Η ηθική, σύμφωνα με τον Hayek, είναι μια σειρά από σιωπηρούς κανόνες δεοντολογίας που έχουν αναδυθεί μέσα στους αιώνες ατομικών αλληλεπιδράσεων μέσω των οποίων οι άνθρωποι κατέληξαν να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τις συμπεριφορές εκείνες που μας επιτρέπουν να ζούμε μαζί ειρηνικά
του Hunter Hastings
Απόδοση: Ευθύμης Μαραμής
Εισαγωγή
Ορίζοντας το πρόβλημα ως πρόβλημα για την ίδια την επιβίωση του Δυτικού Πολιτισμού ο οποίος μας συντήρησε για εκατοντάδες χρόνια, ο FA Hayek μας λέει ότι οι προοπτικές μας δεν είναι ευοίωνες. Γράφοντας στη δεκαετία του ’70 και κοιτώντας πίσω στους δύο καταστροφικούς Παγκόσμιους Πολέμους στους οποίους ενεπλάκησαν οι άνθρωποι, αναρωτήθηκε πως τα ανθρώπινα όντα είχαν καταφέρει να βρουν κάποιο τρόπο για να ζουν μαζί ειρηνικά.
Βρήκε την απάντηση στους «κανόνες συμπεριφοράς» με τους οποίους θα μπορούσαμε να ζήσουμε μαζί με αμοιβαίο όφελος «χωρίς να χρειάζεται να συμφωνήσουμε σε κοινούς συγκεκριμένους στόχους». Αυτό είναι το καπιταλιστικό σύστημα – «η μεγαλύτερη ανθρώπινη ανακάλυψη που έγινε ποτέ». 1
Το αντίθετο σύστημα είναι ο ολοκληρωτισμός – όπου κοινοί συγκεκριμένοι στόχοι επιβάλλονται στους πολίτες από ανώτερα κλιμάκια ενός καθεστώτος εξαναγκασμού. Καίρια, εντόπισε την «κοινωνική δικαιοσύνη» ως τον δούρειο ίππο μέσω του οποίου ο ολοκληρωτισμός εισέρχεται στο σύστημα του δυτικού πολιτισμού για να τον καταστρέψει εκ των έσω. Οι μαχητές της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως αποκαλούνται σήμερα, εμπλέκονται ενεργά στις καταστρεπτικές επιλογές για τις οποίες προειδοποίησε ο Hayek:
Κοινωνική δικαιοσύνη έναντι πραγματικότητας
Δεν υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη. Πρόκειται για παρανόηση του ορισμού της δικαιοσύνης, η οποία αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα συμπεριφέρονται μεταξύ τους κατά την ελεύθερη οικονομική ανταλλαγή. Η δικαιοσύνη παραβιάζεται από την ατομική βία εναντίον ενός άλλου ατόμου ή με την παράλειψη της τήρησης μιας σύμβασης ή παραβιάζοντας την ιδιωτική ιδιοκτησία κάποιου άλλου. Η κοινωνική δικαιοσύνη δεν μπορεί ποτέ να αφορά μια ομάδα μέσα στην κοινωνία, η οποία λόγω της αίσθησης του φθόνου που την διέπει, απαιτεί να αποζημιωθεί από μια άλλη ομάδα για κάποια έκβαση που δεν της αρέσει. Η κοινωνική δικαιοσύνη, λέει ο Hayek, είναι απλώς μια αδικαιολόγητη απαίτηση μιας κοινωνικής ομάδας έναντι μιας άλλης. Είναι καταστροφική και διχαστική.
Κοινωνική δικαιοσύνη έναντι αλήθειας.
H αριστερά δίνει προτεραιότητα στην κοινωνική δικαιοσύνη έναντι της ελευθερίας του λόγου, έναντι του σεβασμού για τα γεγονότα και έναντι της αγοράς ιδεών. Οι κραυγές περί «ρατσισμού», η εξύβριση, οι μη επαληθευμένες κατηγορίες, ο «πολιτικά ορθός» κώδικας ομιλίας, οι ασφαλείς χώροι (safe spaces), οι απαγορεύσεις «μικρο-συγκρούσεων» και η λογοκρισία αποτελούν όλα στοιχεία αυτής της απόρριψης της αλήθειας. Οι αβάσιμες κατηγορίες για προσωπική κακομεταχείριση είναι απλώς ένα πολιτικό όπλο για τα πλήθη των μαχητών της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Κοινωνική δικαιοσύνη έναντι ατομικής ταυτότητας.
Η αριστερά δεν βλέπει τους ανθρώπους ως άτομα, με όλες τις ιδέες, τις προσπάθειες και την εργασία που μπορούν να αναλάβουν συνεργαζόμενα τα μεμονωμένα αυτά άτομα, αλλά ως μέλη ομάδων που ορίζονται από τη φυλή, την τάξη, το εισόδημα, το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Η συμβολή των ατόμων υποβαθμίζεται (ή απορρίπτεται, όπως συνέβη με το περίφημο «Δεν το έχτισες εσύ» του Μπαράκ Ομπάμα). Η αριστερά επιμένει ότι τα άνισα αποτελέσματα είναι απαραιτήτως απόδειξη εγγενούς προκατάληψης, η οποία απαιτεί κρατική παρέμβαση και αποκατάσταση. Κάποιος πρέπει να κατηγορηθεί και κάποιος πρέπει να τιμωρηθεί.
Κοινωνική δικαιοσύνη έναντι οικονομικής ανάπτυξης για όλους.
