vaclav Klaus, ο οποίος προτείνει κάθε πολίτης να λάβει βασικά πιστοποιητικά, τα οποία θα μπορούσαν να ανταλλαγούν για ορισμένο αριθμό ή ποικιλία μετοχών ιδιοκτησίας διαφόρων εταιρειών στην αγορά. Αλλά ακόμα και κάτω από το σχέδιο Klaus, υπάρχουν σοβαρά φιλοσοφικά προβλήματα με αυτή τη λύση. Θα κατοχυρώσει την αρχή των κυβερνητικών διαμοιρασμών, και της ισότιμης μοιρασιάς, σε πολίτες που δεν έχουν δικαίωμα σε αυτά. Έτσι, μια ατυχής αρχή θα αποτελέσει την ίδια βάση για ένα ολοκαίνουργιο λιμπερταριανό σύστημα ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.
Θα ήταν πολύ καλύτερο να κατοχυρωθεί η αδιαμφισβήτητη αρχή της οικειοποίησης στη βάση του νέου αποκρατικοποιημένου συστήματος ιδιοκτησίας. Ή, για να αναβιώσω το παλιό μαρξιστικό σύνθημα: «όλη η γη στους αγρότες, όλα τα εργοστάσια στους εργάτες!». Αυτό θα καθιερώσει τη βασική Λοκιανή αρχή του ότι η ιδιοκτησία πρέπει να αποκτάται με «ανάμειξη της εργασίας με τη γη» ή με άλλους άκτητους πόρους.
Η αποκρατικοποίηση είναι μια διαδικασία που στερεί από την κυβέρνηση την υπάρχουσα «κυριότητα» ή τον έλεγχο και την μεταβιβάζει σε ιδιώτες. Κατά μία έννοια, η κατάργηση της κυβερνητικής ιδιοκτησίας των περιουσιακών στοιχείων τις θέτει αμέσως και σιωπηρά σε ένα μη-ιδιοκτησιακό καθεστώς, από το οποίο η προηγούμενη οικειοποίηση μπορεί να τις μετατρέψει γρήγορα σε ιδιωτική ιδιοκτησία. Η αρχική οικειοποίηση υποστηρίζει ότι τα περιουσιακά στοιχεία αυτά πρέπει να μεταβιβαστούν όχι στο γενικό αφηρημένο κοινό, όπως στην αρχή του διαμοιρασμού, αλλά σε όσους έχουν πραγματικά δουλέψει πάνω σε αυτούς τους πόρους: δηλαδή τους αντίστοιχους εργάτες τους, αγρότες και διαχειριστές. Φυσικά, αυτά τα δικαιώματα πρέπει να είναι πραγματικά ιδιωτικά. Δηλαδή γη σε μεμονωμένους αγρότες, ενώ τα κεφαλαιουχικά αγαθά ή τα εργοστάσια πηγαίνουν στους εργαζόμενους με τη μορφή ιδιωτικών, διαπραγματεύσιμων μετοχών. Η κυριότητα δεν πρέπει να χορηγείται σε κολεκτίβες ή συνεταιρισμούς ή εργαζόμενους ή αγρότες ολιστικά, γεγονός που θα αποκαταστήσει μόνο τα δεινά του σοσιαλισμού σε μια αποκεντρωμένη και χαοτική συνδικαλιστική μορφή.
Πρέπει να είναι αυτονόητο ότι τα εν λόγω μερίδια ιδιοκτησίας, για να είναι πραγματικά ιδιωτικά, πρέπει να είναι μεταβιβάσιμα και ανταλλάξιμα κατά βούληση από τους κατόχους τους. Πολλά τρέχοντα σχέδια στις σοσιαλιστικές χώρες οραματίζονται «μετοχές» που πρέπει να κρατούνται από τον εργάτη ή τον αγρότη και, για ένα διάστημα ετών, μπορούν να πωλούνται πίσω στην κυβέρνηση. Αυτό ξεκάθαρα παραβιάζει την ίδια την ουσία της αποκρατικοποίησης. Άλλα προτεινόμενα σχέδια επιβάλλουν αυστηρούς περιορισμούς στη μεταβίβαση της κυριότητας σε αλλοδαπούς. Για άλλη μια φορά, η γνήσια ιδιωτικοποίηση απαιτεί πλήρη ιδιωτική ιδιοκτησία, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης σε αλλοδαπούς.
Επιπλέον, δεν υπάρχει τίποτα κακό στην «πώληση της χώρας» σε αλλοδαπούς. Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο οι αλλοδαποί αγοράζουν «τη χώρα» τόσο το καλύτερο, γιατί θα σήμαινε ταχείες εισροές ξένου κεφαλαίου και επομένως ταχύτερη ευημερία και οικονομική ανάπτυξη στο φτωχό σοσιαλιστικό μπλοκ.
