οι Αυστριακοί βλέπουν μια συγκεκριμένη σύνδεση μεταξύ νομισματικών φαινομένων και πραγματικών φαινομένων, ενός δεσμού που δεν είναι ούτε απόλυτος, όπως ισχυρίζονται οι μονεταριστές, ούτε εντελώς ανύπαρκτος, όπως ισχυρίζονται οι Κεϋνσιανοί
του Jesús Huerta de Soto
Απόδοση: Μιχάλης Γκουντής και Ευθύμης Μαραμής
Εισαγωγή
Από την άποψη της ανάλυσης μας, είναι σαφές ότι υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες ομοιότητες από τις πιθανές διαφορές μεταξύ των μονεταριστών και των Κεϋνσιανών. Ο ίδιος ο Μίλτον Φρίντμαν έχει αναγνωρίσει: «Όλοι χρησιμοποιούμε την κεϋνσιανή γλώσσα και μεθοδολογία. Κανένας από εμάς δεν δέχεται πλέον τα αρχικά κεϋνσιανικά συμπεράσματα». Ο Peter F. Drucker, από την πλευρά του, δηλώνει ότι ο Μίλτον Φρίντμαν είναι ουσιαστικά και επιστημολογικά ένας Κεϋνσιανός:
«Τα οικονομικά του είναι καθαρή μακροοικονομία, με την εθνική κυβέρνηση ως τη μόνη μονάδα, τη μία δυναμική ισχύ, που ελέγχει την οικονομία μέσω της προσφοράς χρήματος. Τα οικονομικά του Φρίντμαν είναι απόλυτα εστιασμένα στη ζήτηση. Τα χρήματα και η πίστωση είναι η διάχυτη, και μάλιστα η μόνη, οικονομική πραγματικότητα. Το ότι Φρίντμαν θεωρεί την προσφορά χρήματος ως την αρχή και τα επιτόκια ως παράγωγο, δεν είναι κάτι περισσότερο από ελαφρά στιλπνότητα στις κεϋνσιανές γραφές».
Επιπλέον, ακόμη και πριν από την εμφάνιση της Γενικής Θεωρίας του Keynes, οι κύριοι μονεταριστές θεωρητικοί της Σχολής του Σικάγου είχαν ήδη συνταγογραφήσει τα τυπικά κεϋνσιανά πλάνα για την ύφεση και μάχονταν υπέρ των μεγάλων ελλειμματικών δαπανών.
Ο Πίνακας VII-1 [βλέπε το γράφημα σε μορφή PDF] ανακεφαλαιώνει τις διαφορές μεταξύ της αυστριακής προοπτικής και των μεγάλων μακροοικονομικών σχολών. Ο πίνακας περιέχει δώδεκα συγκρίσεις που αποκαλύπτουν τις ριζικές διαφορές μεταξύ των δύο προσεγγίσεων.
Ο Πίνακας VII-1 ομαδοποιεί τους μονεταριστές και τους Κεϋνσιανούς, επειδή οι ομοιότητες τους ξεπερνούν κατά πολύ τις διαφορές τους. Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ορισμένες σημαντικές διαφορές χωρίζουν αυτές τις σχολές. Πράγματι, αν και οι δύο στερούνται θεωρίας κεφαλαίου και εφαρμόζουν την ίδια «μακροοικονομική» μεθοδολογία στην οικονομία, οι μονεταριστές επικεντρώνονται μακροπρόθεσμα και βλέπουν μια άμεση, ευθεία και αποτελεσματική σύνδεση μεταξύ χρημάτων και πραγματικών γεγονότων. Αντίθετα, οι Κεϋνσιανοί βασίζουν την ανάλυσή τους βραχυπρόθεσμα και είναι πολύ επιφυλακτικοί σχετικά με μια πιθανή σχέση μεταξύ χρημάτων και πραγματικών γεγονότων, θα επιτευχθεί και θα διατηρηθεί ένας δεσμός ικανός να εξασφαλίσει με κάποιο τρόπο την ισορροπία.
Συγκριτικά, η αυστριακή ανάλυση που παρουσιάστηκε εδώ και η περίπλοκη θεωρία του κεφαλαίου, στην οποία στηρίζεται, υποδηλώνουν ένα υγιές μεσαίο έδαφος μεταξύ των μονεταριστικών και των κεϋνσιανών άκρων. Στην πραγματικότητα για τους Αυστριακούς, οι νομισματικές επιθέσεις (πιστωτική επέκταση) αντιπροσωπεύουν την ενδογενή τάση του συστήματος να απομακρύνεται από την «ισορροπία» προς μια μη βιώσιμη πορεία. Με άλλα λόγια εξηγούν γιατί η δομή της προσφοράς κεφαλαίου τείνει να είναι ασυμβίβαστη με τη ζήτηση των καταναλωτών για καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες (και έτσι ο νόμος του Say αποτυγχάνει προσωρινά να ισχύει).
