Στον ριζοσπαστικό αναρχοκαπιταλισμό, πρέπει να εκμεταλλευτούμε κάθε ευκαιρία για να μειώσουμε το κράτος, είτε πρόκειται για τη μείωση είτε την κατάργηση ενός φόρου, μιας πίστωσης προϋπολογισμού ή μιας ρυθμιστικής εξουσίας
του Απόδοση: Μιχάλης Γκουντής
Εισαγωγή
Πρόσφατα προβληματίστηκα σχετικά με τα κρίσιμα ερωτήματα που χωρίζουν τους φιλελεύθερους. Μερικά που έχουν λάβει μεγάλη προσοχή τα τελευταία χρόνια είναι: ο αναρχο-καπιταλισμός εναντίον της περιορισμένης κυβέρνησης, η απευθείας κατάργηση του κράτους εναντίον της προοδευτικής του μείωσης, τα φυσικά δικαιώματα εναντίον του ωφελιμισμού και ο πόλεμος εναντίον της ειρήνης. Αλλά έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, όσο σημαντικά και να είναι τα ερωτήματα αυτά, δεν αγγίζουν στην ουσία το ζήτημα της κρίσιμης διαχωριστικής γραμμής μεταξύ μας.
Αναρχο-καπιταλιστές που δε μισούν το κράτος
David Friedman
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, δύο από τα κορυφαία αναρχο-καπιταλιστικά έργα των τελευταίων ετών: το δικό μου «For A New Liberty» και το «Machinery of Freedom» του David Friedman. Ουσιαστικά, οι μεγάλες διαφορές μεταξύ τους είναι η δική μου στάση ως προς τα φυσικά δικαιώματα και ως προς έναν ορθολογικό κώδικα της Λιμπερταριανής νομοθεσίας, σε αντίθεση με τον αμοραλιστικό ωφελιμισμό του Friedman και την απαίτηση για μία θεωρία παιγνίων μεταξύ ιδιωτικών αστυνομικών υπηρεσιών. Αλλά η διαφορά πραγματικά είναι πολύ βαθύτερη. Εκεί στοχεύει το «For A New Liberty» (και το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου), σε ένα βαθύ και διαδεδομένο μίσος για το κράτος και για όλα τα έργα του, με βάση την πεποίθηση ότι το κράτος είναι ο εχθρός της ανθρωπότητας. Αντίθετα, είναι προφανές ότι ο David δεν μισεί το κράτος. Ότι έχει φτάσει μόνο στην πεποίθηση ότι ο αναρχισμός και οι ανταγωνιστικές ιδιωτικές αστυνομικές δυνάμεις είναι ένα καλύτερο κοινωνικό και οικονομικό σύστημα από κάθε άλλη εναλλακτική λύση. Ή, πληρέστερα, ότι ο αναρχισμός θα ήταν καλύτερος από το laissez-faire, το οποίο με τη σειρά του είναι καλύτερο από το σημερινό σύστημα.
Μέσα σε όλο το φάσμα των πολιτικών εναλλακτικών επιλογών, ο David Friedman αποφάσισε ότι ο αναρχο-καπιταλισμός είναι ανώτερος. Αλλά ανώτερος από μια υπάρχουσα πολιτική δομή που είναι επίσης πολύ καλή. Εν ολίγοις, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο David Friedman, με οποιαδήποτε έννοια, μισεί το υπάρχον αμερικανικό κράτος ή το κράτος γενικότερα, ότι το μισεί με όλο του το είναι ως μια αρπακτική συμμορία ληστών, δουλοκτητών και δολοφόνων. Όχι, υπάρχει απλώς η ψυχρή πεποίθηση ότι ο αναρχισμός θα είναι ο καλύτερος από όλα τα πιθανά συστήματα, αλλά ότι η σημερινή μας κατάσταση είναι αρκετά μακριά αυτή του την επιθυμία. Γιατί δεν έχει σημασία για τον Friedman το ότι το κράτος – οποιοδήποτε κράτος – είναι μια αρπακτική συμμορία εγκληματιών.