Ένα πρόβλημα προκύπτει άμεσα από τη χορήγηση μετοχών στους εργαζόμενους στα εργοστάσια, ένα πρόβλημα που μοιάζει με το ερώτημα τι πρέπει να γίνει με τα κομμουνιστικά στελέχη και την KGB: Πρέπει να αποκτήσει η νομενκλατούρα μερίδια ιδιοκτησίας;
Συμβουλεύοντας τους Σοβιετικούς σε μια συνάντηση στη Μόσχα στις αρχές του 1990, ο οικονομολόγος Paul Craig Roberts παρατήρησε ότι ο σοβιετικός λαός θα μπορούσε είτε να εκτελέσει την νομενκλατούρα, είτε να της δοθούν τίτλοι ιδιοκτησίας. Για λόγους κοινωνικής ειρήνης και ομαλής μετάβασης σε μια ελεύθερη οικονομία, συνέστησε το τελευταίο. Όπως έγραψα παραπάνω, δεν θα ήμουν τόσο γρήγορος να ανατρέψω τα αιτήματα της δικαιοσύνης. Αλλά θα ήθελα να επισημάνω ξανά μια τρίτη πιθανή διαδρομή: να μην κάνουμε κανένα από τα δύο και να απελευθερώσουμε την νομενκλατούρα να βρει παραγωγικές θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Το φιλοσοφικό σημείο της διαμάχης είναι σε ποιο βαθμό, εάν υπήρξε καθόλου, οι δραστηριότητες των διευθυντών στην παλιά σοβιετική οικονομία ήταν παραγωγικές και συνεπώς συμμετείχαν στην οικειοποίηση και σε ποιο βαθμό ήταν ζημιογόνες και αντιπαραγωγικές και άρα δεν άξιζαν τίποτα καλύτερο από μια απλή απόλυση 5.
Μια τρίτη συνήθως υποδεέστερη οδός προς την ιδιωτικοποίηση αξίζει να απορριφθεί εξ αρχής: η κυβέρνηση να πουλήσει όλα τα περιουσιακά της στοιχεία στο κοινό σε πλειστηριασμό, σε πλειοδότες. Ένα σοβαρό ελάττωμα αυτής της προσέγγισης είναι ότι, δεδομένου ότι η κυβέρνηση κατέχει ουσιαστικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία, πού θα βρει το κοινό τα χρήματα για να τα αγοράσει, εκτός αν δίνονταν σε πολύ χαμηλή τιμή που θα ισοδυναμούσε με δωρεάν διανομή;
Αλλά ένα άλλο, ακόμα σημαντικότερο ελάττωμα δεν έχει τονιστεί αρκετά: γιατί η κυβέρνηση αξίζει να κατέχει τα έσοδα από την πώληση αυτών των περιουσιακών στοιχείων; Εξάλλου, ένας από τους κύριους λόγους αποκρατικοποίησης είναι ότι η κυβέρνηση δεν αξίζει να κατέχει τα παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία της χώρας. Αλλά, αν δεν αξίζει να κατέχει τα περιουσιακά στοιχεία, γιατί αξίζει να κατέχει και τη χρηματική αξία τους; Και δεν εξετάσαμε ακόμη το ερώτημα: Τι είναι αυτό που πρέπει η κυβέρνηση να κάνει με τα κεφάλαια μετά την παραλαβή τους 6;
Δεν πρέπει να παραμεληθεί η τέταρτη αρχή της ιδιωτικοποίησης. Πράγματι, πρέπει οδός δεν μπορεί να γίνει γενική αρχή. Αυτό θα ήταν για την κυβέρνηση να επιστρέψει όλα τα κλεμμένα, κατασχεθέντα περιουσιακά στοιχεία στους αρχικούς ιδιοκτήτες της, ή στους κληρονόμους τους. Ενώ αυτό μπορεί να γίνει για πολλά αγροτεμάχια, τα οποία είναι δεδομένα σε χερσαία έκταση ή για συγκεκριμένα κοσμήματα, στις περισσότερες περιπτώσεις, ιδιαίτερα τα κεφαλαιουχικά αγαθά, δεν υπάρχουν πρωταρχικοί ιδιοκτήτες με τους οποίους θα αποκατασταθεί η ιδιοκτησία 7.