Ωστόσο, ορισμένες αμείλικτες, μικροοικονομικές δυνάμεις, που οδηγούνται από την επιχειρηματικότητα, την επιθυμία για κέρδος και τις διακυμάνσεις των σχετικών τιμών, τείνουν να αντιστρέψουν τις διαταρακτικές επιδράσεις των επεκτατικών διαδικασιών και να επιστρέψουν τον συντονισμό στην οικονομία. Επομένως, οι Αυστριακοί βλέπουν μια συγκεκριμένη σύνδεση – μια χαλαρή σύνδεση, για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία του Hayek – μεταξύ νομισματικών φαινομένων και πραγματικών φαινομένων, ενός δεσμού που δεν είναι ούτε απόλυτος, όπως ισχυρίζονται οι μονεταριστές, ούτε εντελώς ανύπαρκτος, όπως ισχυρίζονται οι Κεϋνσιανοί.
Οι Αυστριακοί για το χρήμα
Εν ολίγοις, οι Αυστριακοί πιστεύουν ότι τα χρήματα δεν είναι ποτέ ουδέτερα (ούτε βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα) και τα ιδρύματα που ασχολούνται με αυτό (ιδίως οι τράπεζες) πρέπει να βασίζονται σε καθολικές νομικές αρχές που εμποδίζουν την «πλαστογράφηση» των σχετικών τιμών εξαιτίας αυστηρά χρηματικών παραγόντων. Τέτοιες πλαστογραφίες οδηγούν στη γενικευμένη κακή επένδυση πόρων και, αναπόφευκτα, σε κρίση και ύφεση. Έτσι, οι αυστριακοί θεωρητικοί θεωρούν τα ακόλουθα ως τις τρεις βασικές αρχές της μακροοικονομικής πολιτικής, κατά σειρά σπουδαιότητας:
-
Η ποσότητα χρήματος πρέπει να παραμείνει όσο το δυνατόν πιο σταθερή (δηλαδή, όπως σε έναν κανόνα καθαρού χρυσού) και η πιστωτική επέκταση πρέπει να αποφεύγεται ιδιαίτερα. Αυτοί οι στόχοι απαιτούν επιστροφή στις παραδοσιακές νομικές αρχές που διέπουν τη σύμβαση νομισματικής τραπεζικής κατάθεσης και στην καθιέρωση αποθεματικού 100 τοις εκατό στις τράπεζες
-
Πρέπει να γίνει κάθε προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι οι σχετικές τιμές των διαφόρων αγαθών, υπηρεσιών, πόρων και συντελεστών παραγωγής παραμένουν ευέλικτες. Γενικά, όσο μεγαλύτερη είναι η πιστωτική και νομισματική επέκταση, όσο πιο δύσκαμπτες είναι οι σχετικές τιμές, τόσο περισσότεροι άνθρωποι δεν θα αναγνωρίσουν το πραγματικό κόστος της έλλειψης ευελιξίας και τόσο πιο διαστρεβλωμένες θα γίνουν οι συνήθειες των οικονομικών δρώντων. Οι δρώντες θα καταλήξουν τελικά να δεχτούν την λανθασμένη ιδέα ότι οι ζωτικές προσαρμογές μπορούν και πρέπει πάντα να λαμβάνουν τη μορφή αύξησης της ποσότητας χρήματος σε κυκλοφορία. Σε κάθε περίπτωση, όπως ήδη υποστηρίξαμε, η έμμεση αιτία των οικονομικών δυσλειτουργιών είναι η πιστωτική επέκταση, η οποία προκαλεί μια γενικευμένη κακή επένδυση πόρων, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί ανεργία. Όσο πιο άκαμπτες είναι οι αγορές, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανεργία.
-
Όταν οι οικονομικοί φορείς συνάπτουν μακροπρόθεσμες συμβάσεις που διαπραγματεύονται σε νομισματικές μονάδες, πρέπει να είναι σε θέση να προβλέπουν επαρκώς τις μεταβολές της αγοραστικής δύναμης του χρήματος. Αυτή η τελευταία απαίτηση φαίνεται πιο εύκολη να ικανοποιηθεί, τόσο όταν η αγοραστική δύναμη της νομισματικής μονάδας μειώνεται συνεχώς, όπως συνέβη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όσο και όταν αυξάνεται σταδιακά και προβλέψιμα, όπως θα συνέβαινε μετά την υιοθέτηση μιας πολιτικής διατήρησης σταθερής της ποσότητας των χρημάτων σε κυκλοφορία. Στην πραγματικότητα, η συνθήκη είναι ακόμα πιο πιθανό να τηρηθεί στη δεύτερη περίπτωση.
***
- Απόσπασμα από το βιβλίο του de Soto, Bank Credit, and Economic Cycles. Για πλήρεις επεξηγηματικές σημειώσεις, ανατρέξτε στην ηλεκτρονική έκδοση, αρχής γενομένης από τη σελίδα 576.
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
Διαβάστε περισσότερα:
- Βασικά Οικονομικά: Ο χρυσός δεν κάνει χειρότερους τους επιχειρηματικούς κύκλους
- Οι πλάνες του Κέηνς σχετικά με τους επιχειρηματικούς κύκλους
- Ερμηνεύοντας τις οικονομικές κρίσεις: Αυστριακή θεωρία των Επιχειρηματικών Κύκλων
- Βασικά Οικονομικά: Η ακάλυπτη πίστωση ως αιτία των επιχειρηματικών κύκλων
- Ο μύθος της ανεπαρκούς ζήτησης
- Είναι χρήσιμη η έννοια της «ελαστικότητας» ζήτησης και προσφοράς;
- Παραγωγή πλούτου: Συνοψίζοντας το magnum opus του Murray N. Rothbard
