Ο σκοπός της οικονομικής επιστήμης δεν είναι να επιλύσει όλα τα κοινωνικά προβλήματα, ούτε διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία γι’ αυτό. Αυτό που μπορούν να κάνουν τα οικονομικά είναι να εξηγήσουν πώς οι επιχειρηματίες και οι καταναλωτές, μέσω της αλληλεπίδρασης τους στην αγορά, επιλύουν ορισμένα από αυτά τα θέματα μόνοι τους
Economics Doesn’t ‘Measure’ or ‘Predict’, It Explains (δημοσιευμένο αρχικά στη σελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises)
της Carmen Elena Dorobăț
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής
Εισαγωγή
Ένα άρθρο στον Economist σχετικά με τα μειονεκτήματα του επαγγέλματος των οικονομικών, αντιμετωπίζει το δύσκολο ζήτημα των ορίων της οικονομικής επιστήμης. Επισημαίνει δύο ελαττώματα στη σύγχρονη μελέτη των τιμών και των ανταλλαγών: πρώτον, η ιδέα ότι «οι τιμές είναι ό, τι πρέπει να γνωρίζουμε» για την οικονομία και την οικονομική ευημερία. Δεύτερον, το ζήτημα ότι «σήμερα οι οικονομολόγοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα πράγματα που δεν μπορούν να μετρηθούν εύκολα σαν να έχουν λιγότερη σημασία».
Ως συνήθως, δεν έχει σημασία το τι λέει ο Economist για αυτά τα θέματα, αλλά το γιατί τα λέει. Κατά μία έννοια, οι τιμές είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την οικονομία. Όπως εξηγεί ο Joseph Salerno (1990, σελ. 52-3) , μέσω της ανταλλαγής στην αγορά και του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρηματιών
«[…] δημιουργείται η νομισματική διάρθρωση της αγοράς, ένα αυθεντικά κοινωνικό φαινόμενο κατά το οποίο αποδίδεται ένας κοινωνικά εξέχων αριθμός σε κάθε μονάδα ανταλλάξιμων αγαθών και υπηρεσιών και έχει τις ρίζες της στον νου κάθε μέλους της κοινωνίας, αλλά πρέπει πάντα να υπερβαίνει τη συμβολή του μεμονωμένου ανθρώπινου νου».
Το σύστημα των τιμών και η κατανομή της εργασίας στην αγορά, είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, η οικονομική σφαίρα της ανθρώπινης κοινωνίας.
Το καθήκον του οικονομολόγου
Ως οικονομολόγοι, το καθήκον μας είναι να εξηγήσουμε τους οικονομικούς νόμους που οδηγούν στις υπάρχουσες τιμές στην αγορά. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει λόγος να είμαστε δυσαρεστημένοι με τις τιμές που παρατηρούμε. Οι οικονομολόγοι δεν μπορούν και δεν πρέπει, στο πλαίσιο της οικονομικής επιστήμης, να διατυπώνουν θεωρίες για σχέσεις μεταξύ εισοδήματος και ευτυχίας, ούτε να χρησιμοποιούν ανάλογες ασταθείς βάσεις ως δικαιολόγηση κυβερνητικών πολιτικών και παρεμβάσεων στις τιμές.
Για παράδειγμα, μια δήλωση όπως: «καθώς αυξάνεται η ανισότητα, ο μηχανισμός των τιμών μπορεί να επιτελέσει χειρότερα την κατανομή των πόρων» υποδηλώνει μια ακατόρθωτη γνώση «καλύτερης» κατανομής των πόρων από αυτή που προκύπτει από την εθελοντική ανταλλαγή στην αγορά. Αυτό καταδεικνύει την αλαζονεία των οικονομολόγων, που βλέπουν τον κόσμο ως άσκοπα ελαττωματικό και θέλουν να τον διαμορφώσουν σύμφωνα με τις δικές τους υποκειμενικές αξίες. Αντ’ αυτού, οι οικονομολόγοι πρέπει να είναι περιεκτικοί εξηγώντας αυτόν τον κόσμο.