Όσον αφορά τη φύση της υπόθεσης, η εύρεση αρχικών γαιοκτημόνων είναι ευκολότερη στην Ανατολική Ευρώπη από ότι στη Σοβιετική Ένωση, δεδομένου ότι έχει περάσει πολύ λιγότερος χρόνος από την αρχική κλοπή. Στην περίπτωση κεφαλαιουχικών αγαθών που κατασκευάστηκαν από το κράτος, δεν υπάρχουν ιδιοκτήτες να ταυτοποιηθούν. Ο λόγος για τον οποίο η αρχή αυτή θα πρέπει να έχει προτεραιότητα, όπου εφαρμόζεται, οφείλεται στο γεγονός ότι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας συνεπάγονται κυρίως την αποκατάσταση κλοπής ιδιοκτησίας στους αρχικούς ιδιοκτήτες. Ή να το θέσουμε με άλλο τρόπο: ένα περιουσιακό στοιχείο φιλοσοφικά γίνεται άκτητο και επομένως είναι διαθέσιμο για να γίνει αντικείμενο οικειοποίησης, μόνο όταν δεν μπορεί να βρεθεί ένας αρχικός ιδιοκτήτης, εάν υπήρχε κάποιος.
Υπάρχει ένα πρόβλημα που επιμένει: Πόσο μεγάλες θα είναι οι νέες ιδιωτικές επιχειρήσεις; Κάθε βιομηχανία στις σοσιαλιστικές χώρες είναι γενικά κλειδωμένη ως μια μονοπωλιακή επιχείρηση, έτσι ώστε εάν κάθε επιχείρηση ιδιωτικοποιηθεί σε επιχείρηση ισοδύναμου μεγέθους, το μέγεθος καθεμιάς θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το βέλτιστο στην ελεύθερη αγορά. Ένα θεμελιώδες πρόβλημα, φυσικά, είναι ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος για οποιονδήποτε σε μια κοινωνικοποιημένη οικονομία να υπολογίσει ποιο θα είναι το βέλτιστο μέγεθος ή ο αριθμός των επιχειρήσεων υπό καθεστώς ελευθερίας.
Κατά μία έννοια, βέβαια, τα λάθη που έγιναν κατά τη στροφή προς την ελευθερία θα τείνουν να εξισορροπηθούν μετά την ίδρυση μιας ελεύθερης αγοράς, με τάσεις να διασπώνται ή να εδραιώνονται προς την κατεύθυνση του βέλτιστου μεγέθους και αριθμού. Από την άλλη πλευρά, δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να υποθέτουμε ολόψυχα ότι το κόστος ή η αναποτελεσματικότητα αυτής της διαδικασίας μπορεί να αγνοηθεί. Θα ήταν προτιμότερο να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το βέλτιστο στην αρχική ιδιωτικοποίηση.
Ίσως κάθε εργοστάσιο, ή κάθε ομάδα εργοστασίων σε μια περιοχή, μπορεί αρχικά να ιδιωτικοποιηθεί ως ξεχωριστή επιχείρηση. Είναι αυτονόητο ότι μια πολύ σημαντική πτυχή της ελεύθερης αγοράς και αυτής της βελτιστοποιητικής διαδικασίας είναι να επιτρέπει στην αγορά πλήρη ελευθερία εργασίας: π.χ., να συγχωνεύσει, να συνδυάσει ή να διαλύσει επιχειρήσεις όπως κρίνεται αποδοτικό.
Συνοπτικά
Οι διαστάσεις του προσφερόμενου σχεδίου Rothbard για αποκρατικοποίηση πρέπει τώρα να είναι σαφείς:
- Τεράστιες και δραστικές μειώσεις των φόρων, της κυβερνητικής απασχόλησης και των κρατικών δαπανών.
- Πλήρης ιδιωτικοποίηση κυβερνητικών περιουσιακών στοιχείων: όπου είναι δυνατόν, να επιστραφούν στους αρχικούς απαλλοτριωμένους ιδιοκτήτες ή στους κληρονόμους τους. Σε αντίθετη περίπτωση, τη χορήγηση μετοχών σε παραγωγικούς εργαζόμενους και αγρότες που είχαν εργαστεί σε αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.
- Πλήρη και ασφαλή τήρηση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων για όλους τους ιδιοκτήτες ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Δεδομένου ότι τα πλήρη δικαιώματα ιδιοκτησίας συνεπάγονται την πλήρη ελευθερία για ανταλλαγές και μεταβίβαση περιουσίας, δεν πρέπει να υπάρχει κρατική παρέμβαση σε τέτοιες ανταλλαγές.
- Κατάργηση της εξουσίας της κυβέρνησης να δημιουργεί νέα χρήματα, η οποία γίνεται με μια θεμελιώδη μεταρρύθμιση που ταυτόχρονα εκκαθαρίζει την κεντρική τράπεζα και χρησιμοποιεί το χρυσό της για να εξαργυρώσει τα χαρτονομίσματα και τις καταθέσεις της σε μια πρόσφατα καθορισμένη μονάδα βάρους σε χρυσό των υφιστάμενων νομισμάτων.