Eric Mack
Η ίδια εντύπωση βγαίνει από το γράψιμο του πολιτικού φιλόσοφου Eric Mack. Ο Mack είναι ένας αναρχο-καπιταλιστής που πιστεύει στα ατομικά δικαιώματα. Aλλά δεν υπάρχει υπόνοια στα συγγράμματά του για κάποιο μίσος για το κράτος ή, κατά μείζονα λόγο, υπόνοια ότι το Κράτος είναι ένας εχθρός που λεηλατεί και διαπράττει κτηνωδίες.
Ριζοσπαστισμός και συντηρητισμός
Ίσως η λέξη που ορίζει καλύτερα τη διάκριση μας είναι ο «ριζοσπαστισμός». Ριζοσπαστισμός με την έννοια της ύπαρξης συνολικά, ριζικής αντιπαράθεσης στο υφιστάμενο πολιτικό σύστημα και στο ίδιο το κράτος. Ριζοσπαστισμός με την έννοια της ολοκληρωμένης διανοητικής αντιπολίτευσης στο κράτος με έντονο μίσος στο διαδεδομένο και οργανωμένο σύστημα εγκληματικότητας και αδικίας. Ριζοσπαστισμός με την έννοια της βαθιάς δέσμευσης στο πνεύμα της ελευθερίας και του αντικρατισμού που ενσωματώνει τη λογική και το συναίσθημα, την καρδιά και την ψυχή.
Επιπλέον, σε αντίθεση με αυτό που πιστεύεται σήμερα, δεν χρειάζεται να είναι κάποιος αναρχικός για να είναι ριζοσπαστικός, όπως το εννοούμε, ακριβώς όπως μπορείτε να είστε αναρχικός χωρίς την ριζοσπαστική σπίθα. Δεν μπορώ να σκεφτώ κάποιον ελαχισταρχιστή σήμερα, ο οποίος να είναι ριζοσπαστικός. Ένα πραγματικά εκπληκτικό φαινόμενο, αν θυμηθούμε τους κλασσικούς φιλελεύθερους προγόνους μας που ήταν πραγματικά ριζοσπαστικοί, που μισούσαν το κρατισμό και τα κράτη της εποχής τους με ένα απαράμιλλο πάθος: οι Levellers, ο Patrick Henry, ο Tom Paine, ο Joseph Priestley, οι Τζακσονιανοί, ο Richard Cobden, και άλλοι, μια πραγματική απαρίθμηση των μεγάλων ανδρών του παρελθόντος.
Το ριζοσπαστικό μίσος του Tom Paine για το κράτος και το κρατισμό ήταν και είναι πολύ σημαντικότερο για την μάχη υπέρ της ελευθερίας από το γεγονός ότι ποτέ δεν πέρασε το χάσμα μεταξύ laissez-faire και αναρχισμού.
Ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός αναγκαίος και σήμερα
Και πιο κοντά στις μέρες μας, οι πρώιμες επιρροές μου, όπως ο Albert Jay Nock, ο H.L. Mencken και ο Frank Chodorov ήταν εξαιρετικά ριζοσπαστικοί. Το μίσος του «Εχθρός μας, το Κράτος» (τίτλος του Nock) και όλα τα έργα του έλαμψαν μέσα από όλα τα γραπτά τους σαν άστρο. Τι κι αν δεν έφτασαν καθόλου μέχρι τον ακραιφνή αναρχισμό; Πολύ καλύτερα ένας Albert Nock από εκατό αναρχο-καπιταλιστές που είναι βολεμένοι με το υπάρχον status quo.
Πού είναι οι Paine και οι Cobden και οι Nock του σήμερα; Γιατί είναι σχεδόν όλοι οι ελαχισταρχιστές, τροφαντοί συντηρητικοί και πατριώτες; Αν το αντίθετο του «ριζοσπαστισμού» είναι ο «συντηρητισμός», πού είναι οι ριζοσπαστικοί μας λαϊκιστές; Αν οι ελαχισταρχιστές μας ήταν πραγματικά ριζοσπαστικοί, δεν θα υπήρχε ουσιαστικά διαχωρισμός μεταξύ μας. Αυτό που διαιρεί τώρα το κίνημα, ο αληθινός διαχωρισμός, δεν είναι ο αναρχικός εναντίον μιναρχικού, αλλά ο ριζοσπαστικός εναντίον συντηρητικού. Κύριοι, δώστε μας ριζοσπάστες, είτε είναι αναρχικοί είτε όχι.