Η μανία για πραγματοποίηση προβλέψεων των σύγχρονων οικονομολόγων
Αλλά οι mainstream οικονομολόγοι, είναι επίσης ένοχοι παράβλεψης ουσιωδών πτυχών της ανθρώπινης δράσης, παρασυρμένοι στην αναζήτηση της μαθηματικής τελειότητας στα μοντέλα τους. Καθώς χρησιμοποιούν αυτά τα μοντέλα για να προβλέψουν και να αναμορφώσουν την οικονομία, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν «απρόβλεπτα» πράγματα. Αντιμετωπίζουν αναρίθμητες μεταβλητές – όπως ο χρόνος, οι ηθικές αξίες και τα μη χρηματικά κίνητρα – σαν να έχουν λιγότερη σημασία, στην πραγματικότητα, σαν να είναι ανύπαρκτες, εξαλείφοντας τες εντελώς από τα εξιδανικευμένα μοντέλα τους .
Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η λύση είναι να εισαχθεί η ψυχολογία, για παράδειγμα, στα οικονομικά. Η απλή εξήγηση του κόσμου γύρω μας ως προς την ανθρώπινη δράση και τις αιτιώδεις σχέσεις, όπως διδάσκει ο von Mises, είναι επαρκώς διαφωτιστική από μόνη της και οι ποσοτικές προβλέψεις δεν είναι απαραίτητες για την επιστήμη των οικονομικών.
-
Δείτε σχετικά: Πραξεολογία και Ψυχολογία
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι υποκειμενικές εκτιμήσεις των ανθρώπων, οι οποίες συμπεριλαμβάνονται στις οικονομικές επιλογές τους και επομένως στις τιμές, διαμορφώνονται τόσο από νομισματικές όσο και από μη νομισματικές εκτιμήσεις. Όπως εξήγησε ο von Mises:
«Η τιμή, η αρετή, η δόξα και ομοίως η σφριγηλότητα, η υγεία και η ίδια η ζωή παίζουν ρόλο στη δράση τόσο ως μέσα όσο και ως στόχοι, αλλά δεν εισχωρούν σε οικονομικούς υπολογισμούς. […] Οι αξίες που δεν αντανακλώνται σε καμία νομισματική ανταλλακτική συναλλαγή, αντίθετα, από αυτό ακριβώς το γεγονός ανυψώνονται σε μια συγκεκριμένη θέση που καθιστά την απόφαση μάλλον ευκολότερη. Δεν δικαιολογείται λοιπόν η ένσταση ότι οι υπολογισμοί στην αγορά δεν αντιλαμβάνονται πράγματα τα οποία δεν είναι εμπορεύσιμα. Οι ηθικές και οι αισθητικές αξίες δεν υφίστανται βλάβη λόγω αυτού του γεγονότος».
Ο σκοπός της οικονομικής επιστήμης δεν είναι να επιλύσει όλα τα κοινωνικά προβλήματα, ούτε διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία γι’ αυτό. Αυτό που μπορούν να κάνουν τα οικονομικά είναι να εξηγήσουν πώς οι επιχειρηματίες και οι καταναλωτές, μέσω της αλληλεπίδρασης τους στην αγορά, επιλύουν ορισμένα από αυτά τα θέματα μόνοι τους.
***
Βρίσκετε ενδιαφέροντα τα άρθρα στην «Ελεύθερη Αγορά»; Εκτιμάτε την προσπάθεια μας; Κάντε τώρα μια δωρεά 5 ευρώ και ενισχύστε μας.
- Τα εμπειρικά δεδομένα δεν μιλούν από μόνα τους
- Μπορεί το κράτος να «συμμετροποιήσει» την πληροφορία στην αγορά;
- Αυστριακή Σχολή: Εισαγωγή στην Πραξεολογία – Βασικές αρχές
- Εισαγωγή στην Αυστριακή σχολή οικονομικής σκέψης
- Γνώση, προσδοκίες και συντονισμός των αγορών
- Von Mises: Πόσο θετικισμό «σηκώνουν» οι κοινωνικές επιστήμες;