Όλα αυτά θα μπορούσαν και πρέπει να γίνουν σε μια μέρα, αν και η νομισματική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να γίνει με βήματα που θα πάρουν λίγες μέρες.
Ένα σημείο που δεν διευκρινίσαμε: ακριβώς πόσο χαμηλά θα έπρεπε να καθοριστούν οι φόροι ή η κυβερνητική απασχόληση ή οι δαπάνες και πόσο πλήρης πρέπει να είναι η ιδιωτικοποίηση; Η καλύτερη απάντηση είναι αυτή του μεγάλου Jean-Baptiste Say, ο οποίος θα πρέπει να είναι γνωστός για πολλά άλλα πράγματα πέρα από το νόμο του Say: «Το καλύτερο σύστημα δημόσιας χρηματοδότησης είναι να ξοδεύουμε όσο το δυνατόν λιγότερο και ο καλύτερος φόρος είναι πάντα ο ελαφρύτερος».
Με λίγα λόγια, αυτή η καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που ξοδεύει και φορολογεί και απασχολεί το λιγότερο, και ιδιωτικοποιεί όσο το δυνατόν περισσότερο.
Ένα τελευταίο σημείο: Έχω επικριθεί από τους φιλελεύθερους συναδέλφους για προτάσεις αυτού του είδους, διότι περιλαμβάνουν τη δράση της κυβέρνησης. Δεν είναι ασυνεπές και κραυγαλέο για έναν Λιμπερταριανό να υποστηρίξει οποιαδήποτε κυβερνητική ενέργεια για το οτιδήποτε; Αυτό μου φαίνεται ανόητο επιχείρημα. Αν ένας κλέφτης έχει κλέψει την ιδιοκτησία κάποιου, δεν δικαιολογούμε την κλοπή ισχυριζόμενοι ότι ο ληστής πρέπει να αποκηρύξει την κλεμμένη ιδιοκτησία και την επιστρέψει στους ιδιοκτήτες του. Σε ένα σοσιαλιστικό κράτος η κυβέρνηση έχει αναλάβει ουσιαστικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία και την εξουσία της χώρας.
Η αποκρατικοποίηση και η μετάβαση σε μια ελεύθερη κοινωνία συνεπάγεται απαραιτήτως τη δράση της κυβέρνησης να παραδώσει την περιουσία της στους πολίτες της και να απελευθερώσει αυτά τα άτομα από το κυβερνητικό δίκτυο ελέγχων. Με μια βαθύτερη έννοια, το να απαλλαγούμε από το σοσιαλιστικό κράτος απαιτεί από την πολιτεία να εκτελεί μια τελική, γρήγορη, ένδοξη πράξη αυτοπυρπόλησης, μετά την οποία εξαφανίζεται από τη σκηνή. Αυτή είναι μια πράξη που μπορεί να επικροτηθεί από οποιονδήποτε εραστή της ελευθερίας, παρόλο που είναι κυβερνητική πράξη.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι οι γραφειοκράτες παρεμποδίζουν τη διαδικασία, αλλά η σύγχυση κυριαρχεί μεταξύ των ίδιων των υπευθύνων της ελεύθερης αγοράς. Τα ζητήματα δεν γίνονται καλύτερα πολύ από το γεγονός ότι οι δυτικοί οικονομολόγοι, στους οποίους το πρώην Ανατολικό Μπλοκ αναζητεί σοφία, δεν έκαναν σχεδόν τίποτα για να μελετήσουν, πόσο μάλλον να λύσουν αυτό το πρόβλημα κατά τα εξήντα χρόνια από τότε που ο Στάλιν εγκατέστησε σοσιαλισμό στη Σοβιετική Ένωση και μισό αιώνα από τότε που οι Σοβιετικοί τον επέβαλαν στην Ανατολική Ευρώπη.
Για πάντα από τα μέσα της δεκαετίας του ’30, σχεδόν όλοι οι δυτικοί οικονομολόγοι έχουν δεχθεί την άποψη ότι δεν υπάρχει πρόβλημα υπολογισμού στο πλαίσιο του σοσιαλισμού και οι περισσότεροι έχουν αποδεχθεί την συνεπακόλουθη αντίληψη ότι η σοβιετική οικονομία ήταν επιτυχημένη και αναπτυσσόμενη και θα υπερκάλυπτε σύντομα τις ΗΠΑ 8.