Οι μαχητές της κοινωνικής δικαιοσύνης, προτιμούν την αναδιανομή της ιδιωτικής ιδιοκτησίας έναντι μιας αναπτυσσόμενης οικονομίας που μπορεί να τους ανυψώσει όλους. Βρισκόμενοι σε συναισθηματική κατάσταση φθόνου, προτιμούν να δουν τους άλλους να χάνουν παρά να κερδίσουν όλοι. Αντιτίθενται σε πολιτικές οι οποίες θα απελευθερώσουν την ατομική προσπάθεια που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη. Αντιτίθενται στην επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και τον δυναμισμό που παράγει την πραγματικά δίκαιη κοινωνία που μπορεί να επιφέρει μόνο η ατομική οικονομική δημιουργικότητα.
Κοινωνική δικαιοσύνη έναντι ατομικής ηθικής.
Η σύγχρονη αριστερά είναι όλο και πιο κοσμική και εχθρική προς τις έννοιες της ατομικής ηθικής, είτε αυτή βασίζεται στην πίστη είτε στη λογική. Η ηθική, σύμφωνα με τον Hayek, είναι μια σειρά από σιωπηρούς (τους αποκαλούσε «αφηρημένους») κανόνες δεοντολογίας που έχουν αναδυθεί μέσα στους αιώνες ατομικών αλληλεπιδράσεων μέσω των οποίων οι άνθρωποι κατέληξαν να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τις συμπεριφορές εκείνες που μας επιτρέπουν να ζούμε μαζί ειρηνικά, με αμοιβαία πλεονεκτήματα, χωρίς να χρειάζεται να συμφωνήσουμε ρητά σε κοινούς συγκεκριμένους στόχους. Αυτό το αναδυόμενο σύστημα ηθικής, οικοδομεί την κοινωνική συναίνεση πολύ μακροπρόθεσμα. Οι μαχητές της δικαιοσύνης επιδιώκουν να το τερματίσουν αυτό βίαια βραχυπρόθεσμα.
Η κοινωνική θυματοποίηση έναντι της προσωπικής ευθύνης και της αυτάρκειας.
Στην ζηλόφθονη άρνηση τους να δεχτούν τα αποτελέσματα του συστήματος των ατομικών οικονομικών, οι μαχητές της κοινωνικής δικαιοσύνης επιμένουν ότι κάποιος πρέπει να κατηγορηθεί και ότι κάποιοι (οι ίδιοι) πρέπει να είναι τα θύματα της εγκληματικής συμπεριφοράς των ενόχων. Ως θύματα, θεωρούν ότι μπορούν να δικαιολογήσουν τη βίαιη και επιθετική τους συμπεριφορά. Αδιαφορούν – στην πραγματικότητα αντιτίθενται – στις έννοιες της σκληρής εργασίας, της επιμονής και της σημερινής στέρησης έναντι μελλοντικών οφελών που χαρακτηρίζουν τον επιχειρηματικό καπιταλισμό. Προκρίνουν την άμεση ικανοποίηση έναντι της αναβολής της ικανοποίησης, σε πλήρη αντίθεση με τις κύριες αρχές της ηθικής, της ευθύνης και της αυτάρκειας.
Το όραμα του Hayek
Ο Hayek ήλπιζε ότι θα απορρίπταμε τις εκκλήσεις για τραϊμπαλιστική πίστη – αυτό που οι πολιτικοί και οι περσόνες των τηλεοπτικών ειδήσεων προσπαθούν να μας πασάρουν ως «ενότητα» – και, αντίθετα, ήλπιζε να επιδιώξουμε τους ατομικούς μας στόχους, που καθορίζονται από τις μοναδικές μας ανάγκες και συνθήκες ζωής. Συνέλαβε ένα σύστημα που στηρίζεται σε γενικούς κανόνες συμπεριφοράς και όχι σε ειδικούς κανόνες που εξυπηρετούν τις ανάγκες ειδικών ομάδων. Το σύστημα αυτό βασίστηκε στην προσωπική ηθική. Αλλά πολλοί αποτυγχάνουν να κατανοήσουν πώς ένα τέτοιο σύστημα λειτουργεί για όλους.
Στο Center For Individualism, προσπαθούμε να προωθήσουμε την κατανόηση μέσω της εκπαίδευσης, δημιουργώντας έργα όπως αυτό που διαβάσατε: περιλήψεις της σκέψης των μεγαλύτερων φιλοσόφων της καθημερινότητάς μας και πώς μπορούμε να τα διατηρήσουμε. Το ονομάζουμε «κλασικό περιεχόμενο που γίνεται απλό» και ελπίζουμε ότι θα το βρείτε διαφωτιστικό και ότι θα σας εξοπλίσει για αυτό το είδος ενημερωμένης συζήτησης που μπορεί να μεταβάλλει τον νου των ανθρώπων.
***
Δημοσιευμένο στο Center of Individualism
- Ο Hunter Hastings είναι ο Εκτελεστικός Διευθυντής στο Center for Individualism και μέλος του Ινστιτούτου Ludwig von Mises. Είναι οικονομολόγος, καπιταλιστής επιχειρηματικών συμμετοχών και δια βίου υποστηρικτής της ελευθερίας, της οικονομικής ελευθερίας και της ατομικής επιχειρηματικότητας. Η τρέχουσα έρευνα του Hunter επικεντρώνεται στη διασταύρωση του ατομικισμού του 21ου αιώνα, της αναδυόμενης τεχνολογίας και της ριζοσπαστικής αποκέντρωσης που απελευθερώνει τις αγορές και δημιουργεί ένα νέο φάσμα ατομικών ευκαιριών. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το The Interconnected Individual, το οποίο εκδόθηκε από το Business Expert Press μέσα στο 2018.