Για να διεξάγουμε περαιτέρω την ανάλυση μας, οι ριζοσπαστικοί αντικρατιστές είναι εξαιρετικά πολύτιμοι ακόμη κι αν δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν σίγουρα Λιμπερταριανοί με οποιαδήποτε γενική έννοια. Έτσι, πολλοί άνθρωποι θαυμάζουν το έργο των αρθρογράφων Mike Royko και Nick von Hoffman επειδή θεωρούν αυτούς τους άνδρες φιλελεύθερους συμπατριώτες και συμπολίτες. Αληθώς φυσικά, αλλά αυτό δεν μας δείχνει ότι αντιλαμβάνονται την πραγματική σημασία τους. Γιατί, όλα τα συγγράμματα του Royko και του von Hoffman, όσο αναμφισβήτητα ατελή είναι, περιέχουν ένα παντοδύναμο μίσος για το κράτος, για όλους τους πολιτικούς, τους γραφειοκράτες και τους πελάτες τους που, με τον πραγματικό ριζοσπαστισμό τους, είναι πολύ πιο ειλικρινείς στο ενυπάρχον πνεύμα ελευθερίας από κάποιον που θα ακολουθήσει με ψυχραιμία τον κάθε συλλογισμό και κάθε λήμμα περιγράφοντας το «ιδανικό μοντέλο» ιδιωτικών ανταγωνιστικών δικαστηρίων.
Σταδιακή κατάργηση του κράτος ή απευθείας;
Λαμβάνοντας την έννοια του ριζοσπαστισμού εναντίον του συντηρητισμού υπό τη νέα μας έννοια, ας αναλύσουμε την τώρα περίφημη συζήτηση της «ολοκληρωτικής κατάργησης» του κράτους έναντι της «βαθμιαίας». Το τελευταίο χτύπημα έρχεται στο τεύχος Αυγούστου του Reason (ένα περιοδικό που κάθε του γραμμή ζέχνει «συντηρητισμό»), στο οποίο ο συντάκτης Bob Poole ρωτά τον Milton Friedman την άποψή επί του θέματος. Ο Friedman έχει την ευκαιρία να καταγγείλει τη «διανοητική δειλία» της αποτυχίας να εκθέσει «εφικτές» μεθόδους για να πάμε «από εδώ ως εκεί». Ο Poole και ο Friedman έχουν μεταξύ τους καταφέρει να ξεδιπλώσουν τα αληθινά ζητήματα. Δεν υπάρχει ούτε ένας υπέρ της κατάργησης του κράτους που δεν θα εφάρμοζε μια εφικτή μέθοδο, ή θα εκμεταλλευόταν ένα σταδιακό πλεονέκτημα, εάν είχε την ευκαιρία.
Η διαφορά είναι ότι ο καταργητής πάντα κρατά ψηλά το πανό του τελικού του στόχου, ποτέ δεν κρύβει τις βασικές του αρχές και επιθυμεί να φτάσει στο στόχο του όσο το δυνατόν πιο ανθρώπινα. Ως εκ τούτου, ενώ ο καταργητής θα δεχτεί ένα σταδιακό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αν αυτό είναι το μόνο που μπορεί να επιτύχει, το δέχεται πάντοτε με περιφρόνηση, ως απλώς ένα πρώτο βήμα προς έναν στόχο ο οποίος διατηρείται πάντα φανερά σαφής. Ο καταργητής είναι ένας χειριστής, ο οποίος θα πλήγιαζε τον αντίχειρά του πιέζοντας ένα κουμπί που θα καταργούσε αμέσως το Κράτος, αν υπήρχε ένα τέτοιο κουμπί. Αλλά ο καταργητής γνωρίζει επίσης ότι, δυστυχώς, ένα τέτοιο κουμπί δεν υπάρχει και ότι θα αρκεστεί σε ότι υπάρχει – προτιμώντας πάντοτε ολόκληρη την πίτα, εάν μπορεί να το επιτύχει.
Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι πολλά από τα πιο διάσημα «σταδιακά» προγράμματα του Milton Friedman, όπως το σχέδιο κουπονιών, ο αρνητικός φόρος εισοδήματος, ο φόρος παρακράτησης, τα χρήματα fiat – είναι σταδιακά (ή ακόμα και όχι σταδιακά) βήματα προς λάθος κατεύθυνση, μακριά από την ελευθερία, και ως εκ τούτου εξηγείται η μαχητικότητα πολλών λιμπερταριανών αντιρρήσεων ενάντια σε αυτά τα συστήματα.