Πώς να μην αποκρατικοποιήσετε
Μπορούμε πρώτα να ξεκαθαρίσουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να αποκρατικοποιηθούμε εξετάζοντας διάφορες μεθόδους που έχουν γίνει δημοφιλείς και παρόλα αυτά δεν αποτελούν σίγουρα τον τρόπο για να φτάσουμε στον πιθανό κοινό μας στόχο.
Ο τρόπος με τον οποίο δεν μπορεί να γίνει αποκρατικοποίηση μπορεί να τονιστεί από την ιστορία ενός φίλου μου, ο οποίος μου είπε πρόσφατα για έναν σοβιετικό συνάδελφο στο τμήμα του, ο οποίος ήρθε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να μελετήσει με επιμέλεια το πρόβλημα του τρόπου δημιουργίας μιας προθεσμιακής αγοράς στην ΕΣΣΔ. Έχει μπερδευτεί από το γεγονός ότι δεν μπορεί να φανταστεί τι νόμους ή διατάγματα πρέπει να ορίσει το σοβιετικό κράτος, έτσι ώστε να αναπαράγουν την αγορά προθεσμιακών κεφαλαίων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εν ολίγοις, δεν μπορεί να βρει έναν τρόπο να σχεδιάσει μια προθεσμιακή αγορά.
Εδώ είναι ένα κρίσιμο σημείο: δεν μπορείτε να σχεδιάσετε αγορές. Από τη φύση τους, μπορείτε μόνο να αφήσετε τους ανθρώπους ελεύθερους, ώστε να μπορούν να αλληλεπιδρούν και να ανταλλάσσουν, και έτσι να αναπτύσσονται οι ίδιες οι αγορές μόνες τους. Ομοίως, πολλές από τις σοσιαλιστικές χώρες, βλέποντας τη σημασία των κεφαλαιαγορών στη Δύση, προσπαθούσαν να αναπτύξουν χρηματιστήρια, αλλά με ελάχιστη επιτυχία. Πρώτον, και πάλι, επειδή οι χρηματιστηριακές αγορές δεν μπορούν να προγραμματιστούν και, δεύτερον, επειδή, όπως θα δούμε περαιτέρω, δεν μπορείτε να έχετε κεφαλαιαγορές στο κεφάλαιο αν δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου ιδιοκτήτες κεφαλαίου.
Αποφύγετε τα σταδιακά μέτρα
Είναι και πάλι γενικά αποδεκτό ότι οι ελεύθερες αγορές πρέπει να επιτυγχάνονται γρήγορα και ότι η κατάργησή τους αργά και σταδιακά θα καθυστερήσει τον στόχο μόνο επ’ αόριστον. Είναι γνωστό ότι η γιγαντιαία σοσιαλιστική γραφειοκρατία θα εκμεταλλευτεί μόνο μια τέτοια καθυστέρηση για να παρεμποδίσει τελείως το στόχο. Υπάρχουν όμως και άλλοι σημαντικοί λόγοι για την ταχύτητα. Πρώτον, επειδή η ελεύθερη αγορά είναι ένας διασυνδεδεμένος ιστός ή δικτυωτός χώρος. Αποτελείται από αναρίθμητα τμήματα τα οποία συνδέονται με περίπλοκο τρόπο μέσω ενός δικτύου παραγωγών και επιχειρηματιών που ανταλλάσσουν τίτλους ιδιοκτησίας, με κίνητρο την αναζήτηση κερδών και την αποφυγή ζημιών και τον υπολογισμό μέσω ενός συστήματος ελεύθερων τιμών.
Η μετριοπάθεια, απελευθερώνοντας μόνο μερικές περιοχές κάθε φορά, θα επιβάλει μόνο συνεχείς στρεβλώσεις που θα παρακωλύσουν τη λειτουργία της αγοράς και θα την δυσφημήσουν στα μάτια ενός ήδη φοβισμένου και ύποπτου κοινού. Υπάρχει όμως και ένα άλλο ζωτικό σημείο: το γεγονός ότι δεν μπορείτε να προγραμματίσετε τις αγορές ισχύει και για τον προγραμματισμό της σταδιακής απελευθέρωσής τους. Όσο και να κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους, οι κυβερνήσεις και οι οικονομικοί σύμβουλοί τους δεν βρίσκονται ως θεοί του Ολύμπου πάνω από τον οικονομικό χώρο, σχεδιάζοντας προσεκτικά την εγκατάσταση της αγοράς βήμα βήμα, αποφασίζοντας τι να γίνει πρώτα, τι μετά, κλπ. Οι οικονομολόγοι και οι γραφειοκράτες δεν είναι καλύτεροι στο σχεδιασμό των σταδιακών βημάτων από ότι στο να υπαγορεύουν οποιαδήποτε άλλη πτυχή της αγοράς.
Για να επιτευχθεί μια πραγματική ελευθερία, ο ρόλος της κυβέρνησης και των συμβούλων της πρέπει να περιορίζεται στο να θέτουν τα υποκείμενα τους ελεύθερα, τόσο γρήγορα και εξ ολοκλήρου όσο χρειάζεται για να ξεκλειδώσουν τα δεσμά τους. Μετά από αυτό, ο σωστός ρόλος της κυβέρνησης και των συμβούλων της είναι να βγει και να παραμείνει εκτός των ζωών των πολιτών της.
Μην ξεσπάτε στις μαύρες αγορές
Μια πορεία προς την ελευθερία που υιοθέτησε ο πρώην πρόεδρος Γκορμπατσόφ ήταν να ξεσπάσει στους κακοποιούς της μαύρης αγοράς. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η νοοτροπία του ανατολικού μπλοκ έχει πολύ δρόμο για να κατανοήσει την ελευθερία, εκτός από το ότι υπάρχουν πολύ λίγοι Δυτικοί που καταλαβαίνουν αυτό το πρόβλημα. Διότι οι μαυραγορίτες δεν είναι κακοποιοί. Αν φαίνονται μερικές φορές και ενεργούν σαν κακοποιοί, είναι μόνο επειδή οι επιχειρηματικές τους δραστηριότητες έχουν γίνει παράνομες. Η «μαύρη αγορά» είναι απλώς η αγορά, η αγορά την οποία οι Σοβιετικοί ισχυρίζονται ότι αναζητούν, αλλά η οποία έχει μετατραπεί σε «μαύρη» ακριβώς επειδή έχει κηρυχθεί παράνομη. Είναι η αγορά παραμορφωμένη και διαστρεβλωμένη, αλλά είναι εκεί, σ’ αυτήν την περιφρονημένη «μαύρη» περιοχή, που οι Σοβιετικοί θα βρουν την αγορά πιο εύκολα. Αντί να επιτεθούν, τότε οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καταστήσουν αμέσως τη μαύρη αγορά ελεύθερη.
Μην κατάσχετε τα λεφτά του κόσμου
Η Σοβιετική Ένωση πάσχει από το πρόβλημα της «υπερπροσφοράς ρουβλιού», δηλαδή πάρα πολλά ρούβλια που κυνηγούν πολύ λίγα αγαθά. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η «υπερπροσφορά» είναι το αποτέλεσμα του συνολικού καθορισμού των τιμών, με το οποίο η κυβέρνηση έχει θέσει τιμές πολύ κάτω από τα επίπεδα εκκαθάρισης της αγοράς. Με την πάροδο των ετών, η σοβιετική κυβέρνηση γρήγορα εκτυπώνει νέα χρήματα για τη χρηματοδότηση των δαπανών της, και αυτή η αυξημένη προσφορά χρήματος, σε συνδυασμό με μια συνεχώς συρρίκνωση της προσφοράς αγαθών που προκύπτει από την αποδιοργάνωση του σοσιαλιστικού σχεδιασμού, δημιούργησε σοβαρή έλλειψη και υπερβολική προσφορά χρημάτων για τα διαθέσιμα αγαθά.
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι ελλείψεις θα αντιμετωπίζονταν και η υπερπροσφορά θα εξαλειφόταν, εάν οι τιμές ήταν ελεύθερες να αλλάζουν. Αλλά η κυβέρνηση φοβάται την οργή των δυσαρεστημένων καταναλωτών. Ίσως, όμως, δεν αποτελεί λύση το να γίνει ό,τι έκανε ο Γκορμπατσόφ, δηλαδή να ακολουθήσει την κοινότυπη λύση του Βραζιλιανού προέδρου της «ελεύθερης αγοράς» Collor de Mello, ο οποίος την άνοιξη του 1990, σε μια προσπάθεια να αντιστρέψει τον υπερπληθωρισμό, αυθαίρετα πάγωσε το ογδόντα τοις εκατό όλων των τραπεζικών λογαριασμών. Ο Γκορμπατσόφ έκανε κάτι χειρότερο ξαφνικά κάνοντας άχρηστα όλα τα μεγάλα χαρτονομίσματα ρουβλιού, επιτρέποντας μόνο έναν μικρό αριθμό να ανταλλάσσεται για μικρότερες υποδιαιρέσει. Αυτό δεν μπορεί να εξαλείψει τον πληθωρισμό. Στην καλύτερη περίπτωση, η θεραπεία είναι πολύ χειρότερη από την ασθένεια.