Το μίσος για το κράτος: Η κινητήρια δύναμη των Λιμπερταριανών
Η ιδεολογική ορμή προέρχεται από το βαθύ και διαρκές μίσος του καταργητή για το κράτος και τον τεράστιο κινητήρα του εγκλήματος και της καταπίεσης. Με μια τέτοια ολοκληρωμένη κοσμοθεωρία, ο ριζοσπαστικός Λιμπερταριανός δεν θα μπορούσε ποτέ να ονειρευτεί να αντιμετωπίσει είτε ένα μαγικό κουμπί είτε οποιοδήποτε πραγματικό πρόβλημα με κάποιο άγονο υπολογισμό κόστους-οφέλους. Ξέρει ότι το κράτος πρέπει να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο και γρηγορότερα. Τέλος.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο ριζοσπαστικός Λιμπερταριανός δεν είναι μόνο ένας καταργητής, αλλά επίσης κάποιος που αρνείται να σκεφτεί με τέτοιους όρους όπως ένα τετραετές σχέδιο για μια κάποια σταθερή και μετρημένη διαδικασία για τη μείωση του κράτους. Ο ριζοσπάστης – αν είναι αναρχικός ή laissez-faire – δεν μπορεί να σκεφτεί με όρους όπως π.χ. «Ωραία, το πρώτο έτος θα μειώσουμε το φόρο εισοδήματος κατά 2%, θα καταργήσουμε την επιτροπή ανταγωνισμού και θα μειώσουμε τον κατώτατο μισθό. Το δεύτερο έτος θα καταργήσουμε τον κατώτατο μισθό, θα μειώσουμε τον φόρο εισοδήματος κατά 2% και θα μειώσουμε τις πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας κατά 3% κλπ.». Ο ριζοσπάστης δεν μπορεί να σκεφτεί με τέτοιους όρους, επειδή θεωρεί το κράτος ως τον θανάσιμο μας εχθρό, ο οποίος πρέπει καταπολεμάται όπου και όποτε μπορούμε.
Κλείνοντας
Στον ριζοσπαστικό Λιμπερταριανισμό, πρέπει να εκμεταλλευτούμε κάθε ευκαιρία για να μειώσουμε το κράτος, είτε πρόκειται για τη μείωση είτε την κατάργηση ενός φόρου, μιας πίστωσης προϋπολογισμού ή μιας ρυθμιστικής εξουσίας. Και ο ριζοσπαστικός Λιμπερταριανισμός είναι ακόρεστος προς αυτόν τον σκοπό, έως ότου καταργηθεί το κράτος, ή – για τους ελαχισταρχιστές – μειωθεί σε ένα μικροσκοπικό, laissez-faire ρόλο.
Πολλοί άνθρωποι αναρωτήθηκαν: Γιατί πρέπει να υπάρξουν σημαντικές πολιτικές διαμάχες μεταξύ των αναρχο-καπιταλιστών και των ελαχισταρχιστών τώρα; Σε αυτόν τον κόσμο κρατισμού, όπου υπάρχει τόση κοινή βάση, γιατί οι δύο ομάδες δεν μπορούν να εργαστούν σε πλήρη αρμονία μέχρι να φτάσουμε σε έναν κόσμο πιο ελεύθερο, μετά από τον οποίο μπορούμε να εκτονωθούμε στις διαφωνίες μας; Γιατί να διαφωνούμε σχετικά με τα δικαστήρια, κλπ. τώρα; Η απάντηση σε αυτή την εξαιρετική ερώτηση είναι ότι θα μπορούσαμε και θα πορευόμασταν χέρι-χέρι με αυτόν τον τρόπο, αν οι ελαχισταρχιστές ήταν ριζοσπάστες, όπως ήταν από τη γέννηση του κλασικού φιλελευθερισμού μέχρι τη δεκαετία του 1940. Δώστε μας πίσω τους ριζοσπάστες αντικρατιστές, και η αρμονία θα μπορούσε πράγματι να βασιλεύσει θριαμβευτικά μέσα στο κίνημα.
***
Αρχικό κείμενο: Do You Hate the State?