Πρώτον, σε αυτή την υποτιθέμενη επίθεση στους μαυραγορίτες, υπήρξε μάλλον η ήταν η αποταμίευση του μέσου Σοβιέτ που καταστράφηκε, αφού οι μαυραγορίτες ήταν αρκετά έξυπνοι για να έχουν ήδη μετακινηθεί σε πολύτιμα μέταλλα και ξένο νόμισμα. Αλλά ακόμα πιο σημαντικό: με την ενέργεια αυτή, η κυβέρνηση παραδίδει το δεύτερο χτύπημα στον μέσον πολίτη και στην οικονομία. Το πρώτο χτύπημα ήταν η κυβέρνηση να διογκώσει την προσφορά χρήματος, έτσι ώστε να συμμετάσχει στις συνήθεις, σπάταλες δαπάνες της. Στη συνέχεια, μετά την εξάντληση των χρημάτων και την άνοδο των τιμών – είτε με ελεύθερο είτε με καταπιεσμένο τρόπο – η κυβέρνηση, σε επίδειξη σοφίας, αρχίζει να ωρύεται για τη φρίκη του πληθωρισμού, κατηγορεί τους μαυραγορίτες, τους άπληστους καταναλωτές, τους πλούσιους ή οτιδήποτε άλλο , και προχωρά στο δεύτερο τερατώδες χτύπημα της κατάσχεσης των χρημάτων πολύ καιρό μετά την είσοδό τους σε ιδιωτική ιδιοκτησία. Ακόμα και αν η διαδικασία αυτή αποκαλείται «ελεύθερη αγορά», παραμένει κατασχετική, άδικη, κρατιστική και διπλή δέσμη σιωπηρών φόρων και επιβαρύνσεων στην οικονομία.
Μην αυξάνετε τους φόρους
Δυστυχώς, ένα από τα «μαθήματα» που πολλοί ανατολικοευρωπαίοι έχουν απορροφήσει από τους δυτικούς οικονομολόγους είναι η φερόμενη αναγκαιότητα να αυξηθούν απότομα οι φόροι και να γίνουν προοδευτικοί. Οι φόροι είναι παρασιτικοί και κρατιστικοί. Καταστρέφουν την προσπάθεια, τις αποταμιεύσεις και την παραγωγή. Οι φόροι εισβάλλουν και προσβάλλουν τα δικαιώματα της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Όσο υψηλότεροι είναι οι φόροι, τόσο περισσότερο η οικονομία γίνεται σοσιαλιστική. Όσο χαμηλότεροι είναι, τόσο πιο κοντά η οικονομία προσεγγίζει την πραγματική ελευθερία και τη γνήσια ιδιωτικοποίηση, που σημαίνει ένα σύστημα πλήρων δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Η προσπάθεια Mazowiecki για την επίτευξη ιδιωτικοποίησης και ελεύθερων αγορών στην Πολωνία παρεμποδίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την επιβολή πολύ υψηλότερων και προοδευτικών φόρων.
Ως μέρος της στροφής προς την ελευθερία και την αποκρατικοποίηση, τότε, οι φόροι πρέπει να μειωθούν δραστικά, όχι να αυξηθούν.
Η ιδιοκτησία εταιριών από το κράτος δεν συνιστά ιδιωτικοποίηση
Οφείλω στον Δρ. Yuri Maltsev την πληροφορία ότι το πολύ φημισμένο σχέδιο Shatalin για τη Σοβιετική Ένωση, το οποίο έπρεπε να προκαλέσει ιδιωτικοποιήσεις και ελεύθερες αγορές σε 500 ημέρες, δεν ήταν πραγματικά ιδιωτικοποίηση. Προφανώς, οι υφιστάμενες κυβερνητικές επιχειρήσεις σε κάθε κλάδο, αντί να ιδιωτικοποιηθούν – δηλαδή, να ανήκουν σε ιδιώτες – θα ανήκουν (ή ανήκουν κατά 80%) σε άλλες επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου. Αυτό θα σήμαινε ότι οι γιγάντιες μονοπωλιακές κρατικές επιχειρήσεις θα εξακολουθούσαν να είναι κρατικές μονοπωλιακές επιχειρήσεις και θα ήταν αυτοσυντηρούμενες ολιγαρχίες και όχι πραγματικά ιδιωτικές. Η ιδιωτικοποίηση πρέπει να σημαίνει ιδιωτική ιδιοκτησία 9.
***
-
How and How not to Desocialize του Murray Rothbard
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
Σημειώσεις:
- Βλ. Murray N. Rothbard, «The Myth of Neutral Taxation,» Cato Journal 1 (Φθινόπωρο 1981): σ. 519–64.
- Μια τέταρτη πηγή εσόδων, o δανεισμός από το κοινό, εξαρτάται αυστηρά από τις άλλες τρεις πηγές.
- Βλ. Yuri N. Maltsev, «A One Day Plan for the Soviet Union,» Antithesis 2 (January/February 1991)
- Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αν μια κυβερνητική δραστηριότητα είναι κακή και όχι καλή, θα θέλαμε να ασκείται, όσο υφίσταται, όσο πιο ανεπαρκώς και όχι όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Ένας από τους πιο μισητούς οργανισμούς στην πρώιμη σύγχρονη Ευρώπη ήταν ο «φορολογικός γεωργός», ο οποίος αποκτούσε από τον βασιλιά, το δικαίωμα να εισπράττει φόρους για ορισμένο χρονικό διάστημα. Θα μπορούσαμε να αναλογιστούμε: θα θέλαμε να ιδιωτικοποιηθούν οι φόροι εισοδήματος και να συλλέγονται, από πλήρως οπλισμένους από την κρατική εξουσία, ιδιώτες όπως η IBM ή τα McDonald’s αντί της εφορίας; Ο βιομήχανος Charles F. Kettering υποτίθεται ότι προσπαθούσε να κάνει έναν φίλο στο νοσοκομείο να ευθυμήσει, ο οποίος διαμαρτυρόταν για την επιταχυνόμενη ανάπτυξη της κυβέρνησης: «Ευθύμησε Jim, να ευχαριστείς τον Θεό που δεν λαμβάνουμε τόσο κυβέρνηση σε σχέση με αυτά που πληρώνουμε».
- Ο Yuri Maltsev συνιστά την υιοθέτηση του σχεδίου αρχικής οικειοποίησης, με το σχέδιο διανομής του Vaclav Klaus να υιοθετείται σε περιπτώσεις όπου η οικειοποίηση δεν είναι εφικτή. Maltsev, «A One-Day Plan for the Soviet Union.»
- Ένα βασικό επιχείρημα για την κυβέρνηση να πωλεί τα περιουσιακά της στοιχεία είναι ότι αυτή η διαδικασία θα έχει το αντιπληθωριστικό αποτέλεσμα της να απορροφήσει το πλεονάζον ρούβλι. Το λανθασμένο σφάλμα στο επιχείρημα αυτό είναι ότι, αν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν προτείνουν μια μαζική δημόσια πυρκαγιά των ρούβιων, το πλεόνασμα δεν θα μειωθεί καθόλου. Η κυβέρνηση θα δαπανήσει τα ρούβλια και θα παραμείνουν στην κυκλοφορία.
- Στην Ουγγαρία, το Κόμμα Μικροϊδιοκτητών δημιουργήθηκε για να τονίσει την προτεραιότητα για ιδιωτικοποίηση και επιστροφή γης στους απαλλοτριωμένους γαιοκτήμονες της Νότιας Ουγγαρίας.
- Murray N. Rothbard, «Ludwig von Mises and the Collapse of Socialism», που παραδόθηκε στην ετήσια συνάντηση της Allied Social Science Association, στην Ουάσιγκτον, το 1990, και δημοσιεύθηκε ως «The End of Socialism and the Calculation Debate Revisited,» Review of Austrian Economics, 5, no. 2 (1991): 51–76.
- Ο Maltsev γράφει: «Όμως, όταν οι Σοβιετικοί λένε ιδιωτικοποιήσεις, δεν εννοούν αυτό που εννοούμε εμείς τον όρο. Το σχέδιο [Shatalin] θα απαιτούσε το 80% του μετοχικού κεφαλαίου οποιασδήποτε επιχείρησης να ανήκει σε άλλες επιχειρήσεις στον ίδιο τομέα και όχι στο κοινό. «Για να χρησιμοποιήσω μια αναλογία των ΗΠΑ, θα ήταν σαν η General Motors να ανήκει στο 80% του μετοχικού κεφαλαίου της Ford και το αντίστροφο, και θα ήταν παράνομο να το έχει διαφορετικά». Ο Μάλτσεφ σημειώνει ότι ο Στάνισλαβ Σιατάλιν και ο πρωτότυπος συγγραφέας του σχεδίου του για τη Ρωσική Δημοκρατία, Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι, «είναι και οι δύο οικονομολόγοι των οποίων οι […] ζωές έχουν δαπανηθεί στη μαθηματικοποίηση των αυταπατών του μαρξισμού-λενινισμού. Είναι και οι δύο εδώ και καιρό κεντρικοί σχεδιαστές παραπλανημένοι από τον πλήρη σοσιαλισμό». Yuri N. Maltsev, «A 600-Day Failure?» The Free Market 8 (November 1990): 6.
